Nông dân Gia Lai "mắc kẹt" với khoai lang Nhật

"Mắc kẹt" với cây khoai lang

Gia Lai được biết đến là vùng chuyên canh các loại cây công nghiệp chủ lực như cà phê, hồ tiêu, cao su…, tuy nhiên những năm gần đây, do giá cà phê, hồ tiêu, cao su giảm mạnh, tiêu thụ bấp bênh nên nông dân ở đây đã tìm hướng chuyển sang các loại cây trồng khác, nhất là khoai lang Nhật vì được giá.

Trái với hy vọng của người dân về một hướng đi mới, vụ này nhiều hộ gia đình trồng khoai đang phải đối mặt với nguy cơ mất trắng, thua lỗ nặng bởi giá khoai lang xuống thấp và không có người thu mua.

Anh Trần Văn Viên trồng 3ha khoai lang Nhật nhưng chỉ bán được 2 sào và đang chờ tiểu thương lần sau quay lại nhưng chưa biết khi nào. Ảnh: Lê Kiến 

Đến giờ đã quá thời vụ thu hoạch gần 2 tuần, song 3ha khoai lang Nhật của gia đình anh Trần Văn Tuyến (thôn Kim Môn, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện) vẫn chưa biết bán cho ai. Nhiều củ khoai lang dỡ về đã bắt đầu mọc mầm, hư hỏng nên anh Tuyến phải đem bán lẻ ở các chợ với giá 5.000 đồng/kg khoai to, 1.500 đồng/kg khoai loại nhỏ.

Tuy vậy, tư thương vẫn tìm cách chê ỏng chê eo, chỉ lựa mua củ đẹp, vì thế anh Tuyến chỉ bán được một phần, 2/3 diện tích khoai còn lại buộc phải cày nát để kịp trồng lúa vụ xuân. Trong khi đó anh Tuyến cho biết, chi phí đầu tư cho mỗi ha khoai lang Nhật lên tới 50-60 triệu đồng.

Được biết, thôn Kim Môn, xã Chư A Thai,  có hơn 100 hộ dân trồng khoai lang Nhật, nhưng tới nay mới chỉ có ít hộ liên hệ được thương lái thu mua. Hầu hết các hộ đều trong hoàn cảnh bế tắc, "bỏ thì thương, vương thì tội" vì không tìm được đầu ra cho sản phẩm.

Bà Trịnh Thị Thuỷ, cũng ở thôn Kim Môn cho biết, vì không bán được khoai lang, không có tiền thuê người dỡ, cho cũng không ai lấy nên gia đình bà đành lòng cày băm nát 2ha khoai tại ruộng, coi như làm phân xanh để kịp trồng lúa. Thế nhưng, bà Thuỷ cho biết, vụ sau gia đình bà vẫn tiếp tục trồng khoai lang vì không có lựa chọn nào tốt hơn.

“Chưa biết được như thế nào, nếu bà con trồng khoai thì mình vẫn phải trồng. Năm nay đã lỗ rồi thì sang năm lại phải theo tiếp, đâm lao phải theo lao. Hy vọng năm sau, giá cả sẽ ổn định để bà con được nhờ” - bà Thuỷ nói.

Nông dân huyện Phú Thiện (Gia Lai) thu hoạch khoai lang trong cảnh ế ẩm, không có người thu mua.

Trước đó, vào mùa vụ năm 2015, giá khoai lang cũng giảm sâu khiến nhiều gia đình thua lỗ, song tới vụ khoai năm 2016 - 2017 giá khoai lại tăng cao, giúp người dân có thu nhập khá.

Bà con cho biết, trung bình mỗi ha khoai lang cho thu hoạch từ 20 – 25 tấn củ, có nơi năng suất lên tới 40 tấn củ/ha, nếu giá bán ổn định 10.000 đồng/kg như năm 2017, người trồng có thể thu lợi nhuận không dưới 100 triệu đồng/ha, gấp hai lần so với cây lúa.

Chính vì thế, dù vụ xuân năm 2018 khoai lang cũng khó tiêu thụ nhưng sau khi thu hoạch xong lúa hè thu hồi tháng 9-10, bà con vẫn xuống giống trồng với diện tích lớn. 

Doanh nghiệp "bỏ chạy"

Ông Phùng Trung Toàn - Chủ tịch UBND xã Chư A Thai cho biết, người dân địa phương bắt đầu trồng khoai lang từ 2011 tới nay nhưng việc tiêu thụ phụ thuộc hoàn toàn vào các thương lái. Tình trạng được mùa nhưng không có đầu ra thỉnh thoảng vẫn xảy ra.

Theo ông Toàn, hiện nhiều diện tích khoai lang đã quá thời vụ thu hoạch nhưng không thấy tiểu thương tìm đến mua, khiến bà con lo ngay ngáy. Thậm chí có doanh nghiệp đã đặt cọc cho dân 50 triệu đồng nhưng chấp nhận mất tiền, không đến thu mua. Toàn xã có khoảng 300ha nhưng mới có khoảng 4-5 hộ bán được vài tấn cho hàng chợ.

Vụ này, toàn huyện Phú Thiện có gần 700ha khoai lang, chủ yếu ở 2 xã Chư A Thai và xã Ia Sol.

Nói về vụ khoai, bà Trịnh Thị Huệ - nông dân thôn Kim Môn, xã Chư A Thai, cho biết: “Tôi làm khoai một đồng thuê, hai đồng mượn, nếu vụ này bán không được thì không biết lấy đâu ra tiền trả nợ ngân hàng. Tổng cộng tôi vay gần 100 triệu đồng đầu tư hết vào 7 sào khoai nên thấy tình hình như thế này, lo lắm. Bà con nông dân chúng tôi chỉ mong sớm được nhà nước, doanh nghiệp quan tâm thu mua, tìm đầu ra, chứ để như thế này thì chỉ có nước đổ bỏ khoai”.

Còn theo ông Bùi Trọng Thành - Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Phú Thiện, giống khoai lang Nhật là cây vụ 3 được người dân trồng sau vụ lúa nhằm cải tạo đất, tăng thu nhập. Trung bình mỗi ha trồng khoai lang, chi phí đầu tư khoảng 50 - 60 triệu đồng. Đối với những hộ phải đi thuê đất, chi phí này có thể lên tới 80 - 90 triệu đồng/ha. Không tìm được đầu ra cho khoai lang, người dân sẽ bị thua lỗ nặng nề.

"Tình trạng không có thương lái đến mua, huyện chưa nắm rõ. Phòng sẽ đi kiểm tra để có hướng xử lý, giúp dân an tâm sản xuất" - ông Thành nói.