Người Hà Nhì

Bức tranh Y Tý vào những lúc trời rét đậm, xuất hiện tuyết đẹp không khác gì một thước phim Hàn Quốc lãng mạn chúng ta vẫn thường thấy.

Mong muốn giữ được nét đẹp truyền thống của làng, bản quê hương, anh Ly Xá Xuy thôn Mò Phú Chải, xã Ý Tý, huyện Bát Xát đã chọn cách xây dựng homestay để khởi nghiệp nhằm truyền cảm hứng về không gian văn hóa dân tộc trên quê hương và gây dựng kinh tế gia đình.

Đó là "vương quốc" của cả trăm căn nhà trình tường trông như những cây nấm khổng lồ mọc bên sườn núi với độ cao trên 2.000m ở thôn Lao Chải, xã Y Tý phía bắc huyện Bát Xát, Lào Cai. Đây là nơi được ví như thế giới cổ tích của người Hà Nhì đen.

Ngày cuối năm, trời Lao Chải đã hửng nắng nhưng vẫn rét tái tê, cây đào cổ thụ mới đâm ra những nụ hoa to như hạt ngô, anh Có Thó Suy khoe với tôi một loại cây "bí ẩn" đặc biệt trồng trong vườn. “Người Hà Nhì gọi đây là cây a mi đa tè (bậc thang con mèo trèo), củ có giá 2 - 3 triệu đồng/kg đấy".

Trải qua bao thăng trầm, một số nét văn hóa của cộng đồng dân tộc Hà Nhì đã bị mai một, nhưng những yếu tố văn hóa đặc thù đậm nét như tiếng nói, tín ngưỡng, các sinh hoạt văn hóa và đặc biệt là trang phục truyền thống của dân tộc Hà Nhì ở Mường Tè, Lai Châu vẫn luôn tồn tại và có sức sống lâu bền.

Tôi và Ly Xá Xuy ngồi trò chuyện tại sân khu homestay của cậu khi chiều muộn, chỉ một lúc sau mây ùa về một cách mạnh bạo, vội vã. Ngắm những vạt mây bay, Xuy bảo: "Đặc sản của Y Tý đó chị. Nhưng Y Tý không chỉ có mây, có ruộng bậc thang, Y Tý còn có người Hà Nhì chúng em nữa".

Trong chuyến đi đến Y Tý (Bát Xát – Lào Cai), tôi may mắn được thưởng thức thứ đồ uống truyền thống của dân tộc Hà Nhì, đó là bia. Thức uống này không hề mới, nó đã có tuổi đời hàng trăm năm nay nhưng không phải ai cũng có cơ hội thưởng thức.

Đứng từ thung lũng Thề Pả nhìn lên vách núi đá dựng đứng cao sừng sững phía Ngải Thầu, anh Phu Giá Xe, người dân thôn Lao Chải bảo đó là đỉnh núi linh thiêng của người Hà Nhì trên vùng cao Bát Xát, nhất là ở Y Tý, A Lù.

Đứng trên cao nhìn xuống, vẻ đẹp mộc mạc, xưa cũ của những ngôi nhà trình tường mái xanh rêu ở Y Tý, Lào Cai, khiến nhiều người liên tưởng đến những cây nấm khổng lồ tuyệt đẹp mọc bên sườn núi.