Những hậu duệ lính Hoàng Sa: Người gác đền

Ở Lý Sơn, nhắc đến cái tên Võ Hiển Đạt, từ trẻ đến già tất thảy đều biết. Người ta biết đến ông không hẳn vì ông đang giữ kỷ lục về thời gian “tại chức” ở một ngôi đền được coi là thiêng nhất Lý Sơn hiện nay - Âm Linh Tự, mà còn biết đến ông với tư cách là một trong hai lão ngư của đảo hiện vẫn còn đọc và viết được chữ Hán.

Chính thứ chữ “thánh hiền” ấy đã giúp ông giải mã một phần bí ẩn của Đội Hoàng Sa từ nhiều thế kỷ trước. Đó là “Tờ lệnh” mà Vua Minh Mạng đã sai phái binh phu Lý Sơn ra Hoàng Sa cách đây gần hai thế kỷ.

Ông Võ Hiển Đạt đang xem các bài vị trong Âm Linh Tự.

Linh thiêng Âm Linh Tự

Từ cảng Sa Kỳ đi tàu cao tốc chừng 1 giờ là có thể đặt chân lên đảo Lý Sơn. Ra khỏi cầu cảng của đảo, rẽ trái một quãng ngắn là gặp một ngôi đền có tên Âm Linh Tự. Hiểu nôm na đây là ngôi đền để thờ cúng những người đã khuất.

Nhưng những người ở “cõi âm” này đều rất đặc biệt: Họ là những chiến binh của nhiều thế hệ cư dân trên đảo, vâng lệnh vua ra Hoàng Sa để cắm mốc chủ quyền và hy sinh trong khi làm nhiệm vụ. Xác của những chiến binh này hòa vào lòng biển nhưng hồn của họ thì được các thầy pháp của đảo “gọi về” và nhập vào Âm Linh Tự.

Trong ngôi đền, người ta lưu giữ hàng trăm bài vị, mỗi bài vị là một người lính hy sinh. Chưa có con số thống kê chính thức là tại ngôi đền này có bao nhiêu bài vị thờ lính Hoàng Sa, chỉ biết rằng, cũng giống như những ngôi mộ gió tại Lý Sơn, chiến tranh loạn lạc và sự khắc nghiệt của thời tiết nơi này đã xóa đi nhiều dấu vết mộ chí, cũng như các bài vị trong miếu thờ đã hao khuyết cùng tháng năm.

Nguyên thủy của ngôi đền này chỉ thờ những cư dân có công khai phá đảo Lý Sơn. Thế nhưng, trong một trận càn của giặc Pháp lên đảo vào năm 1950, chúng đã đốt tan hoang đình làng An Vĩnh - nơi chính thức thờ lính Hoàng Sa, thế là dân Lý Sơn bèn rước vong linh của các binh phu về “nhập” vào Âm Linh Tự. Suốt 60 năm kể từ ngày vong linh lính Hoàng Sa “nhập điện” thì cũng từng ấy năm, ông Võ Hiển Đạt gác miếu thờ này!

Trọn đời làm người gác đền

Trông ông Đạt ngồi vẽ bản thiết kế chiếc thuyền câu khơi- phương tiện để binh phu Lý Sơn ra Hoàng Sa và chỉ đạo tốp thợ thuyền thi công cho kịp ngày Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa năm 2011, khó mà tin ông đã qua tuổi 80.

Chừng như nắng gió nơi hòn đảo này càng làm cho ông thêm rắn rỏi hơn lên. Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi đã “đặt hàng” ông để phục chế lại một số phương tiện đi biển của lính Hoàng Sa và ông đã nhận lời.

Bất chấp tuổi già, hễ việc gì liên quan đến Hoàng Sa là ông không từ nan. “Đến tôi là đời thứ 3 trông coi miếu thờ này. Ông nội và cha tôi thì chỉ trông các vong linh khai khẩn đảo, nhưng đến đời tôi thì “kiêm” luôn các cụ lính Hoàng Sa nữa” - ông Đạt thổ lộ.

Thuở nhỏ, ông Đạt hay theo ông nội ra Âm Linh Tự và thấy chằng chịt trên các cột đình cơ man là chữ Hán. Vốn tính tò mò nhưng không biết nội dung của nó là gì, ông cứ bám lấy ông nội mà hỏi. Bực mình vì đứa cháu hỏi dai như đỉa, ông nội phán: “Cháu phải đi học chữ Hán để biết họ nói gì trong các hàng cột ấy!”. Và ông đã học chữ Hán rồi “nuôi” mãi cho đến bây giờ.

Mùa hè năm 2009, gia đình họ Đặng ở thôn Đồng Hộ lục trong chiếc rương thờ của dòng tộc nhân lệ cúng tổ và đưa cho ông một tập giấy dó, có cả con dấu đỏ hình vuông, trong đó dày đặc chữ Hán. Cái chữ thánh hiền ông từng mài đũng quần để theo học 60-70 năm trước đó, bây giờ mới thật sự hữu dụng. Ông đã lịm người khi biết nội dung của nó là lệnh điều động binh phu Lý Sơn ra Hoàng Sa vào năm 1834! Nó chính là cuốn “sổ đỏ” của ông bà về chủ sở hữu quần đảo Hoàng Sa từ nhiều thế kỷ trước.

Trông coi Âm Linh Tự giờ là một người khác nhưng cụ Võ Hiển Đạt vẫn được dân Lý Sơn xem như “người gác đền suốt đời”. Là bởi, cả đảo Lý Sơn vừa là chiến hạm nổi giữa biển nhưng cũng vừa là ngôi đền thiêng đã và đang nối quá khứ với tương lai bằng những ký ức về Hoàng Sa mà cụ Đạt là một trong những “linh hồn” của đảo.

--------------

Kỳ II: Người nặn hình nhân

Hà Nhiên