Lời nói dối dài nửa thế kỷ

Tháng 9.2012, tức hơn nửa thế kỷ sau đó, các nhà báo đã tận mắt chứng kiến cảnh “không ít đồng bào của hơn 50 xã đã hy sinh tất cả vì chính dòng điện vẫn sống trong cảnh đèn dầu leo lét. Điện, đường, trường, trạm… vẫn tạm bợ lều lán; trường mầm non vẫn dùng cái bếp cũ của nhà dân”.

Và cay đắng nhất, là lời than vãn của một trong số 5,3 vạn dân thuở nào: “Chúng tôi bị bỏ quên trong xó rừng này. Chúng tôi như hạt thóc rơi trong kẽ cái hòm cũ”. Và chạnh lòng nhất, là lời thổn thức của nguyên Bí thư Đảng ủy xã Tân Hương, bà Lương Thị Lầm -người trực tiếp vận động, tổ chức di dân cho Thủy điện Thác Bà, sau chẵn 50 năm, rằng: “Hóa ra tôi đi vận động năm ấy, nghĩa là tôi nói dối, nói phét với dân ư? Chúng tôi bảo là nhà máy hoạt động thì sẽ có điện cho bà con, bà con được dùng đầu tiên. Vậy mà...”.

Một lời nói dối dài đến nửa thế kỷ đối với sự hy sinh lặng thầm của những người dân, trong riêng rẽ phạm trù thủy điện, hay lớn hơn là sự phát triển của đất nước, có thể nói là không có giới hạn, không gì đo nổi, và cũng chẳng thứ gì có thể bù đắp được.

Đến hôm qua, bên trên sự tăm tối của người dân vùng thủy điện lại có thêm một sự đòi hỏi hy sinh. Và một lời nói dối. Báo cáo đánh giá tác động môi trường của Thủy điện Sông Tranh 2 được báo chí “phanh phui” với phần đánh giá về động đất dài 195 chữ, với kết luận: “Hồ Thủy điện Sông Tranh 2 khi tích nước sẽ không gây khả năng động đất kích thích”. Nhưng sau đó khi động đất xảy ra thì các nhà khoa học giải thích đó là chuyện… bình thường.

“Bình thường” chính là vô số và ngày càng dày thêm những trận động đất kích thích từ việc thủy điện tích nước? “Bình thường” có nghĩa là xảy ra đến 7 trận động đất trong chỉ 12 giờ? Nguyên Chủ tịch tỉnh Quảng Nam Lê Trí Tập phải thốt lên: “Bây giờ tôi thật sự băn khoăn là có nên tin vào các nhà khoa học hay không vì họ nói không nhất quán gì cả”.

Những người dân Yên Bái, Hòa Bình từ nửa thế kỷ trước và giờ là Bắc Trà My, Quảng Nam, đã hy sinh tất cả cho đất nước. Hy sinh đến độ họ chẳng còn gì ngoài đôi bàn tay trắng và một cuộc sống dưới mức nghèo khổ. Và chính vì thế, càng không thể đối xử với sự hy sinh bằng những lời nói suông thiếu trách nhiệm, chỉ để an dân, mà thực ra là dối dân...

Phong Dao