Nghịch lý: Khách quốc tế vẫn muốn mua gạo Việt Nam nhưng doanh nghiệp không giao hàng được

Giá lúa gạo thấp hơn so với cùng kỳ khoảng 500 - 600 đồng/kg

Báo cáo tại cuộc họp trực tuyến của Bộ NNPTNT về tình hình sản xuất, tiêu thụ lúa gạo tại ĐBSCL, ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT) cho biết, giá lúa gạo đang thấp hơn so với cùng kỳ khoảng 500 - 600 đồng/kg. 

Theo Bộ Công Thương, giá lúa gạo tại ĐBSCL trong tuần từ 02/8 đến  ngày 6/8 ổn định vào đầu tuần; giữa tuần giá lúa giảm từ 50 – 300 đồng kg sau đó cuối tuần tăng nhẹ.

Cụ thể, giá lúa IR50404 dao động trong khoảng 4.400 đồng/kg, giảm so với cùng kỳ năm trước từ 900 – 1.300 đồng/kg.

Giá lúa OM9577 và OM9582 trong khoảng 5.600 - 5.800 đồng/kg, thấp hơn cùng kỳ năm trước 1.000 đồng/kg.

Giống OM6976, giá bán đầu tuần 5.100 - 5.200 đồng/kg, ổn định đến cuối tuần ; thấp hơn cùng kỳ năm trước 500 - 600 đ/kg.

Giá lúa nếp tươi Long An ổn định từ đầu tuần đến cuối tuần với mức 4.400 -4.750 đồng/kg, thấp hơn cùng kỳ năm trước 550 - 800 đồng/kg.

Tại các tỉnh khác trong vùng, giá lúa cũng giảm mạnh. Theo ước tính của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong tuần qua, giá lúa thường tại ruộng giảm bình quân 133 đồng, hiện chỉ còn khoảng 5.000 đồng/kg; giá lúa thường tại kho tăng nhẹ 40 đồng, do di chuyển thu mua giữa các địa phương khó khăn nên nhiều doanh nghiệp đã ngưng mua lúa.

Nhu cầu mua gạo Việt Nam của khách quốc tế vẫn lớn, khó trong việc thu mua lúa, giao hàng

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT) cho biết, sản lượng thu mua lúa hè thu sụt giảm 20-30% trong khi nhiều doanh nghiệp không đủ khả năng thực hiện "3 tại chỗ"; nhiều nhà máy sấy lúa, nhà máy xay, ghe…. không hoạt động được do yêu cầu phải có giấy xét nghiệm PCR âm tính với SARS-CoV-2; nhiều thương lái lo đi vào vùng dịch về phải cách ly...

Theo ông Lê Thanh Tùng, hiện tại giá lúa gạo và các hàng nông sản khác giảm sâu, không phải do cung cầu mà là do đứt gãy nghiêm trọng chuỗi cung ứng.

Các khách quốc tế vẫn có nhu cầu nhập khẩu gạo Việt Nam, nhưng các doanh nghiệp không giao hàng được. 

Trong khi Tân Cảng là cảng container chính ngưng nhận giao gạo xuất khẩu từ tháng 07/2021 và chưa rõ khi nào có thể tiếp tục thì lượng container ứ đọng tại cảng Cát Lái (TP.HCM) lớn do chỉ còn 50% nhân sự làm việc.

Từ thực tế đó, để giải phóng lượng lúa còn tồn đọng trong dân, đồng loạt các doanh nghiệp ngành lúa gạo đều kiến nghị các địa phương tạo điều kiện cho đội ngũ đi thu mua lúa, các ngân hàng có chính sách ưu đãi lãi suất để các doanh nghiệp tích cực thu mua lúa tạm trữ cho nông dân.

Tại cuộc họp, đại diện Tập đoàn Lộc Trời cam kết sẽ thu mua một số giống lúa cho dân với giá ổn định, không để rớt giá, cam kết không tăng giá vật tư nông nghiệp trong năm 2021 và cung cấp đầy đủ vật tư nông nghiệp cho các hợp tác xã sản xuất lúa thu đông; đảm bảo tiến độ giao hàng xuất khẩu và nội địa.

Để thực hiện được cam kết này, đại diện Tập đoàn Lộc Trời kiến nghị các tỉnh hỗ trợ luồng xanh cho xe vận chuyển lúa; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại có chính sách ưu đãi lãi suất để doanh nghiệp vay thu mua lúa cho dân.

"Muốn chặn đà giảm giá thì phải đặt cọc cho nông dân để mua lúa" - đại diện Tập đoàn Lộc Trời nói.

Đó cũng là kiến nghị của lãnh đạo và doanh nghiệp nhiều địa phương như Sóc Trăng, An Giang, Hậu Giang.

Ông Phạm Thái Bình, Tổng Giám đốc Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho rằng, nông dân - thương lái - doanh nghiệp là chuỗi mắt xích không thể tách rời trong chuỗi cung ứng lúa gạo. Trừ những diện tích lúa có ký hợp đồng với doanh nghiệp thì sẽ được bao tiêu, còn lại đa phần nông dân phụ thuộc vào thương lái.

"Do vậy, cần đẩy mạnh thu mua tạm trữ lúa của vụ hè thu, bởi nếu không khắc phục kịp sẽ ảnh hưởng đến sản lượng lúa vụ thu đông" - ông Bình nói.

Trong khi đó, ông Trần Anh Thư, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang cho rằng, giữa các địa phương cần thống nhất việc kiểm soát phương tiện đi mua lúa, tạo điều kiện cho thương lái đi thu mua chứ mua về cách ly người ta thì rất khó.

"Hiện, cảng Cát Lái bị phong tỏa, nhiều tàu phải nằm chờ ở bên ngoài đợi vào lấy gạo, phải có phương án cho tàu vào lấy gạo thì doanh nghiệp mới tháo gỡ được gạo trong kho, sau đó mới đi mua tiếp cho nông dân" - ông Thư nói.

Theo đánh giá của Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, nhu cầu gạo trên thế giới vẫn rất cao, tín hiệu tốt là thị trường Trung Quốc đang có nhu cầu nhập khẩu gạo của Việt Nam.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cũng đề nghị, lãnh đạo các địa phương phải lập tức vào cuộc tháo gỡ khó khăn trong lưu thông hàng hoá, vận tải.

"Một số địa phương làm chặt qua khiến thương lái không thu mua được, ảnh hưởng đến giá lúa, do vậy các địa phương phải có phương án tạo điều kiện lưu thông an toàn, không thể đóng tất cả được" - Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nói.

Thứ trưởng Bộ Công Thương cũng khẳng định nên ưu tiên thu mua lúa gạo theo chương trình dự trữ quốc gia đồng thời các doanh nghiệp thu mua lúa gạo nên giảm áp lực cho cảng Cát Lái. 

Thay vì đưa hàng lên cảng mới đóng container thì tại sao không làm trước để giảm tải nguồn nhân lực, giảm tải địa điểm, diện tích đóng gói?

Ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng khẳng định, chính sách ưu tiên vốn tín dụng cho ngành hàng lúa gạo đã có. 

Thời gian qua, hạn mức tín dụng chung của cả vùng ĐBSCL tăng 17% chủ yếu để thu mua lúa gạo, các ngân hàng thương mại cũng khẳng định nguồn vốn không thiếu.

"Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại cơ cấu lại nợ, lãi đến hạn của các doanh nghiệp lúa gạo do tác động của dịch chưa trả được" - ông Tú nói.

Kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL chỉ đạo Sở NNPTNT, chính quyền địa phương thành lập các Tổ công tác hỗ trợ thúc đẩy sản xuất, kết nối tiêu thụ nông sản; thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận thông tin, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc phát sinh cho tổ chức, cá nhân trong sản xuất, thu hoạch, vận chuyển nông sản, vật tư nông nghiệp. 

Ưu tiên tiêm vaccine cho lực lượng trong chuỗi cung ứng: tài xế, ghe, salan vận chuyển, công nhân tại các nhà máy, bốc xếp tại cảng, giám định hàng hóa, khử trùng, nhân sự giao nhận xuất nhập khẩu của các công ty xuất khẩu phải giao dịch chứng từ ở nhiều nơi.

Hỗ trợ thuế, các khoản phí cho doanh nghiệp trong thời gian dịch bệnh, hiện các chi phí test nhanh và PCR, chi phí ăn, ở cho các lao động "3 tại chỗ".