Quan chức không nên đến lễ hội !

Thưa ông, ai cũng có quyền tham dự các lễ hội, tại sao ông lại phản đối chuyện các lãnh đạo ban, ngành, đoàn thể tham gia lễ hội?

- Phải khẳng định lễ hội là của dân và mọi người đều có quyền tham dự lễ hội như nhau. Vì thế, việc một số đồng chí lãnh đạo tham dự lễ hội sẽ là chuyện rất bình thường nếu như họ xuất hiện với tư cách như một công dân. Tuy nhiên việc tách bạch hai tư cách trong một con người là một chuyện không đơn giản.

Song đôi lúc chính địa phương là người đẩy sự việc quan trọng hơn. Lấy ví dụ cụ thể thế này, các quan chức về Hội Lim được địa phương đón tiếp đưa vào tiếp đãi trong hội trường và thậm chí còn đề nghị các nghệ nhân, các liền chị, liền anh vào đó để biểu diễn phục vụ. Quan điểm của tôi rất rõ ràng, nếu ai thích nghe hát hãy đi tới hội, hãy lên đồi Lim, hãy vào canh hát, đừng bắt quan họ phải hát khi mọi người ở dưới thù tạc, ăn uống.

Vậy nếu phân tích những trường hợp này có thể thấy lỗi thuộc về ai, về phía những người đến dự lễ hội với tư cách lãnh đạo hay thuộc về Ban tổ chức?

- Chúng ta cũng đừng nghĩ lỗi hoàn toàn ở những người đến dự lễ hội mà ngay cả phía người tổ chức đã không rành mạch được chuyện đó. Đôi khi chúng ta làm phức tạp sự việc đón lãnh đạo cấp trên về với xe ô tô, còi hụ dẫn đường, đó là chưa kể đến trường hợp người dân đang lễ thì bị cảnh sát đề nghị đi ra để phong quang.

Việc các lãnh đạo xuất hiện và đóng vai trò chủ đạo tại lễ hội đền Trần theo ông có nên không?

- Tôi vẫn giữ quan điểm các quan chức nhà nước không nên xuất hiện trong các lễ khai ấn. Các lãnh đạo có thể về nhưng nếu họ giữ vai trò chủ đạo, vai trò chính trong lễ khai ấn thì không nên.

Lễ hội phải thực sự là của nhân dân.

Bản chất của phần lớn các lễ hội là các hoạt động dân gian, của cộng đồng làng xã. Song xu hướng Nhà nước hóa đã và đang diễn ra ngày càng nhiều. Theo ông, mối quan hệ giữa quản lý nhà nước và chủ thể lễ hội nên giải quyết theo hướng nào?

- Thực ra, xử lý mối quan hệ giữa nhà nước và cộng đồng trong bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa, cả vật thể lẫn phi vật thể không phải dễ dàng. Áp dụng máy móc các quan điểm của nước ngoài về cộng đồng và nhà nước vào Việt Nam, dễ dẫn đến sai lầm.

Lịch sử văn hóa VN chứng kiến các vương triều từ Lý, Trần, Lê, Tây Sơn, Gia Long, đều có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy lễ hội ở làng xã ở các phương diện: Phong sắc các nhân vật mà người dân các làng quê phụng thờ, cấp đất dân các làng cày cấy để có gạo làm lễ vật dâng cúng như ở Đền Hùng…

Trong xã hội đương đại, nhiều công việc của lễ hội không thể không có “bàn tay” của nhà nước, ví dụ, chuyện an ninh, chuyện vệ sinh thực phẩm, chuyện giao thông… Tôi nghĩ, nên khu biệt, xu hướng nhà nước hóa đến đâu, còn vai trò của cộng đồng là việc gì.

Giải quyết mối quan hệ giữa quản lý nhà nước và chủ thể lễ hội phải theo hướng tôn trọng những quyền lợi, nhu cầu chính đáng, hợp pháp của cộng đồng, và phát huy vai trò cộng đồng trên cơ sở công khai, dân chủ, đúng pháp luật.

Xin cảm ơn ông!

Hà Thu (thực hiện)