Quy trình sản xuất bền vững giúp phát huy tiềm năng trái cây Việt

Nhiều cơ hội nhưng vẫn còn khó khăn tồn đọng

Kim ngạch xuất trái cây Việt Nam đang tăng trưởng khá tốt so với cùng kỳ năm 2022. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhiều loại cây ăn quả có thế mạnh như sầu riêng, thanh long, xoài và mít là các mặt hàng đạt mức tăng trưởng triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2023. Đơn cử, Việt Nam đã xuất khẩu sang Trung Quốc 180.000 tấn sầu riêng, đạt kim ngạch 850 triệu USD; dự báo đến hết năm 2023, con số này có thể vượt 1 tỉ USD.

Xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đang trong giai đoạn "bùng nổ"

Cuối tháng 11/2022, 100 tấn bưởi da xanh Bến Tre lần đầu tiên được xuất đến Mỹ, trở thành loại trái cây thứ 7 được phép xuất khẩu chính ngạch vào nước này. Cũng vào cuối năm 2022, New Zealand cấp phép nhập khẩu chanh và bưởi từ Việt Nam; Nhật Bản cũng đồng ý đưa nhãn vào danh sách trái cây nhập khẩu từ Việt Nam. Ngoài ra, xuất khẩu vải thiều, thanh long và nhiều loại trái cây khác sang Trung Quốc cũng rất thuận lợi. Nhờ đó trong nửa đầu năm 2023, xuất khẩu rau quả và trái cây nói chung đạt 2,75 tỉ USD, tăng 64% so với cùng kỳ năm 2022 – con số cao kỷ lục của ngành hàng này.

Mặt khác, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng đề ra mục tiêu và các chính sách đến năm 2025, diện tích cây ăn trái cả nước đạt 1,2 triệu héc ta với sản lượng đạt 14 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 5 tỷ USD. Mặc dù vậy, theo nhiều chuyên gia, để xuất khẩu trái cây có thể thật sự bứt phá, đạt mục tiêu chính phủ đề ra hướng đến tăng trưởng bền vững, thị trường Việt Nam còn nhiều điều phải làm. Trong đó đảm bảo chất lượng trái cây, có thể đáp ứng các yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính là ưu tiên để duy trì sự tăng trưởng lâu dài và ổn định.

Thực tế cho thấy các vùng canh tác trái cây chủ yếu dựa vào kinh nghiệm sản xuất của địa phương và áp dụng từ các quy trình, tập quán sản xuất đã được công bố từ rất lâu, hoặc ít cải tiến. Những nguyên nhân do tính tự phát, quy mô sản xuất nhỏ lẻ,… làm chất lượng trái cây và mẫu mã không đồng đều.

Kết nối vững bền: Hỗ trợ chất lượng trái cây Việt

Đứng trước những khó khăn trong hoạt động canh tác trái cây, bà con nông dân cần có một quy trình tổng hợp chăm sóc và quản lý các bệnh dịch hại một cách hiệu quả và an toàn trong suốt một chu kỳ mùa vụ. Do đó, việc liên kết và xây dựng chương trình "Kết nối vững bền" giữa Viện Cây ăn quả miền Nam kết hợp cùng Công ty Syngenta Việt Nam và Công ty cổ phần khử trùng Việt Nam VFC được thực hiện nhằm xây dựng mô hình quy trình sản xuất theo hướng bền vững, an toàn, quản lý được các sâu bệnh hại, đảm bảo năng suất, chất lượng phù hợp để người dân có thể áp dụng vào sản xuất.

Nhân viên kỹ thuật của Syngenta hướng dẫn bà con nông dân quy trình quản lý dịch hại trên cây sầu riêng

Cụ thể, chương trình đã xây dựng các quy trình canh tác bền vững sử dụng các giải pháp BVTV của Syngenta triển khai trên từng nhóm cây theo giai đoạn phát triển. Bà con cũng được nhân viên kỹ thuật của Syngenta hướng dẫn cách sử dụng các loại thuốc BVTV an toàn hiệu quả, v.v…giúp phát huy tối đa sinh trưởng và năng suất cây trồng, bảo vệ môi trường, gia tăng chất lượng các sản phẩm, không để lại dư lượng.

Năm 2023 đánh dấu hành trình 3 năm của Chương trình "Kết nối vững bền", thu về nhiều kết quả ấn tượng trên nhiều loại cây trồng. Mô hình sầu riêng Ri6 tại Tiền Giang sau một năm canh tác áp dụng quy trình sản xuất theo hướng bền vững đã cho thấy những kết quả vượt trội, cụ thể là quản lý tốt các loại dịch hại quan trọng như bệnh thối quả, thối rễ, bệnh xì mủ thân và tuyến trùng. Cây sầu riêng Ri6 sinh trưởng tốt, đạt năng suất cao (68,10kg/cây) so với lô đối chứng (53,9kg/cây), tỷ lệ thịt quả đạt 30,1%, độ Brix (chỉ số độ ngọt) cao 26.6%, thịt cơm vàng sáng.

Một ví dụ khác là các vườn thanh long ruột đỏ tại Long An, qua 2 vụ áp dụng quy trình sản xuất bền vững đã đem lại năng suất trên trụ từ 13,09 – 14,78kg, khối lượng quả đạt 606,50 – 612,25g, độ brix (chỉ số độ ngọt) từ 17,15 – 17,45 %, các chỉ số này đều vượt trội so với lô đối chứng. Số lượng và mức độ gây hại của một số loại côn trùng như kiến, rệp sáp, ngâu và bọ xít xanh trong thời điểm cây ra nụ hoa và trái đều thấp hơn với mô hình canh tác theo tập quán nông dân. Ngoài ra, kết quả kiểm tra cho thấy mô hình thanh long phun thuốc và canh tác theo quy trình vừa giảm sâu bệnh hại vừa không để lại dư lượng thuốc BVTV trên trái, giúp cây phát triển tốt, bộ rễ khoẻ, bộ lá xanh, năng suất cao hơn tập quán nông dân.

Thành công đối với Sầu riêng Ri6 và Thanh long ruột đỏ chỉ là hai ví dụ điển hình cho kết quả của Chương trình "Kết nối bền vững vững bền". Bên cạnh đó, Chương trình còn xây dựng được quy trình sản xuất bền vững theo từng giai đoạn phát triển, giúp cải thiện sản lượng, chất lượng cho nhiều loại trái cây khác như xoài, bưởi da xanh và chanh không hạt. Đồng thời nhờ vào các chương trình tập huấn, bà con nông dân nắm bắt những quy trình canh tác bền vững và biết sử dụng thuốc BVTV đúng cách, an toàn và có trách nhiệm.

Hành trình 3 năm của "kết nối vững bền" thu về nhiều thành quả nổi bật

Ông Đặng Thanh Tịnh - Giám đốc kinh doanh nông dược Công ty TNHH Syngenta Việt Nam, chia sẻ, "quy trình sản xuất bền vững đã thành công kiểm soát tốt sâu bệnh hại, phát huy tối đa khả năng sinh trưởng và chất lượng nhiều loại trái cây trọng điểm của nước ta. Đồng thời, giúp bà con nắm bắt cách sử dụng các loại thuốc BVTV đúng cách, an toàn đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền nông nghiệp Việt Nam".