Những cuộc tình một đêm của bộ tộc Tây Tạng thời internet

Qua nhiều năm luyện tập, Trinley Norbu giờ có thể thành thục leo hết ba tầng căn nhà đá trên cao nguyên, để đến gặp người tình một đêm của mình. Khi những chàng trai trẻ tại nhiều nơi khác thích mời bạn gái đi ăn tối hoặc xem phim, Trinley chăm chỉ mài sắc "vũ khí cưa cẩm" của đàn ông trong bộ tộc Zhaba - kỹ năng leo trèo.

Định cư tại vùng cao thuộc miền tây nam Tứ Xuyên, Trung Quốc, người Zhaba không coi hôn nhân một vợ - một chồng là chuẩn mực, họ thường có những cuộc tình chóng vánh, được gọi là "hôn nhân đi bộ". Theo đó, đàn ông thường đi bộ tới chỗ hẹn hò trước khi đu mình qua cửa sổ nhà người yêu vào ban đêm, không quên treo mũ trước cửa để thông báo cho những người khác rằng đêm nay "hoa đã có chủ".

Trinley đang tới gặp người yêu. Ảnh: AFP.

Cho dù mối quan hệ yêu đương kéo dài tới đâu, đàn ông và phụ nữ Zhaba không sống chung ngay cả khi đã có con, phụ nữ có thể tự do qua lại với bao nhiêu người tùy thích.

Nhưng Trinley Norbu, tài xế xe tải 37 tuổi, và những người đàn ông Zhaba khác trong vùng than vãn rằng tục lệ này đang mai một, khi phụ nữ ngày càng muốn đàn ông có trách nhiệm hơn.

Internet, điện thoại thông minh, livestream và những chương trình giải trí Hàn Quốc nổi tiếng đổ bộ bản làng, cùng với phương tiện giao thông phát triển, cơ hội học hành mở mang... Tất cả đều tác động tới lối sống của người Zhaba, bộ tộc từng tách biệt với thế giới.

"Giờ phụ nữ (Zhaba) đặc biệt mong muốn những thứ giống như phụ nữ thế giới ngoài kia tìm kiếm ở đàn ông - hôn nhân bền vững, tài chính ổn định có nhà hoặc ôtô", Trinley nói.

Khando Tsering, bạn của Trinley, đứng nhìn chằm chằm vào những cột bê tông dang dở của con đường cao tốc, thứ sẽ rút ngắn thời gian di chuyển từ thành phố gần nhất tới cộng đồng người Zhaba còn một nửa và đưa du khách tới miền đất từng rất nguyên sơ.

"Thật đau lòng. Họ đã xới tung cả mảnh đất lên. Kinh tế sẽ phát triển, con người ngày càng suy đồi. Mọi thứ đều liên quan đến tiền, và truyền thống địa phương sẽ biến mất. Đó là cách thế giới ngày nay vận hành", Trinley dự đoán.

Nhưng thách thức tồi tệ hơn đang lờ mờ phía chân trời khi một trong những đập nước lớn nhất thế giới sắp xả xuống thung lũng Yalong, buộc người Zhaba phải rời khỏi mảnh đất của ông cha.

"Hôn nhân đi bộ" dần biến mất từ những năm 1980 khi chính phủ Trung Quốc bắt đầu thực hiện chặt chẽ các biện pháp kế hoạch hóa gia đình. Chính sách mới đưa ra mức phạt nặng với những đứa trẻ không cha, buộc người Zhaba phải đăng ký kết hôn và xác nhận ít nhất một người tình làm chồng hợp pháp.

Theo nghiên cứu của nhà nhân loại học Feng Min tại Đại học Sư phạm Thanh Hải, Trung Quốc, quá trình trên đưa ra ý tưởng về "sở hữu con người" và tạo nên những cơn ghen giữa cộng đồng người Zhaba, một cung bậc cảm xúc hiếm khi được bộc lộ công khai.

Kể từ đó, "hôn nhân đi bộ" ngày càng mai một. Nghiên cứu trên được thực hiện từ năm 2004 với 232 hộ dân, trong đó chỉ có 49% người Zhaba còn duy trì tập tục này.

Gia đình kiểu truyền thống sống trong những căn nhà chung, xây từ đá vàng, dựng sát sườn đồi xanh mát với phòng ốc tối như hang động. Trẻ em do mẹ và cô chú nuôi nấng, cha của chúng có thể hỗ trợ tài chính cho "vợ" nuôi con, nhưng họ vẫn sống cùng "bà nội" của bọn trẻ.

"Tôi không có chồng. Cha của lũ trẻ sống ở nơi nào đó", cụ bà tộc trưởng Dolma Lhamo nói sau bữa điểm tâm với trà bơ bò yak và bánh tsampa nướng. Sáng hôm đó bà đưa hai con gái ra trông coi ruộng khoai tây của gia đình.

Pema Bazhu, người bán tạp hóa, từng chung một nhà với mẹ, bà, chị em gái và các chú bác, nhưng gần đây cô mới quyết định ra ở riêng với chồng và con trai hai tuổi. "Ngày nay người ta thường sống với gia đình riêng. Như thế tiện hơn và bọn trẻ cũng được nuôi dạy tốt hơn", Pema chia sẻ.

Theo AFP, chính quyền địa phương cũng đang tạo nên những rào cản cho "hôn nhân đi bộ".Trẻ em được sinh ra ngoài giá thú không được đăng ký hộ khẩu - một thủ tục quan trọng cho phép trẻ được đi học và nhận chăm sóc y tế.

Những căn nhà tầng của người Zhaba. Ảnh: AFP.

Tsultrim Paldzone, 30 tuổi, cho biết ngay cả những người muốn duy trì "hôn nhân đi bộ" hiện nay cũng thường xuyên phải nhờ tới người quen hoặc người lạ còn độc thân để làm "vợ chồng hờ" trên giấy tờ.

Tsultrim kể rằng thời trai tráng anh và bạn thường lấy thứ gì đó của những cô gái họ thích để làm tin, khi trẩy hội hay đi chợ phiên. Họ sẽ trả lại khi hẹn hò tại nhà các cô gái.

"Nếu cũng thích một chàng trai nào đó, các cô gái có thể chạy hơi chậm một chút. Nếu các cô không thích, chúng tôi sẽ không lấy dù đã vất vả ra sao để cướp từ tay họ", Tsultrim cười và nói.

Thời đó, xe cộ cũng không nhiều. Tsultrim có lần cuốc bộ hơn 10 km đến nhà người yêu, anh đi từ chiều đến nửa đêm thì tới nơi. 

Theo báo cáo từ năm 2010, có hơn 13.600 người sống trong cộng đồng người Zhaba. Giờ không ai trong cộng đồng nhỏ này sống xa nhau quá nửa giờ đi xe máy. Trai gái hẹn hò sẽ liên lạc trước với nhau qua các ứng dụng trò chuyện trên điện thoại di động, tục cướp đồ làm tin gần như không còn. "Chẳng còn thử thách gì nữa, yêu đương bây giờ không vui như trước", một thợ vẽ bích họa trong ngôi đền của bản than thở.