Ngân hàng lãi lớn từ mua bán ngoại tệ

Vietcombank lãi thuần quý I từ hoạt động kinh doanh ngoại hối đạt 564 tỉ đồng, tăng gần 20%; VietinBank đạt hơn 221 tỉ đồng, tăng gấp 6 lần; BIDV đạt 90 tỉ đồng, tăng gấp 4 lần; ACB tăng 42,5 tỉ đồng, gấp 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngân hàng Techcombank lãi gần 75 tỉ đồng so cùng kỳ năm ngoái bị lỗ 1,85 tỉ đồng và cả năm 2015 lỗ đến 192 tỉ đồng. Ở VIB, năm ngoái ngân hàng này kinh doanh ngoại hối lỗ hơn 20 tỉ đồng, nay đã lãi gần 26 tỉ đồng. Theo đó, lãi hoạt động kinh doanh ngoại hối đến từ hoạt động kinh doanh ngoại tệ giao ngay chiếm phần lớn.

Phải chăng tỷ giá ổn định đã giúp kinh doanh ngoại hối của NH khởi sắc trở lại, thay vì chịu lỗ như 2 năm trước?

Thông thường lãi thuần từ hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân hàng đến từ hoạt động kinh doanh ngoại tệ giao ngay, thu từ kinh doanh vàng, thu từ các hoạt động tài chính phái sinh sau khi trừ đi chi phí. Trong đó ở hầu hết các ngân hàng lãi từ hoạt động kinh doanh vàng đóng góp không đáng kể trong quý I/2016, kinh doanh vàng đã từng khiến nhiều ngân hàng chịu lỗ các năm 2012-2013.

Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh ngoại tệ giao ngay lại khá khởi sắc trong quý này. Theo cách hiểu phổ biến, đây là giao dịch mua bán ngoại tệ theo tỷ giá được xác định vào ngày giao dịch, việc thanh toán được thực hiện trong vòng 2 ngày làm việc kể từ ngày giao dịch. Một diễn biến khác là tỷ giá trong những tháng đầu năm 2016 khá ổn định. Tỷ giá trung tâm của NHNN có những phiên tăng mạnh nhưng có giảm và nhìn chung không có sự đột biến đáng kể.

Theo TS. Bùi Quang Tín, Trường Đại học ngân hàng TPHCM, một số ngân hàngTMCP như ACB, Vietcombank từng ghi nhận lợi nhuận từ kinh doanh ngoại hối tích cực ở những năm trước, khi hoạt động giao dịch mua bán quốc tế và trong nước (giao dịch 2 chiều) được phép.

Còn thời gian gần đây, kinh doanh ngoại hối của các ngân hàng chủ yếu đến từ một số mảng: Dịch vụ môi giới mua bán ngoại tệ (mua khách hàng có nhu cầu bán và bán ngay cho người mua để hưởng chênh lệch và giữ nguyên trạng thái ngoại tệ); có thể lấy từ nguồn USD huy động từ khách hàng rồi bán lại cho người mua; giao dịch ngoại tệ phái sinh. Đây thực chất là các hợp đồng forward, tức các hợp đồng kỳ hạn với khách hàng, đặc biệt là với khách hàng xuất nhập khẩu.

Trong trường hợp giao dịch phái sinh, thông thường hiện nay các ngân hàng ký với các doanh nghiệp cần lượng ngoại tệ trong vòng 3-6 tháng tới để nhập hàng đề phòng trường hợp USD lên giá. Khi đó để duy trì trạng thái ngoại tệ, các ngân hàng lập tức đi mua lại ngoại tệ trên thị trường quốc tế hoặc các ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam bằng các hợp đồng kỳ hạn để bù đắp lượng ngoại tệ bán ra. Bằng cách này, ngân hàng sẽ được hưởng chênh lệch tỷ giá khi mua bán các sản phẩm phái sinh.

Một yếu tố nữa giúp việc kinh doanh ngoại hối khởi sắc là do chính sách lãi suất 0% và sự linh hoạt trong điều hành tỷ giá liên ngân hàng góp phần giúp tỷ giá USD ổn định. Trong khi các doanh nghiệp xuất nhập khẩu sợ tỷ giá tăng và có nhu cầu thực ngoại tệ nên buộc phải mua bảo hiểm rủi ro tỷ giá bằng cách mua các hợp đồng kỳ hạn từ ngân hàng.

Như vậy, tỷ giá ổn định trong thời gian qua cũng đã góp phần giúp các ngân hàng thu lợi từ hoạt động ngoại hối. Riêng hoạt động tự doanh sản phẩm phái sinh đóng góp rất lớn vào hoạt động kinh doanh ngoại hối của ngân hàng.