Quốc hội bàn cách quản việc mang thai hộ

Về quy định mang thai hộ vì lý do nhân đạo trong Dự thảo Luật Hôn nhân và gia đình (sửa đổi) mà Quốc hội đang thảo luận, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc hội - ông Đinh Xuân Thảo lo ngại rằng quy định này có thể bị lợi dụng để thương mại hóa...

Ông Thảo phân tích:


- Dự thảo luật lần này quy định chỉ cho mang thai hộ vì lý do nhân đạo. Đã là mang thai hộ thì trứng và tinh trùng là phải của một đôi vợ chồng không thể sinh sản tự nhiên và kể cả nhân tạo cũng không làm được, do đó mới phải nhờ người khác mang thai và đẻ hộ.

Người mang thai giúp thì cũng cần nghỉ ngơi, bồi dưỡng, do đó họ cần được bồi dưỡng, nhưng không được lợi dụng để thương mại, đó không phải là một hợp đồng, nếu ngã giá bao nhiêu tiền, vì mục đích thương mại là bị cấm.

Nhưng thưa ông, ranh giới giữa thương mại và nhân đạo rất khó nhận biết và phòng tránh?

- Cái khó ở đây là chúng ta hướng tới mục đích nhân đạo khi cho phép mang thai hộ, nhưng khi mở ra thì người ta có thể lợi dụng để làm những điều sai trái, vậy thì phải tính tới các điều kiện để kiểm soát, ngăn chặn.

Nhưng để kiểm soát được đúng việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là rất khó. Ngay cả bây giờ mang thai hộ đúng là vì mục đích nhân đạo, nhưng sau khi đẻ xong mà người mẹ lại nhận luôn đứa con do mình đẻ ra và không trả lại cho những người nhờ mang thai hộ thì sẽ xử lý thế nào? Bởi vì chúng ta chỉ cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, nghĩa là giúp nhau thôi, chứ không phải là hợp đồng thương mại gì, vì thế cũng rất khó xử lý nếu có tranh chấp.

Trường hợp thứ hai là trường hợp thai nhi phát triển không bình thường, sau khi sinh ra những người nhờ mang thai không nhận đứa bé đó thì hậu quả ai sẽ phải gánh chịu? Rồi những trường hợp sinh đôi, hoặc sinh ba mà những người nhờ mang thai chỉ muốn nhận một đứa trẻ phải tính sao?

Vậy theo ông, biện pháp nào để ngăn chặn tình trạng thương mại hóa việc mang thai hộ hữu hiệu nhất?

- Có thể nói, ngăn chặn vấn đề thương mại trong mang thai hộ là vấn đề rất khó, nếu người mang thai hộ có quan hệ gia đình họ hàng với những người nhờ mang thai hộ thì sẽ đảm bảo hơn, chứ nhờ một người xa lắc xa lơ hoặc một người không có quan hệ gì cả, sẽ rất dễ gắn tính thương mại vào đó.

Vì vậy, Chính phủ cần có những quy định cụ thể hơn để ràng buộc, ví dụ như để mang thai hộ không mang tiếng là thương mại phải cho phép người ta được nhận thù lao đến mức độ nào trong mức độ sức khỏe cho phép. Cơ quan nhà nước cần đứng ra làm trung gian để xác định. Bên cạnh đó có những trường hợp đôi vợ chồng nhờ mang thai họ có điều kiện kinh tế thì cho bao nhiêu đấy là việc của người ta, cũng không có gì coi là thương mại. Còn nếu mà bên mang thai hộ ra giá là không được.

"Trong sổ hộ tịch cần ghi rõ với trường hợp mang thai hộ, để cơ quan chức năng kiểm soát được việc này”. Ông Đinh Xuân Thảo

Thêm một điều nữa là cần quy định mỗi người chỉ được mang thai hộ 1 lần, cái này có thể giám sát được vì những trường hợp mang thai hộ đều có kiểm soát về y tế.

Còn trong trường hợp người mang thai hộ lại muốn nhận con hoặc đứa con đó lại từ chối bố mẹ nuôi để quay lại với người mang nặng đẻ đau ra mình thì phải làm sao?

- Vấn đề này thì phải theo thỏa thuận của bố mẹ đứa trẻ và người mang thai hộ. Nước ngoài họ cũng có quy định, người nhận nuôi ra điều kiện của bố mẹ đứa trẻ là cắt đứt mọi mối quan hệ. Khi ký kết với Việt Nam thì cũng có nước họ ra điều kiện như thế, nhưng mình thì sợ chẳng may đứa trẻ bị ngược đãi, quyền lợi của trẻ không được bảo đảm, thì làm sao có thể đưa đứa trẻ trở về với bố mẹ của nó, cho nên vấn đề này phải tính toán kỹ. Hay cũng có thể quy định không cho quan hệ qua lại một cách trực tiếp khi đứa trẻ chưa đủ 18 tuổi, còn sau khi đủ tuổi công dân rồi thì nó có quyền được biết về người mang nặng đẻ đau sinh ra mình, cái đó cũng tốt, nhưng dù sao cha mẹ thì không thể thay thế được.

- Xin cảm ơn ông!