Loại ấm trà nào nổi tiếng pha trà ngon nhất? Từ xa xưa giới quyền quý đã săn lùng mua các loại ấm trà nào?

Ấm trà cũng là nét tinh tuý của thưởng trà

Trong văn hoá thưởng trà có câu: "Nhất thuỷ, nhị trà, tam pha, tứ ấm". Muốn có một chén trà ngon, điều trước tiên phải săn lùng cho được nguồn nước quý. Thứ đến mới là trà ngon, đôi bàn tay khéo léo của người pha và cuối cùng mới là bộ đồ trà chuẩn. Bởi đó, một bộ ấm trà chuẩn, chất lượng tốt sẽ làm tăng hương vị trà, giúp trà đậm đà hơn. Thậm chí, một bộ ấm chén trà chuẩn còn nâng tầm giá trị của trà, được nhiều người săn lùng và cực quý giá.

Nghệ nhân Hoàng Anh Sướng chia sẻ: "Ngay từ khi nâng trà lên thành nghệ thuật, cùng với sự kỳ công sưu tầm các loại trà ngon, các bậc vua chúa, phong lưu quyền quý ở Việt Nam cũng tốn rất nhiều tiền bạc, công sức để sưu tầm các loại ấm chén quý những mong đạt đến cái chân của nghệ thuật".

Trong cuốn Vũ trung tùy bút, cụ Phạm Đình Hổ đã miêu tả rất sống động cái thú săn lùng ấm trà của tầng lớp thượng lưu chốn kinh kỳ xưa. "Thứ nhất Thế Đức gan gà. Thứ nhì Lưu Bội thứ ba Mạnh Thần". Đó là ba loại ấm trà nức tiếng "Vua biết mặt, chúa biết tên" xuất phát từ vùng Nghi Hưng (Trung Quốc) mà để có được nó, người xưa phải bỏ ra đến vài trăm lạng bạc, chầu trực cả năm trời.

Cách lựa chọn ấm trà để pha trà sao cho ngon, hương vị thơm lâu cũng là một phần của nghệ thuật trà đạo, cũng là một phần của đạo và thiền. Một ấm trà ngon, thơm và ngọt phải là sự hoà quyện của tất cả các yếu tố bên trong (chất lượng trà, nước dẫn) và yếu tố bên ngoài (ấm trà, cách pha). Không hiểu, phải mất bao nhiêu năm uống trà và dày công tìm tòi, nghiên cứu, cổ nhân mới phát hiện ra được những chuẩn mực của nghệ thuật thưởng trà ấy. Chỉ biết rằng, ngay từ thế kỷ thứ 7 đời nhà Đường, khi mà loài người còn uống trà như một thức uống hổ lốn (bỏ vỏ cam, muối, gừng vào trong trà rồi nấu như nấu canh) thì trà sư Lục Vũ, với tác phẩm "Trà kinh" đồ sộ đã có công nâng trà lên thành nghệ thuật, sánh vai cùng các môn nghệ thuật khác như cầm, kỳ, thi, hoạ… Trong đó, những kinh nghiệm chọn ấm trà ngon cũng được những bậc tiền nhân ghi chép cẩn thận và lưu truyền đời sau.

Cách chọn ấm chén cho trà thêm ngon

Theo nghệ nhân Hoàng Anh Sướng, cách để chọn một ấm trà chuẩn là phải quan sát từ ngoại hình bên ngoài đầu tiên. Các thành phần như nắp ấm, quai ấm, thân bình, đế,… tất cả đều cần có sự cân đối hài hoà, bề mặt ấm trong và ngoài đều phải mịn mềm, bề mặt trong càng mịn thì lúc ẩm trà càng chín thơm, đậm vị.

Đặc biệt, ấm trà chuẩn phải là loại ấm gần như có kỹ thuật chế tác hoàn hảo. Nắp ấm kín, vừa khít chặt miệng ấm để giữ được nhiệt nước trà và giúp trà chín đều. Tỷ lệ thân ấm và vòi phải cân đối, khi rót nước pha trà để nước không bị trà qua vòi. Đặt trên một mặt phẳng, quai ấm và vòi ấm đều thẳng trên một đường thì đó có thể xem là một ấm trà chuẩn.

Ngoài ra, những loại ấm trà có kích cỡ, chất liệu khác nhau thì việc hãm trà và ủ trà cũng khác nhau. Thường có hai loại ấm phổ biến nhất và pha trà ngon nhất là ấm bằng đất sét nung, phù hợp với các loại trà giản dị như trà xanh, trà san tuyết,… Một loại ấm khác là ấm bằng chất liệu sành sứ, phù hợp để ủ trà sen, trà ô long,…

Trước đó, trong những kinh nghiệm chọn ấm trà ngon, nghệ nhân Hoàng Anh Sướng từng nhiều lần có những chia sẻ về nơi mà người yêu trà thường chọn mua ấm trà. "Nói về ấm pha trà, những ngày xưa các cụ rất chuộng ấm trà của vùng Nghi Hưng của Trung Hoa. Sở dĩ Nghi Hưng nổi tiếng sản xuất trà bởi vì thiên nhiên trời đất đã ban tặng cho người dân nơi đây chất lượng đất sét và nguồn khoáng rất tốt. Chính vì thế cho đến tận ngày nay, Nghi Hưng vẫn là nơi sản xuất ấm trà nổi tiếng nhất thế giới. Có một câu nói của cổ nhân rằng "Thứ nhất Thế Đức Gan Gà, thứ nhì Lưu Bội còn thứ ba Mạnh Thần". Đó chính là ba loại ấm trà nổi tiếng của Trung mà người Việt ngày xưa khi đã dành tình yêu mến trà, yêu ấm trà thì phải dùng bằng được", nghệ nhân Hoàng Anh Sướng chia sẻ.