Ở nơi này của Quảng Bình, trước giờ giao thừa, con cái phải bưng thứ gì sang báo hiếu bố mẹ?

Sáng sớm ngày 30 Tết, vợ chồng anh Đinh Thanh Quán (SN 1977, ở xã Xuân Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình) dậy chuẩn bị mâm cỗ với các món mang đậm bản sắc của bà con nơi đây, như: cơm pồi, ốc đá, cá khe, bánh chưng, rau rừng, chuối hầm...

Đến gần trưa, khi mâm cỗ đủ đầy, anh Quán cùng gia đình bưng đến ngôi nhà của bố mẹ sống cạnh đó để dâng lên đấng sinh thành, tỏ lòng biết ơn.

Ông Đinh Xuân Mỹ (90 tuổi, bố anh Quán) vui mừng chào đón gia đình con và ân cần hỏi thăm sức khỏe các thành viên.

Dọn xong cỗ, anh Quán đứng dậy lễ phép nói: "Năm hết, Tết đến, hôm nay chúng con làm mâm cơm dâng lên cha mẹ những món ăn ngon nhất. Mời cha mẹ dùng bữa. Chúc cha mẹ sức khỏe để sống lâu trăm tuổi cùng các con, các cháu".

Lát sau, vợ chồng ông Mỹ ngồi vào bàn, con trai và con dâu đứng cạnh, người rót rượu, người gắp thức ăn phục vụ ông bà.

Ông Đinh Xuân Mỹ cho biết: "Tôi có tất cả 6 người con, cứ dịp cuối năm, vợ chồng tôi lại đón nhận 6 bữa cơm báo hiếu từ các con. Dù ở xa hay gần, cuối năm các con đều về sum vầy, đây là truyền thống văn hóa của cộng đồng chúng tôi. Với người làm cha, mẹ cũng không đòi hỏi mâm cao cỗ đầy nhưng luôn mong muốn con cái hiếu thuận, đoàn kết".

Mâm cỗ toàn "lễ sống" vào ngày 30 tết, trước giờ giao thừa có những món "đặc sản" của người Nguồn (huyện miền núi Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình).

Ngày nay, khi cuộc sống đầy đủ, no ấm hơn, ngoài những món ăn truyền thống, con cháu người Nguồn còn chuẩn bị thêm các món ăn được chế biến theo sở thích của ông bà, cha mẹ. Trong nhà có bao nhiêu người con có gia đình thì sẽ có ngần ấy mâm cơm dâng lên báo hiếu.

Ông Đinh Văn Đình - Chủ tịch Hội Di sản văn hoá huyện Minh Hoá (tỉnh Quảng Bình) chia sẻ: "Giỗ sống là nét đẹp văn hóa đặc trưng của người dân ở huyện Minh Hóa, nhưng nó có từ bao giờ, xuất phát từ đâu thì đến nay vẫn chưa thể xác định".

Theo ông Đình, có câu chuyện kể lại rằng, ngày xưa, gia đình một vị quan ở vùng Minh Hóa có người con trai lười nhác, chẳng chịu làm ăn. Khi có vợ con nhưng vẫn giữ bản tính cũ không chịu thay đổi. Ông quan lang dù thương con nhưng muốn con nên người, liền bắt người con phải lên rừng tự lập nghiệp.

Khi cuộc sống ngày càng khấm khá, có của ăn của để, người con trai mới hiểu ra và nhớ đến công ơn sinh thành của cha mẹ. Sau bao ngày suy nghĩ, dịp Tết năm đó, người con làm mâm cỗ, bưng đến mời cha mẹ để báo hiếu, cảm ơn công ơn sinh thành, nuôi dạy. Từ đó, câu chuyện về cách báo hiếu này được người dân ở huyện Minh Hóa học và làm theo.

Cũng có người nói rằng, xa xưa người Nguồn sống cực khổ, thức ăn chính của họ là bồi (bột ngô trộn với sắn hấp lên) ăn với ốc khe nên không thể chăm lo bữa ăn chu tất hàng ngày cho cha mẹ. Chính vì thế mà người Nguồn cố gắng mỗi năm một lần làm mâm cơm ngon dâng lên cha mẹ.

"Người Nguồn quan niệm rằng, cha mẹ mỗi năm thêm tuổi, ngày càng già yếu, khi cha mẹ còn sống phải chăm sóc ăn uống tươm tất, đến khi về với tổ tiên rồi có muốn báo hiếu cũng chẳng được nên mới có tên gọi là "giỗ sống". Các tộc người khác sống trên địa bàn cũng học theo và xem đó như một truyền thống tốt đẹp. Thậm chí những người dưới xuôi lên làm ăn, ở Minh Hóa cũng học theo và về thực hiện cho ông bà, cha mẹ mình", ông Đinh Văn Đình - Chủ tịch Hội Di sản văn hóa huyện Minh Hóa cho biết.