Lối sống không lành mạnh làm gia tăng nguy cơ gây viêm gan, ung thư gan

Nhiều người bị viêm gan mà không biết 

 PGS.TS Trịnh Thị Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Gan mật Việt Nam - Nguyên Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trong viêm gan có viêm gan virus cấp hoặc viêm gan cấp.

Tuy nhiên, nhiều người bị viêm gan âm ỉ mà không biết, chỉ đến khi viêm gan cấp tính, gây hủy hoại tế bào gan, men gan tăng gấp 5-10 lần và biểu hiện vàng da, vàng mắt có thể nhìn thấy bằng mắt thường mới biết và đi viện khám. 

"Nhưng cũng chỉ có 1/3 số trường hợp viêm gan cấp có biểu hiện vàng mắt, vàng da, do đó rất khó xác định bệnh nếu không thăm khám, xét nghiệm cụ thể. Bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, đặc biệt trường hợp bệnh nhân viêm gan cấp thì bệnh nhân mệt mỏi rất nhiều", PGS Ngọc cho biết.

Ngoài ra, bệnh nhân viêm gan còn có thể bị đau tức hạ sườn bên phải hoặc da nổi mụn nhọt, nặng hơn thì xuất huyết ngoài ra. Người bị viêm gan mãn tính hoặc xơ gan, dẫn đến gan không thực hiện chức năng của mình thì có thể bị phù, chướng bụng…

Theo PGS Ngọc, các biểu hiện viêm gan mãn tính thường kín đáo, nếu không xét nghiệm khó mà phát hiện được.

"Viêm gan được ví như "một kẻ giết người thầm lặng" bởi trước khi nó chuyển biến thành xơ gan, ung thư gan hầu như không có triệu chứng cảnh báo. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về căn bệnh này", PGS Ngọc chia sẻ.

Lối sống làm gia tăng nguy cơ gây ung thư gan

TS, bác sĩ Lê Thị Tuyết Phượng, Trưởng khoa Nội tiêu hóa (Bệnh viện Nhân dân 115) cũng nhận định, gan là người hùng thầm lặng, nhưng hầu hết chúng ta đang đối xử vô cùng tệ bạc với lá gan. Khi lá gan bị ốm, tổn thương nghiêm trọng thì sức khỏe cũng bị sa sút rất nhiều, vừa tốn tiền chạy chữa, vừa có nguy cơ tử vong cao.  

Theo TS Phượng, có rất nhiều lối sống không lành mạnh dẫn đến viêm gan. Cụ thể như uống quá nhiều rượu bia làm gia tăng nguy cơ viêm gan, xơ gan, ung thư gan. Ở nước ta, viêm gan, xơ gan, ung thư gan do rượu đứng hàng đầu trong các bệnh về gan ở nước ta.

Nguyên nhân thứ 2 là viêm gan virus, đặc biệt là viêm gan virus B. Đáng lưu ý, viêm gan virus B lây qua đường từ mẹ sang con nhiều, do đó rất nhiều trẻ bị nhiễm ngay từ lúc sinh ra. Khi trẻ mắc virus viêm gan B lớn lên, gan dần dần sẽ bị tổn thương và có thể bị viêm gan mạn, xơ gan và ung thư gan.

Ngoài ra có một số bệnh gan khác không thể không nhắc đến là gan nhiễm mỡ, đặc biệt là gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc do lối sống, làm việc, chế độ ăn, rối loạn về lipid, các bệnh lý rối loạn về chuyển hóa, đái tháo đường, béo phì, sử dụng thuốc….

Còn có nhiều nguyên nhân gây tổn thương gan như các tình trạng viêm gan do bệnh lý đường mật hay bệnh lý ở tim, những tình trạng viêm gan do thuốc (thuốc điều trị lao, lạm dụng thuốc gia truyền…).

PGS Ngọc cũng cung cấp: "Trước đó, khoảng 10 năm, số người bị virus viêm gan B mãn tính là khoảng 400 triệu người. Nhưng ngày nay, nhờ sự tiến bộ của khoa học, có vaccine nên hiện nay chỉ còn 285 triệu người trên thế giới mang virus viêm gan B.

Ngoài ra, virus viêm gan B còn có lây truyền qua đường máu như truyền máu, chạy thận nhân tạo, ghép nội tạng, xăm mắt, xăm môi…. Virus viêm gan B còn lây qua đường tình dục, giống như virus HIV.

Virus viêm gan B đã có vaccine phòng ngừa, tuy nhiên virus viêm gan C chưa có vaccine nên rất cần được chú ý. Các virus khác cũng có thể gây ra những tổn thương gan, như sốt xuất huyết (chiếm 70-80%), HIV, Covid-19….

PGS Ngọc cũng nhấn mạnh tình trạng dùng thuốc "vô tội vạ" ở người Việt có thể dẫn đến nguy cơ viêm gan. 

"Nhiều người dùng đơn thuốc thấy đỡ thì hàng xóm có triệu chứng tương tự cũng mượn đơn về dùng hoặc chỉ hỏi dùng thuốc gì hiệu quả là tự mua về dùng. Trong khi cơ thể mỗi người khác nhau, đáp ứng thuốc ở các độ tuổi cũng khác nhau. Có nhiều thuốc gây tổn thương gan, nhưng nhóm hay gây tổn thương nhất là nhóm paracetamol.

Khuyến cáo mỗi người đau đầu uống 1.000 mg (tương đương 2 viên paracetamol" nhưng có người đau đầu kéo dài lạ uống liên tục 6-7 viên, thậm chí 10 viên/ngày thì tế bào gan có thể bị hoại tử. Các thuốc điều trị lao cũng gây tổn thương gan,  hoặc các thuốc gây mê, thuốc trị nấm…. ", PGS Ngọc chia sẻ.

TS Phượng khuyến cáo, để bảo vệ lá gan, chúng ta phải thay đổi nhiều lối sống không lành mạnh từ sớm. Cụ thể như ngưng sử dụng rượu bia; Sử dụng thuốc phải có chỉ định của bác sĩ; Tiêm vaccine phòng virus viêm gan B. 

"Ngoài ra, người đã phát hiện lá gan của mình bị tổn thương thì càng cần bỏ các thói quen không tốt, tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ về gan mật; Người sử dụng thuốc có ảnh hưởng gan phải có những thuốc hỗ trợ giảm bớt nguy hại do thuốc gây ra; Người bị viêm gan cần sử dụng thuốc đặc trị cho virus.

Quá trình ăn uống, dinh dưỡng, ngủ nghỉ, luyện tập cũng cần được hài hòa, khoa học để lá gan không bị làm việc quá sức. Một số bệnh gan mạn tính không thể ngăn chặn được, nhưng có một số trường hợp có thể giúp bệnh viêm gan ngưng tiến triển bệnh, hay diễn tiến chậm hơn", TS Phượng nhận định.