Nền kinh tế Nga vỡ nợ lịch sử: Mất rất nhiều năm Nga mới lấy lại được hào quang trên trường quốc tế

Nền kinh tế Nga vỡ nợ lần đầu tiên sau hơn một thế kỷ, cho thấy mức độ mạnh mẽ của các hành động mà Mỹ cùng với các đồng minh và đối tác đã thực hiện, cũng như mức độ ảnh hưởng của các biện pháp trừng phạt về nền kinh tế Nga

Nga vỡ nợ trái phiếu quốc tế lần đầu tiên sau hơn một thế kỷ, Nhà Trắng và cơ quan tín dụng của Moody cho biết, vì các lệnh trừng phạt sâu rộng đã cắt nước này ra khỏi hệ thống tài chính toàn cầu, làm cho tài sản của họ không thể chạm tới các cơ hội để thanh toán nợ trái phiếu bằng ngoại tệ. Điện Kremlin, nơi có tiền để thanh toán nhờ doanh thu từ dầu và khí đốt, đã bác bỏ các tuyên bố vỡ nợ, và cáo buộc phương Tây đã khiến họ rơi vào tình trạng vỡ nợ nhân tạo.

Các khoản thanh toán được đề cập là 100 triệu đô la tiền lãi cho hai trái phiếu, một trả bằng đô la Mỹ và một bằng euro, mà Nga sẽ phải trả vào ngày 27 tháng 5. Các khoản thanh toán có thời gian ân hạn là 30 ngày, nhưng đã chính thức hết hạn

vào 27 tháng 6 vừa qua. Chris Weafer, một nhà phân tích kinh tế Nga kỳ cựu tại công ty tư vấn Macro-Advisory cho biết: "Có vẻ như các ngân hàng đã tuân thủ các lệnh trừng phạt quốc tế và từ chối thanh toán trong bối cảnh lần này".

Trong khi đó, một số trái chủ cho biết họ đã không nhận được tiền lãi trái phiếu trước khi hết hạn thanh toán vào ngày 27 tháng 5. Vì vậy, ngay lập tức Cơ quan tín dụng của Moody sau đó cho biết việc bỏ lỡ thanh toán này của Nga đã tạo thành một vụ vỡ nợ.

Các nhà phân tích của Moody viết: "Nhiều khả năng sẽ xảy ra các vụ vỡ nợ khác đối với các khoản thanh toán trái phiếu chi trả bằng ngoại tệ".

"Tin tức xung quanh việc phát hiện Nga vỡ nợ, lần đầu tiên sau hơn một thế kỷ, cho thấy mức độ mạnh mẽ của các hành động mà Mỹ cùng với các đồng minh và đối tác đã thực hiện, cũng như mức độ ảnh hưởng của nó về nền kinh tế Nga", một quan chức Mỹ cho biết bên lề hội nghị thượng đỉnh G7 ở Đức mà Tổng thống Mỹ Joe Biden tham dự.

Quan chức này khẳng định, những nỗ lực của Nga nhằm tránh tình trạng vỡ nợ lớn đầu tiên đối với trái phiếu quốc tế kể từ cuộc cách mạng Bolshevik hơn một thế kỷ trước đã gặp trở ngại vào cuối tháng 5 khi Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) của Bộ Tài chính Mỹ chặn Moscow thực hiện các khoản thanh toán.

Với việc nền kinh tế Nga rơi vào tình trạng vỡ nợ, cộng đồng quốc tế đã chuyển sang một giai đoạn mới, quyết liệt hơn của chiến dịch trừng phạt chống lại Moscow

Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác, nhiều chuyên gia kinh tế quốc tế khẳng định, một vụ vỡ nợ chính thức phần lớn chỉ mang tính biểu tượng vì hiện tại Nga không thể vay nợ quốc tế, vì nguồn thu từ xuất khẩu dầu khí, năng lượng dồi dào. Nhưng dấu vết này có thể sẽ làm tăng chi phí đi vay của Nga trong tương lai.

Adam M. Smith, đối tác của Gibson Dunn ở Washington, cho biết: "Với việc nền kinh tế Nga rơi vào tình trạng vỡ nợ chủ quyền, cộng đồng quốc tế đã chuyển sang một giai đoạn mới, quyết liệt hơn của chiến dịch trừng phạt chống lại Moscow".

Gabriele Foa, giám đốc danh mục đầu tư của Quỹ Cơ hội Tín dụng Toàn cầu, cho biết: "Việc vỡ nợ của nền kinh tế Nga - đã được xác định là do không trả lãi vào tháng trước. Tôi không mong đợi các chủ nợ sẽ sớm tổ chức và đàm phán tái cơ cấu koản nợ, vì những cuộc đàm phán này có khả năng không thể thực hiện được trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị khắt nghiệt giữa các trục".

Kaan Nazli, giám đốc danh mục đầu tư tại Neuberger Berman, cho biết: "Tôi nghĩ quy ước thị trường khi Nga vỡ nợ sẽ là mặc định - mặc dù các vấn đề đằng sau tuyên bố này còn khá phức tạp; Đó là một sự vỡ nợ có phần định hướng về mặt chính trị".

Đáp lại động thái này, Thứ trưởng tài chính Nga Alexei Moiseev cho biết: "Tôi tin rằng một quả bom hạt nhân tài chính đã được sử dụng để chống lại chúng tôi, chưa có quốc gia nào trong lịch sử nhân loại phải hứng chịu áp lực trừng phạt như Nga hiện nay".

Đối mặt với việc nền kinh tế Nga vỡ nợ, trái chủ phải đối mặt với mê cung pháp lý

Kiện Nga về một vụ vỡ nợ có chủ quyền có vẻ không đơn giản. Các điều khoản trái phiếu là bất thường và đôi khi mơ hồ, đặc biệt là đối với những điều khoản được ban hành sau khi Nga bị ảnh hưởng bởi việc sáp nhập Crimea năm 2014 và vụ đầu độc một điệp viên ở Anh vào năm 2018. Ví dụ, trái phiếu được điều chỉnh bởi luật pháp Anh nhưng nhiều trái phiếu không chỉ rõ thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Điều này có thể cho phép Nga "ra tòa ở Moscow trong khi các chủ nợ sẽ tìm cách kiện ở London hoặc New York", theo Mitu Gulati, giáo sư luật tại Đại học Virginia và là chuyên gia về tái cơ cấu nợ quốc tế.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, Tatiana Orlova, nhà kinh tế hàng đầu tại Oxford Economics, cho biết các nhà đầu tư có nhiều thời gian để cân nhắc các lựa chọn của họ. Bà nói: "Có thể một số trái chủ sẽ trì hoãn việc nộp đơn kiện chính phủ Nga vì các tài liệu trái phiếu ấn định thời hạn khởi kiện ba năm kể từ ngày thanh toán bị sự cố không được hoàn trả".

Tuy nhiên, Dennis Hranitzky, người đứng đầu vụ kiện tụng chủ quyền tại công ty luật Quinn Emanuel, cho biết trong khi có những dấu hiệu cho thấy một số chủ sở hữu muốn là "người đầu tiên đến tòa án", nhưng ông mong rằng hầu hết các trái chủ sẽ "cân nhắc kỹ lưỡng".

Hranitzky, người đã tư vấn cho các chủ nợ trong nhiều cuộc tái cơ cấu nợ chính phủ bao gồm cả Argentina, cho biết bất kỳ vụ kiện nào cũng có khả năng kéo dài. Và vụ kiện này cũng có kịch bản chung tương tự như vậy, thậm chí còn phức tạp hơn rất nhiều khi căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Phương Tây ngày càng leo thang.

"Tất cả sẽ diễn ra trong chuyển động chậm", Hranitzky nói thêm.

Các nhà đầu tư từ các khu vực pháp lý có hiệp ước đầu tư song phương với Nga có thể ra tòa trọng tài chống lại Moscow để tìm kiếm các khoản bồi thường thiệt hại về tiền tệ và các khoản cứu trợ khác.

Nga có hàng chục hiệp ước như vậy, bao gồm với hầu hết Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh và Canada. Đã có 27 tranh chấp đầu tư như vậy liên quan đến Nga kể từ năm 1996: 10 tranh chấp đang chờ giải quyết, 1 tranh chấp đã bị đình chỉ, 1 tranh chấp đã được giải quyết, 11 tranh chấp chống lại Nga và 4 tranh chấp có lợi cho nước này, theo số liệu từ Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển.

Tuy nhiên, một trong những lựa chọn cho các chủ nợ ở nước ngoài là chỉ cần chờ đợi - ít nhất là bây giờ. Carl Ross, đối tác và nhà phân tích quỹ tín dụng có chủ quyền tại GMO, công ty nắm giữ nợ của Nga, cho biết: "Chừng nào Putin còn nắm quyền, có thể sẽ không có kỳ vọng phục hồi - nhưng dù ở bất kỳ thời điểm nào, tuyên bố vỡ nợ này vẫn tồn tại".

Còn Rodrigo Olivares-Caminal, chủ tịch luật ngân hàng và tài chính tại Đại học Queen Mary ở London, cho biết cần có sự rõ ràng về yếu tố cấu thành việc Nga phải giải ngũ theo nghĩa vụ của nước này, hoặc sự khác biệt giữa việc nhận và thu hồi các khoản thanh toán. Olivares-Caminal nói với Reuters: "Tất cả những vấn đề này đều phải được tòa án quốc tế giải thích. Mặc dù về mặt thực tế, dự kiến sẽ có ít tác động ngay lập tức".

Được biết, lần cuối cùng Nga vỡ nợ quốc tế vào năm 1918, sau cuộc Cách mạng Bolshevik. Năm 1998, Nga vỡ nợ trái phiếu mệnh giá đồng ruble, khiến thị trường toàn cầu chao đảo vì khủng hoảng tài chính châu Á. Nhưng giờ đây, Nga đã phải đối mặt với hầu hết các biện pháp trừng phạt có thể khiến nền kinh tế lâm vào tình trạng vỡ nợ. Các doanh nghiệp lớn như McDonald's, Starbucks và Nike đã rời đi. Hệ thống tài chính của họ ngày càng bị cô lập. Các cơ quan xếp hạng đã hạ cấp uy tín tín dụng của cường quốc này.

Nga cố chèo chống ra sao khi bị mặc định là bị vỡ nợ trong tư thế bị dồn vào chân tường, hay họ sẽ tiếp tục bất chấp để đốt cháy cầu nối của mình với thế giới

Tuy nhiên, Nga vẫn tiếp tục vung tiền cho hoạt động xuất khẩu dầu và khí đốt của mình. Và họ đã cố gắng đẩy đồng rúp lên mức mạnh nhất trong bảy năm qua. Một số chủ nợ, những người có trái phiếu bị vỡ nợ, cuối cùng có thể kiện Nga để lấy tiền của họ, nhưng quá trình đó sẽ khá lộn xộn và có thể sẽ mất nhiều năm.

Liệu vụ vỡ nợ mặc định này có mất đi vị thế của Nga. Liệu Nga có thể đi vay trên thị trường quốc tế trong tương lai không? Liệu nguồn thu từ năng lượng có giúp được Nga trong các vụ thanh toán nợ trái phiếu nước ngoài chi trả bằng đồng ngoại tệ? Hay các biện pháp trừng phạt cuối cùng sẽ làm cạn kiệt kho quỹ của nước này và đẩy nền kinh tế của nước này đi đến khó khăn?

Đây là một số câu hỏi dài hạn được đặt ra, khi các nhà đầu tư quyết định xem liệu Nga cố chèo chống ra sao khi bị mặc định là bị vỡ nợ trong tư thế bị dồn vào chân tường, hay họ sẽ tiếp tục bất chấp để đốt cháy cầu nối của mình với thế giới, hay ra sức làm thiêu rụi các mối quan hệ cầu nối trong phương Tây với nhau qua vũ khí năng lượng.

Olivares-Caminal nói rằng, một vụ vỡ nợ sẽ không ảnh hưởng đến nền kinh tế Nga ngay bây giờ vì nước này đã không vay nợ quốc tế trong nhiều năm do các lệnh trừng phạt và đang kiếm được nhiều tiền từ xuất khẩu các mặt hàng như dầu và khí đốt tự nhiên. Nhưng lâu dài hơn, khi chiến tranh đi đến hồi kết được giải quyết và khi Nga cố gắng xây dựng lại nền kinh tế của mình, thì đây là lúc hậu quả của việc Nga vỡ nợ sẽ là một vấn đề lớn. Nó giống như nếu một cá nhân hoặc nếu một công ty bị điểm tín dụng xấu, thì phải mất nhiều năm để vượt qua điều đó", ông nói.

Huỳnh Dũng  -Theo CBC/Reuters/ Npr