Phát hiện đáng kinh ngạc trong xác tàu đắm nổi tiếng thế giới

Chuyến hành trình của một nhóm nghiên cứu quốc tế, dẫn đầu bởi Bộ Văn hóa và Thể thao Hy Lạp cùng Viện Hải dương học Woods Hole (Woods Hole Oceanographic Institution – WHOI) , đã phát hiện được các món đồ trang sức bằng vàng, đồ thủy tinh, nhựa thông/hương trầm, các bình chiết rượu bằng gốm, mảnh vỡ của các bức tượng điêu khắc bằng cẩm thạch, và cây giáo từ một bức tượng.

Các thành viên nhóm nghiên cứu tại Antikythera đang xem xét các phát hiện từ xác con tàu đắm. (Ảnh: Brett Seymour, EUA/WHOI/ARGO).

Cuộc khảo sát đã được thực hiện trong khoảng vài tuần qua. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã phát hiện được một hiện vật cực kỳ thú vị, trông giống như một vũ khí thời cổ đại được gọi là cá heo. Vũ khí này đã được sử dụng để bảo vệ con tàu khổng lồ trước sự tấn công của hải tặc. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cũng đã báo cáo phát hiện được một tàu chở hàng cổ đại thứ hai gần khu vực xác tàu đắm.

Return to Antikythera (Trở lại Antikythera) là một dự án được giám sát bởi Giám đốc bộ phận Cổ vật dưới nước Ephor (Ephorate of Underwater Antiquities) TS Aggeliki Simosi và nằm dưới sự bảo trợ của Tổng thống Cộng hòa Hy Lạp Prokopios Pavlopoulos. Họ đã hợp tác với Viện Hải dương học WHOI, vốn là một tổ chức tư nhân phi lợi nhuận đặt tại mũi đất Cape Cod, bang Massachusetts (Mỹ), với mục đích cống hiến cho ngành kỹ thuật hàng hải, nghiên cứu, và giáo dục bậc cao.

Một món đồ bằng kính được chạm khắc công phu, các bình nước hoa và một cái nhẫn bằng vàng được thu thập từ xác con tàu đắm 2.000 năm tuổi Antikythera. (Ảnh: Brett Seymour, EUA/WHOI/ARGO).

Con tàu này đã được nhà thám hiểm huyền thoại Jacques-Yves Cousteau khảo sát vào năm 1976, và con tàu CALYPSO mà ông dùng để khảo sát đã trở lại khu vực đắm tàu và trục vớt thêm được gần 300 hiện vật nữa, bao gồm di thể của hành khách và thủy thủ đoàn. Ngày nay, tiềm năng nghiên cứu là lớn hơn rất nhiều do có những công nghệ cao hiện đại nhất, robot và các phương pháp phân tích thí nghiệm mới.

TS Brendan Foley, một nhà khảo cổ học đại dương từ WHOI, cho hay:

“Các công nghệ mới của chúng tôi sẽ mở rộng năng lực cho ngành khoa học đại dương. Mỗi chuyến lặn mới tại xác con tàu đắm Antikythera đều mang đến những món quà từ lịch sử cổ đại. Xác con tàu đắm này cung cấp các tiêu chuẩn cho toàn bộ các trải nghiệm của con người: từ tôn giáo, âm nhạc, và nghệ thuật, cho đến du lịch, giao thương buôn bán, và thậm chí cả chiến tranh”.

Nhà nghiên cứu đang sử dụng một máy dò kim loại để khảo sát khu vực xác tàu đắm. (Ảnh: Brett Seymour/WHOI).

Nhóm nghiên cứu đã lập bản đồ chính xác cho 10.500 m2 diện tích đáy biển xung quanh khu vực xác tàu đắm bằng một robot tự hành. Sau đó, các thợ lặn đã lặn xuống độ sâu 52 m sử dụng các thiết bị thở tuần hoàn (thiết bị thở mạch kín) để xác định vị trí chính xác, ghi nhận chi tiết, và thu thập các hiện vật. Ngoài ra, họ cũng đã đang tìm kiếm các ADN cổ đại từ các bình gốm, để hé lộ xem những người từng đi trên con tàu này đã ăn uống gì trong suốt chuyến hành trình của họ. Các nhà nghiên cứu đã tạo ra một mô hình kỹ thuật số 3 chiều chính xác của mỗi hiện vật, cho phép các khám phá có thể được chia sẻ ngay lập tức trên phạm vi rộng.

Bộ đồ lặn Exosuit được phát triển bởi Nuytco research. (Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ).

Trang Ancient Origins đã theo sát cuộc khám phá xác con tàu đắm Antikythera ngay từ lúc ban đầu. Cuộc nghiên cứu ngầm dưới nước đã bắt đầu vào tháng 9.2014. Một năm sau, nhóm nghiên cứu đã báo cáo về các kết quả thu được. Như tác giả April Holloway từ trang Ancient Origins đã báo cáo vào ngày 28.9.2015:

“Các nhà khảo cổ học đại dương đã quay trở lại chỗ xác tàu đắm nổi tiếng thế giới Antikythera ở Hy Lạp và phát hiện được hơn 50 hiện vật mới, bao gồm tàn tích của một cây sáo xương, một tay vịn bằng đồng có thể từng là bộ phận của một ngai vàng, một con tốt từ một bộ cờ cổ đại, đồ gốm sứ sang trọng, đồ thủy tinh tinh xảo, và nhiều hơn thế nữa.

Bên cạnh tay vịn bằng đồng, cây sáo, và mảnh trò chơi, các nhà khảo cổ học cũng đã phát hiện được 15 di vật làm từ chì, hai mẩu mỏ neo, vài miếng gỗ bọc thân tàu, đá khảm, một bệ tượng bằng đá, và một chiếc bình được tạo hình một cách tinh vi, được gọi là bình lagynos (một loại bình Hy Lạp cổ).

Trong các hiện vật thu thập được có chiếc bình lagynos – một loại bình được người Hy Lạp và La Mã cổ đại sử dụng để đựng rượu vang. (Ảnh chụp màn hình/YouTube).

Xác con tàu đắm Antikythera, nằm ngoài khơi hòn đảo Antikythera tại biển Aegea, là một di chỉ khảo cổ nổi tiếng ngầm dưới nước thu hút được sự chú ý vào năm 1900 khi các nhà nghiên cứu phát hiện được một thiết bị cơ giới đáng kinh ngạc bên trong, hiện được biết đến là máy tính Antikythera. Thiết bị bằng kim loại này bao gồm ít nhất 30 loại bánh răng khác nhau và cực kỳ phức tạp đến nỗi nhiều người đã gọi nó là chiếc máy tính analog nhân tạo đầu tiên trên thế giới.

Cỗ máy Antikythera được phát hiện trong một xác tàu đắm ngoài khơi đảo Antikythera ở Hy Lạp. (Ảnh: Tilemahos Efthimiadis / flickr).

Sau hàng thập kỷ nghiên cứu, các nhà khoa học phát hiện được rằng thiết bị này có thể được dùng để tính toán vị trí của Mặt Trời, Mặt Trăng, và các hành tinh khi chúng di chuyển qua cung hoàng đạo, dự đoán nhật thực và nguyệt thực, và thậm chí đánh dấu các mốc sự kiện quan trọng như Thế vận hội Olympic toàn Hy Lạp. Việc phát hiện ra dạng thức đặc thù của công nghệ cổ đại này, cùng với các món đồ quý giá khác, bao gồm các bức tượng bằng đồng và cẩm thạch được điêu khắc tinh xảo, đồ thủy tinh, đồ trang sức, và đồng xu, đã khiến các nhà nghiên cứu phải tự hỏi rằng không biết còn điều gì khác ẩn giấu bên dưới xác con tàu đắm này”.