Ngăn chặn những vụ việc như Formosa: Lo ngại “ý thức bị ô nhiễm”!

Vì lợi nhuận, cố tình gây hại môi trường

TS Nguyễn Minh Phong - chuyên gia kinh tế nhận định, không chỉ có công nghệ thấp mà ngay cả trách nhiệm, ý thức bị “ô nhiễm” mới nguy hiểm. Bởi nếu công nghệ thấp mà có ý thức tốt thì môi trường phần nào vẫn được bảo vệ. Ở đây ngay cả ý thức cũng đang bị “ô nhiễm”, họ cố tình gây ra ô nhiễm môi trường để đạt lợi nhuận cao.

“Thông điệp mà Thủ tướng vừa đưa ra thực  tế không phải là quan điểm mới, nhưng nó luôn đúng với mọi thời đại. Điều quan trọng là thông điệp này được đưa ra bởi người đứng đầu Chính phủ càng thể hiện quyết tâm cao hơn cho mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững” - ông Phong nói.

Đằng sau sự bình yên bên ngoài của Nhà máy Formosa là sự tàn phá nghiêm trọng cho môi trường biển vừa qua.  ảnh: HỮU ANH

Ông Phong cũng cho rằng, muốn phát triển kinh tế bền vững, bảo vệ môi trường thì ngoài sự quyết tâm của Chính phủ còn phụ thuộc vào ý thức của doanh nghiệp, ý thức của cộng đồng…

Cùng chung nhận định trên, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh nói: “Tôi hoàn toàn ủng hộ quan điểm bảo vệ môi trường của Thủ tướng vì môi trường là lợi ích lâu dài cho thế hệ mai sau của  chúng ta. Trong các tiêu chí phát triển của Liên Hợp Quốc, môi trường là một trong những yếu tố rất quan trọng. Bài học không ở đâu xa chính là nước láng giềng Trung Quốc, do tăng trưởng quá nhanh đã dẫn tới môi trường bị tàn phá nghiêm trọng.

Hiện nay, theo thống kê của Ngân hàng Thế giới, mỗi năm Trung Quốc  bị thiệt hại 6,5% GDP do ô nhiễm môi trường. Ô nhiễm môi trường gây ra khói bụi, dẫn tới xe ô tô không đi được nhanh hay gây tai nạn; máy bay không cất cánh được, tàu thủy cũng hay va chạm…;  nhà cửa, xe cộ, cầu cảng… tất cả đều bị ăn mòn rất nhanh; yếu tố quan trọng nhất là con người cũng hay mắc các bệnh hô hấp, ung thư… họ còn tới mức phải mua cả không khí sạch để thở.

“Trong kinh tế thị trường, các doanh nghiệp tàn phá môi trường thì được lợi còn người dân thì phải gánh chịu hậu quả, do đó Nhà nước phải trừng phạt và bắt các doanh nghiệp này phải đền bù và không được tiếp diễn tình trạng gây ô nhiễm môi trường” - ông Doanh nhấn mạnh. 

Không để thành “thùng rác công nghệ”

TS Lê Đăng Doanh cho rằng, tình trạng một số tỉnh buông lỏng các tiêu chí về môi trường như thời gian vừa qua ngày càng nhiều. Ngoài Formosa, những “địa chỉ đen” là các doanh nghiệp nhuộm, doanh nghiệp sản xuất giấy... được chỉ ra. Do đó, các cơ quan chức năng cần phải quy trách nhiệm cho từng  doanh nghiệp đã và đang gây ra ô nhiễm môi trường.

Ông Doanh cũng cho rằng, Việt Nam đang ô nhiễm môi trường ở mức nghiêm trọng, các dòng sông hiện đã bị ô nhiễm hết, không khí ở Hà Nội mới đây được công bố cũng ô nhiễm trầm trọng. “Một nghịch lý xảy ra ở Việt Nam là có những làng nghề ngày càng giàu lên những tuổi thọ của người dân ở các làng nghề này lại giảm đi. Chúng ta phát triển kinh tế chậm hơn Trung Quốc nhưng chẳng mấy chốc nếu không có kiểm soát tốt thì Việt Nam cũng bị ô nhiễm môi trường giống như Trung Quốc” - ông Doanh nói.

Ngân hàng Thế giới tính toán, thiệt hại của Việt Nam mỗi năm là 2,5% GDP do ô nhiễm môi trường, nhưng theo ông Doanh đó là con số cũ, tính toán đã lâu,  nếu cập nhật mới có khi thiệt hại còn lớn hơn.

Còn TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) nhắc lại rằng không phải bây giờ mà hàng chục năm nay, các nhà kinh tế đã cảnh báo nếu không kiên quyết với việc lựa chọn công nghệ của các doanh nghiệp có vốn FDI thì Việt Nam sẽ trở thành “thùng rác” của các nước phát triển.

Theo TS Thịnh, không thể đánh đổi với với môi trường, xã hội cũng như tính minh bạch, công khai, hiệu quả của dòng vốn đó. Hiện nay, các nhà lãnh đạo cũng đã hướng tới việc thay đổi mô hình sản xuất kinh doanh của nền kinh tế từ dùng nhiều vốn, khai thác tài nguyên thiên nhiên, mở rộng sản xuất để hướng tới tăng trưởng GDP theo chiều sâu với việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, nâng cao năng suất lao động… Đây là một trong những xu hướng tích cực.