Mỹ rút khỏi Afghansitan, Taliban mới để lộ bộ mặt thật?

Osama bin Laden (giữa) tổ chức họp báo ở Afghanistan năm 1998.

Trong bài xã luận đăng tải trên tạp chí Foreign Policy, tác giả Rita Katz, giám đốc SITE Intelligence Group, tổ chức chống khủng bố phi chính phủ có trụ sở ở Mỹ, đưa ra nhận định rằng chiến thắng của Taliban ở Afghanistan chính là “chiến thắng của al-Qaeda”.

Bà Katz nói chưa bao giờ cộng đồng al-Qaeda ăn mừng sự kiện 11.9 lớn như năm nay, nhờ vào chiến thắng của Taliban ở Afghanistan.

Nhánh của al-Qaeda ở bán đảo Ả Rập gọi sự kiện Taliban giành quyền kiểm soát Afghanistan là “sự khởi đầu của một cuộc chuyển đổi quan trọng”. Al-Qaeda ở Bắc Phi coi thánh chiến “là con đường duy nhất dẫn đến vinh quang”.

20 năm kể từ khi Taliban cương quyết không giao nộp trùm khủng bố Osama bin Laden - thủ lĩnh al-Qaeda khi đó - cho Mỹ, liệu đến nay phong trào Hồi giáo này đã thay đổi?

Bà Katz nói đúng là Taliban ngày nay khác xa với năm 2001. Taliban thiện chiến hơn, các lãnh đạo biết cách xây dựng mối quan hệ với cộng đồng quốc tế, tích cực tham gia họp báo, vẽ ra viễn cảnh về một nhà nước Afghanistan ôn hòa, cam kết đối xử công bằng với phụ nữ.

Tuy vậy, những hành động của Taliban cho đến nay cho thấy rằng, phong trào Hồi giáo này không có kế hoạch cắt đứt với al-Qaeda, đồng minh lâu năm của tổ chức.

Bà Katz nói Taliban có nhiều bộ mặt. Bộ mặt dân sự mà tổ chức này cho cộng đồng quốc tế thấy chỉ là một mặt. Taliban còn bộ mặt khác chỉ cho các đồng minh Hồi giáo và những người ủng hộ thấy.

Đến khi Mỹ rút quân hoàn toàn khỏi Afghanistan vào ngày 30.8, Taliban đã không ngần ngại để lộ bộ mặt thật này. Hôm 31.8, Taliban ra tuyên bố chính thức trên ấn bản Ả Rập al-Somood, khẳng định tổ chức này không trở thành “con rối của Mỹ vì thỏa thuận Doha”, như cáo buộc của IS.

Các chiến binh Hồi giáo chuẩn bị tập kích quân đội Afghanistan theo lệnh Taliban năm 2019.

“Taliban ngày nay không hề khác Taliban của quá khứ, với hệ tư tưởng như giai đoạn đầu nắm quyền năm 1996. Bất cứ ai nói Taliban đã thay đổi đều không biết gì hoặc có ý đồ xấu”, tuyên bố khẳng định.

Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) từ lâu cáo buộc Taliban là tổ chức bội giáo, tìm cách lôi kéo các thành viên cực đoan trong hàng ngũ Taliban.

Taliban chưa bao giờ lên tiếng đáp trả, cho đến khi Mỹ rút quân hoàn toàn khỏi Afghanistan, bà Katz nói. Trong một thông điệp khác, Taliban nói vụ khủng bố 11.9 “là kết quả của chính sách gây hấn mà Mỹ áp đặt với thế giới Hồi giáo”.

Taliban cũng kêu gọi người Afghanistan “luôn sẵn sàng đứng lên bảo vệ độc lập và hệ thống Hồi giáo của đất nước”.

Mặt khác, Taliban đã khẳng định không có gì chứng minh Osama bin Laden là chủ mưu vụ khủng bố 11.9.2001, giống như việc tổ chức này đòi Mỹ cung cấp bằng chứng để giao nộp bin Laden, như cách đây 20 năm.

"Khi Osama bin Laden trở thành vấn đề đối với người Mỹ, ông ta đang ở Afghanistan. Không có bằng chứng nào về việc ông ta liên quan, nhưng giờ chúng tôi cam kết rằng lãnh thổ Afghanistan sẽ không được sử dụng để chống lại bất kỳ ai", phát ngôn viên Taliban Zabihullah Mujahid trả lời phỏng vấn truyền thông nước ngoài hôm 25.8.

Theo bà Katz, Taliban và al-Qaeda có mối quan hệ gắn bó không thể tách rời và điều này sẽ không thay đổi. Từ những năm 1990, bin Laden đã lên tiếng cam kết trung thành với thủ lĩnh tối cao Taliban, Mullah Omar.

Đến năm 2016, sau cái chết của thủ lĩnh Taliban Mullah Mansour, thủ lĩnh al-Qaeda Ayman al-Zawahiri một lần nữa lên tiếng cam kết trung thành với thủ lĩnh tối cao hiện tại của Taliban, Haibatullah Akhundzada.\