Muốn được đối xử lịch sự, phải có tiền "bôi trơn"

Có tới 28% doanh nghiệp (DN) phải trả thêm chi phí ngoài quy định. Đó là một trong những nội dung của báo cáo kết quả khảo sát 2015 về mức độ hài lòng của DN đối với thủ tục hải quan mà Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố ngày 12-11.

Xung quanh báo cáo này, PV đã có cuộc trao đổi với ông Đậu Anh Tuấn, (ảnh) Trưởng ban Pháp chế VCCI, người đứng đầu nhóm khảo sát này. Ông Tuấn nhận xét:

Qua khảo sát cho thấy có 94% DN tham gia khảo sát đánh giá sự chuyển biến của chính sách, pháp luật hải quan là tích cực. Đặc biệt đã có một sự thay đổi, chuyển đổi rất lớn từ tư duy nhà nước quản lý và quản lý là đặc quyền, ban ơn, ban phát… sang tư duy nhà nước, cung cấp dịch vụ công, tư duy nhà nước phục vụ, đồng hành với sự phát triển của DN.

35% văn minh, lịch sự

. Hồi tháng 8 vừa qua, sau khi nghe các DN tại Hải Phòng phản ánh những vướng mắc về thủ tục hải quan và thuế, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam thốt lên: “Nếu không nghe trực tiếp tôi cũng chẳng bao giờ nghĩ đến thực tế lại có những chuyện như thế”. Vậy hiện nay thủ tục hải quan có còn làm khổ DN?

+ Ông Đậu Anh Tuấn: Phần lớn các DN được khảo sát đánh giá việc thực hiện thủ tục hải quan ở mức bình thường, số DN cho rằng thực hiện dễ/rất dễ chưa nhiều.

Một số thủ tục DN đánh giá khó/rất khó thực hiện ở mức tương đối cao bao gồm thủ tục hoàn thuế, không thu thuế; thủ tục xét miễn thuế và giải quyết khiếu nại.

Tuy nhiên, có một điểm khá tích cực là phần lớn các DN cho biết khi gặp khó khăn trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan họ đều được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.

. Có ý kiến cho rằng sở dĩ DN gặp nhiều vướng mắc là do người làm chính sách mắc bệnh “chân vuông”, nghĩa là chỉ ngồi bàn giấy để làm chính sách. Ngoài ra, có một bộ phận cán bộ vô cảm với vướng mắc, khó khăn của DN. Ông nghĩ sao về điều này?

+ Thực tế khảo sát đã chỉ ra phần lớn các DN đều đánh giá thái độ phục vụ của công chức hải quan ở mức bình thường. Tỉ lệ DN đánh giá công chức hải quan “văn minh lịch sự khi tiếp xúc” đạt 35%.

Mức độ am hiểu chuyên môn, nghiệp vụ của công chức hải quan cũng được DN đánh giá khá tốt ở các khâu: thông quan ở khâu kiểm tra hồ sơ (60%), kế đến là khâu kiểm tra thực tế hàng hóa (57%) và thủ tục nộp thuế (52%).

Làm thủ tục hải quan tại Khu chế xuất Tân Thuận, TP.HCM. Ảnh: Hữu Luận 

Không “bôi trơn” bị phân biệt đối xử

. Trong những lần khảo sát trước đây, DN cho biết họ phải “bôi trơn” khi làm thủ tục hải quan, vậy lần khảo sát này có gì thay đổi không?

+ Theo kết quả khảo sát 2015, có 28% DN được khảo sát cho biết họ vẫn phải trả chi phí ngoài quy định trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan (năm 2013 có 49% DN cho biết họ phải trả chi phí ngoài quy định, tỉ lệ này năm 2012 là 57%).

Ngoài ra, có tới 35% DN trả lời “không biết” khi được hỏi có trả chi phí ngoài quy định khi thực hiện thủ tục hải quan hay không.

Đáng chú ý là vẫn còn nhiều DN sợ bị phân biệt đối xử nếu không chi trả thêm chi phí ngoài quy định, tức phí ngầm.

. Ông có thể nói rõ hơn về nội dung không nộp phí ngầm sẽ bị phân biệt đối xử?

+ Các DN không trả chi phí ngoài quy định nhận thấy bị phân biệt đối xử bằng các hình thức như bị kéo dài thời gian làm thủ tục; bị yêu cầu bổ sung, giải trình các chứng từ không theo quy định của pháp luật; và cán bộ, công chức hải quan có thái độ không văn minh, lịch sự.

Tuy vậy, tình trạng cán bộ hải quan có thái độ không văn minh, lịch sự khi DN không trả chi phí ngoài quy định giảm đáng kể.

Phải công khai, minh bạch

. Vướng mắc lớn nhất giữa DN và hải quan hiện nay là gì, thưa ông?

+ Có tới 58% DN đã từng gặp những khó khăn nhất định khi thực hiện thủ tục hải quan. Kế đến 60% DN cho rằng cơ quan hải quan và các cơ quan khác phối hợp chưa đồng bộ.

Một số khó khăn khác được phía DN nêu lên là ​yêu cầu cung cấp thông tin giấy tờ ngoài quy định, không công khai thông tin và quy trình xử lý hay cán bộ hải quan không hướng dẫn đầy đủ, tận tình.

Các thủ tục không thu thuế, miễn thuế quy định còn rườm rà, DN mất nhiều thời gian chuẩn bị và đi lại sửa chữa, bổ sung hồ sơ.

. Trước thực trạng trên các DN có đề nghị gì đối với ngành hải quan, thưa ông?

+ Các DN đề xuất cần tiếp tục đơn giản hóa các thủ tục hải quan, nâng cao chất lượng cung cấp thông tin và tăng cường quan hệ đối tác hải quan - DN.

DN cũng cho rằng hải quan cần tiếp tục tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và công khai, minh bạch trong việc thực hiện thủ tục hải quan; nâng cao kỷ cương, kỷ luật, năng lực giải quyết công việc của cán bộ hải quan; cải thiện hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ DN đến tìm hiểu, làm thủ tục hải quan.

. Xin cám ơn ông.