Rà soát đất nông, lâm nghiệp: Đất phải có chủ và sử dụng hiệu quả

Những điểm yếu cố hữu

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, sau khi rà soát, sắp xếp 246 công ty nông, lâm nghiệp, diện tích đất giữ lại là 1.868.538ha tại 45 tỉnh, thành phố; các công ty nông, lâm nghiệp dự kiến bàn giao về địa phương để quản lý, sử dụng là 463.088ha.

  Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì buổi tọa đàm Quản lý sử dụng đất tại các công ty nông, lâm nghiệp.   Ảnh: T.V

Dự kiến, với diện tích đất các công ty nông, lâm nghiệp giữ lại sẽ có hình thức sử dụng như sau: Diện tích đất đang sử dụng theo hình thức giao đất (Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất) là 1.007.386ha; diện tích đang sử dụng theo hình thức thuê đất (Nhà nước cho thuê đất trả tiền hàng năm) là 706.575ha; diện tích đang sử dụng nhưng chưa lập hồ sơ giao đất, thuê đất hoặc công nhận quyền sử dụng đất là 154.576ha…

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng, những bất cập còn tồn tại hiện nay là một số địa phương, đơn vị thực hiện việc sắp xếp các công ty nông, lâm nghiệp rất chậm. Đặc biệt là đối với sắp xếp theo mô hình thành lập công ty TNHH hai thành viên trở lên (Bà Rịa-Vũng Tàu, Tuyên Quang, Hòa Bình, Bình Thuận, Bắc Giang, Tổng công ty Cà phê Việt Nam) và giải thể (Yên Bái, Quảng Ngãi, Tổng công ty Cà phê Việt Nam...).

Đối với diện tích đất rừng phòng hộ, đặc dụng, rừng sản xuất là rừng tự nhiên còn có vướng mắc về tiền thuê và thuế tài nguyên do thay đổi chính sách về đất đai. Việc chậm phê duyệt phương án sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của các công ty nhất là đảm bảo quyền thế chấp, tiếp cận vốn tín dụng không thực hiện được... Một số nơi chưa giải quyết dứt điểm tình trạng cho thuê, liên doanh liên kết; sử dụng đất không đúng đối tượng, mục đích còn tiếp diễn.

Vấn đề giải quyết đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, dân cư mới đến các địa phương gắn với sắp xếp các công ty nông, lâm nghiệp đạt hiệu quả thấp do hầu hết hầu hết diện tích đất các công ty nông lâm nghiệp đã khoán ổn định lâu dài theo Nghị định 01/CP, Nghị định 135/2005/NĐ - CP và diện tích bàn giao về địa phương chưa được thực hiện rất lớn.

Việc xử lý đất giao khoán đảm bảo quyền lợi của người dân, doanh nghiệp nhiều nơi còn chưa tốt nên tiềm ẩn tranh chấp, khiếu kiện đông người và kéo dài. Một số địa phương ở khu vực Tây Nguyên xuất hiện nhân tố phức tạp hơn về yêu cầu giải quyết mối quan hệ đất đai của các hộ đang nhận khoán mới đến với người dân tại chỗ.

Rà soát lại đất tại các công ty nông, lâm nghiệp

Việc hoàn thành rà soát là một bước để các công ty nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông, lâm nghiệp.    Nguyễn Quỳnh

Trao đổi tại tọa đàm về quản lý sử dụng đất tại các công ty nông, lâm nghiệp do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức sáng 23/8, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhận định, diện tích đất các công ty nông, lâm nghiệp còn nắm giữ vẫn quá lớn so với nhu cầu thực tế và năng lực quản lý.

Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu cần rà soát lại đất do các công ty nông, lâm trường giữ lại so với nhu cầu thực tế, năng lực quản lý so với thực trạng diện tích dự kiến để lại sử dụng; diện tích đất nông, lâm nghiệp đang sử dụng nhưng chưa lập hồ sơ giao đất, cho thuê đất; tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất còn thấp; việc giao đất cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục đổi mới căn bản về mô hình quản lý, quản trị công ty, nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông, lâm nghiệp; duy trì hình thành các vùng sản xuất tập trung, vùng nguyên liệu sản xuất sản phẩm theo nhu cầu thị trường; đất đai phải được đưa vào sử dụng hiệu quả, có giá trị gia tăng trên đất, có chủ là hộ gia đình, tổ chức hoặc cá nhân và được giao theo quy định; đối với đất lấn chiếm, phải thu hồi theo quy định của pháp luật.

Nghiên cứu cơ chế tín dụng đầu tư về trồng rừng, trồng cây thay thế phù hợp, chính sách bảo vệ rừng trồng; rà soát lại đất đã giao nhưng không thu tiền sử dụng đất; rà soát lại thuế sử dụng đất nông nghiệp tại các công ty nông, lâm nghiệp; rà soát lại chính sách cổ phần hóa…

Ngoài ra, Phó Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu các Bộ, ngành liên quan chỉ đạo các công ty nông, lâm nghiệp trong quản lý và bảo vệ đất rừng; tiếp tục phê duyệt phương án sử dụng đất đối với các công ty còn lại; hoàn thành hồ sơ giao đất, thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; rà soát, hoàn thành căn bản cắm mốc ranh giới, cấp bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; rà soát để xác định những diện tích đất rừng đã giao cho các công ty nhưng không có năng lực quản lý, sử dụng; quan tâm thu hút đầu tư đối với lĩnh vực sản xuất kinh doanh, dịch vụ và bố trí đất cho đồng bào dân tộc thiểu số và di cư; xem xét cập nhật nội dung phương án, quỹ đất giao đồng bào dân tộc thiểu số; thanh tra, kiểm tra đất đã giao đối với các tổ chức có biểu hiện vi phạm và những đơn vị đã nhận bàn giao nhưng chưa có phương án quản lý, sử dụng hiệu quả…