Tại sao Nga không huy động sức mạnh không quân khổng lồ của mình ở Ukraine?

Trước khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine, tình báo Mỹ đã dự đoán một cuộc tấn công dồn dập của Moscow sẽ nhanh chóng huy động sức mạnh không quân khổng lồ của quân đội Nga để thống trị bầu trời Ukraine.

Nhưng 6 ngày đầu tiên đã làm xáo trộn những dự đoán đó và thay vào đó, Moscow hành động khôn ngoan hơn với sức mạnh không quân của mình, đến mức các quan chức Mỹ không thể giải thích chính xác điều gì đang thúc đẩy hành động có nguy cơ rủi ro này của Nga.

Một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ giấu tên nói với hãng tin Reuters rằng: "Họ không nhất thiết sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao với máy bay và phi công của chính họ".

Hoàn toàn vượt trội so với quân đội Ukraine về quân số và hỏa lực,  nhưng thực tế Nga đang thể hiện ở Ukraine thì lại khiến các chuyên gia quân sự bối rối.

Sau khi mở màn cuộc chiến vào ngày 24/2, các nhà phân tích cho rằng quân đội Nga sẽ cố gắng tiêu diệt ngay lực lượng phòng không của Ukraine.

Đó sẽ là "bước tiếp theo hợp lý và được dự đoán rộng rãi, như đã thấy trong hầu hết mọi cuộc xung đột quân sự kể từ năm 1938", chuyên gia tư vấn của Viện Dịch vụ Hoàng gia Liên hiệp Anh (RUSI) ở London viết trong một bài báo có tên "Vụ án bí ẩn về người Nga mất tích".

Thay vào đó, các máy bay chiến đấu của không quân Ukraine vẫn đang thực hiện các cuộc xuất kích tầm thấp, phòng thủ đối không và tấn công mặt đất. Còn Nga thì đang bay qua không phận tranh chấp.

Quân đội Ukraine với tên lửa đất đối không có khả năng đe dọa máy bay Nga và tạo ra rủi ro cho các phi công Nga đang cố gắng hỗ trợ lực lượng mặt đất.

Rob Lee, một chuyên gia quân sự tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, cho biết: "Có rất nhiều thứ họ đang làm khiến họ bối rối. Ông Rob Lee nghĩ rằng đầu cuộc chiến sẽ là "sử dụng vũ lực tối đa".

"Bởi vì chiến sự diễn ra hàng ngày nên chi phí và rủi ro tăng lên. Nhưnghọ không làm điều đó và thực sự khó giải thích vì bất kỳ lý do thực tế nào. "

Sự bối rối về cách Nga sử dụng lực lượng không quân xuất hiện khi chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden từ chối các lời kêu gọi của Kiev về một vùng cấm bay có thể khiến Mỹ trực tiếp tham gia vào một cuộc xung đột với Nga.

Các chuyên gia quân sự đã nhìn thấy bằng chứng về sự thiếu phối hợp của lực lượng không quân Nga với các đội hình quân mặt đất, với nhiều lực lượng quân đội Nga được gửi về phía trước ngoài tầm với của lực lượng phòng không của họ.

Điều đó khiến binh sĩ Nga dễ bị tấn công từ các lực lượng Ukraine, bao gồm cả những lực lượng mới được trang bị máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ và tên lửa chống tăng của Mỹ và Anh.

David Deptula, một tướng ba sao đã nghỉ hưu của Không lực Mỹ, người từng chỉ huy vùng cấm bay ở miền bắc Iraq, cho biết ông ngạc nhiên rằng Nga đã không nỗ lực hơn để thiết lập ưu thế trên không ngay từ đầu.

Deptula nói với Reuters: "Người Nga đang phát hiện ra rằng việc điều phối các hoạt động đa miền là không hề dễ dàng".

Trong khi không quân Nga hoạt động kém hiệu quả, sự kháng cự của quân đội Ukraine cho đến nay đã vượt quá mong đợi.

Kinh nghiệm của Ukraine từ 8 năm qua khi chiến đấu với lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn ở phía đông bị chi phối bởi chiến tranh chiến hào tĩnh theo kiểu Chiến tranh Thế giới thứ nhất.

Ngược lại, các lực lượng của Nga đã nhận được kinh nghiệm chiến đấu ở Syria, nơi họ đã can thiệp vào phe của Tổng thống Bashar al-Assad, và thể hiện một số khả năng đồng bộ hóa các cuộc diễn tập trên bộ với các cuộc tấn công bằng máy bay và máy bay không người lái.

Các chuyên gia nói rằng khả năng của Ukraine trong việc duy trì các máy bay phản lực của lực lượng không quân là một minh chứng rõ ràng về khả năng phục hồi của Kiev khi đối mặt với cuộc tấn công. Đó cũng là động lực nâng cao tinh thần cho cả quân đội và người dân Ukraine, các chuyên gia nói.

Điều này cũng dẫn đến việc huyền thoại hóa lực lượng không quân Ukraine, trong đó có một câu chuyện không được xác thực được lan truyền trên mạng internet có tên "Bóng ma Kiev", nói về một máy bay chiến đấu phản lực của Ukraine đã một tay bắn rơi 6 máy bay Nga.  

Tuy nhiên, hãng tin Reuters sau đó đã điều tra ra sự thật, cho thấy thông tin này được làm giả từ một đoạn clip từ trò chơi điện tử mô phỏng chiến đấu kỹ thuật số để khẳng định đó là một máy bay chiến đấu thực sự của Ukraine bắn hạ máy bay Nga.

Tổng thống Mỹ Biden trong bài phát biểu thông điệp liên bang ngày 1/3 (theo giờ Mỹ) đã bày tỏ  nhiệt liệt ủng hộ người dân Ukraine, ca ngợi quyết tâm của Kiev. Ông cũng cho rằng Tổng thống Nga Putin không tính đến yếu tố thực tế. "Ông ấy (Putin) đã gặp phải một bức tường sức mạnh mà ông ấy không bao giờ tưởng tượng được. Ông ấy đã gặp những người dân Ukraine", ông Biden phát biểu về người đồng cấp Nga.

Mỹ ước tính rằng Nga chỉ sử dụng hơn 75 máy bay trong cuộc tấn công Ukraine, quan chức cấp cao của Mỹ cho biết.

Trước chiến dịch quân sự này, các quan chức ước tính rằng Nga có khả năng đã chuẩn bị sẵn sàng hàng trăm máy bay trong lực lượng không quân của mình cho hoạt động ở Ukraine. Tuy nhiên, quan chức cấp cao của Mỹ ngày 1/3 từ chối đưa ra con số máy bay chiến đấu của Nga, bao gồm cả cường kích, máy bay trực thăng, có thể vẫn có sẵn cả ở trong và bên ngoài Ukraine.

"Chúng tôi có dấu hiệu cho thấy Nga đã mất một số (máy bay), nhưng người Ukraine cũng vậy," quan chức này nói. "Cả hai bên đều có thiệt hại, xung đột trên không đang diễn ra mỗi ngày".