Rất có thể "vụ ám sát hụt" sẽ đưa D. Trump trở lại Nhà Trắng

Ê kíp Trump không dàn dựng "tự ám sát"

Sự kiện D. Trump bị bắn sượt qua tai tại cuộc vận động tranh cử ở Pennsylvania ngày 13/7 có làm ông bị sốc không?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Cuối tuần qua, tôi vừa mở tivi thì thấy đài CNN của Hoa Kỳ loan tin nóng về chuyện cựu Tổng thống Donald Trump bị ám sát hụt. Trên màn ảnh chiếu nhiều lần cảnh ông bị bắn với máu vương trên lỗ tai và mặt. Tôi hơi sốc nhưng không ngạc nhiên. Với không khí và nhiệt độ tranh biện chính kiến về ông Trump trong thời gian qua, tôi nghĩ là chuyện này có thể xảy ra. Và nó đã xảy ra. May thay là ông Trump không hề hấn gì.

Theo GS thì sau cuộc bị ám sát trượt này uy tín của ông Trump sẽ tăng hay giảm? Ông Trump có lợi dụng sự kiện này đưa mình vào thế bị hại và khuếch trương uy tín của mình lên không?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Theo những thăm dò mấy hôm nay, sau khi vụ việc diễn ra thì uy tín của ông Trump tăng vọt và cho thấy là nếu bầu cử vào hôm nay thì ông Trump sẽ dẫn đầu số phiếu phổ thông toàn quốc khoảng hai đến năm phần trăm. Dĩ nhiên là ông Trump sẽ lấy chuyện này để đưa ra những thông điệp thích hợp và có lợi thế chính trị cho mình. Hy vọng là ông sẽ dịu bớt ngôn từ khích động cực đoan để nhân cơ hội này nói lên những điều tích cực và hòa giải cho quốc dân Mỹ.

Liệu sau sự kiện này ông Trump có "nhụt chí" đi vận động tranh cử hay không và có mang lại lợi thế nào cho đương kim Tổng thống Biden không?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Sau sự kiện an ninh nguy hiểm này, mật vụ Mỹ sẽ gia tăng kiểm soát với các biện pháp nghiệp vụ chặt chẻ và an toàn hơn. Tôi nghĩ ông Trump sẽ không nhụt chí hay dè chừng. Trái lại ông ta lại càng năng nổ hơn và vận động tranh cử hăng hái hơn nữa.

Sau sự kiện bị bắn này cựu Tổng thống D. Trump có coi đây là cơ hội để đưa mình vào thế là nạn nhân của một "âm mưu" ám sát của phe đối lập để lấy lòng cử tri Mỹ?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Chúng ta cần nhớ lại rằng ở Mỹ từng xảy ra nhiều vụ ám sát các ứng cử viên tổng thống, thậm chí là tổng thống rồi. Những cuộc chạy đua vào Nhà Trắng đang gần tới đích, một bên nào đấy sử dụng các phần tử cực đoan, hay tổ chức "đâm thuê chém mướn" tiêu diệt đối thủ khác. Hoặc chính mình tạo ra một sự kiện "bị ám sát" để phục vụ cho mục đích tranh cử. Tất cả những việc như vậy đều đã xảy ra trong lịch sử tranh cử ở nước Mỹ. Và, giả dụ như, lần này, có một trong hai việc như tôi vừa viện dẫn cũng lại là việc bình thường.

Tuy nhiên, đấy chỉ là "thuyết âm mưu". Vì, những vụ việc dàn dựng "tự ám sát" mình đều rơi vào các trường hợp ứng cử viên yếu thế. Theo tôi, việc ông Trump bị bắn không nằm trong thuyết âm mưu này. Tức là ông Trump hay ê kíp tranh cử của ông ấy không dàn dựng ra một vụ "ám sát" mình.

Vì sao lại như vậy? Hiện ông Trump đang lợi thế hơn nhiều so với ông Biden, nhất là sau cuộc tranh luận lần thứ nhất với đương kim Tổng thống Biden. Hơn nữa ông Biden đang có những dấu hiệu bị lẫn, nhất là sau những sự kiện nhầm lẫn của ông như ông gọi Tổng thống Ukraine là V. Putin hay Phó tổng thống của mình là Donald Trump. Nhiều đảng viên đảng Dân chủ đang yêu cầu ông Biden rút lui để thay bằng một ứng cử viên khác.

GS vừa khẳng định rằng ông Trump không tự dàn dựng vụ "ám sát" mình. Nhưng với một ứng cử viên có nhiều xảo thuật như ông Trump, liệu ông ấy có đẩy vấn đề này lên thành một sự kiện bị đối thủ trả thù?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Tôi nghĩ ông Trump sẽ không làm như thế. Nghĩa là không "đổ tội" cho đối thủ "ám át mình" để gây thanh thế trong vận động tranh cử. Ngày 15/7 đảng Công hòa đã quyết định đưa ông Trump ra làm ứng cử viên của Đảng này để chạy đua vào Nhà trắng đầu tháng 11 tới. Hơn nữa lợi thế của ông Trump cũng đang ngày càng trội hơn ông Biden.

Phương thức tranh cử sẽ thay đổi

Thưa GS, vụ ông Trump bị bắn trong khi đang vận động tranh cử vẫn là một cú sốc đối với cử tri Mỹ. Sự kiện này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến phương thức tranh cử giữa hai ứng cử viên?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Chắc chắn là ít nhiều sẽ có sự thay đổi. Chúng ta thấy ngay sau khi cựu Tổng thống D. Trump bị bắn thì ê kíp tranh cử của đương kim Tổng thống Biden đã cho gỡ bỏ các áp phích, khẩu hiệu chỉ trích đích danh cá nhân ông Trump. Vì trong thời điểm ông Trump bị bắn, việc chỉ trích một cá nhân là không được dư luận đồng tình và chỉ làm xấu đi hình ảnh của đương kim Tổng thống Biden.

Tuy tôi khẳng định rằng ông Tump và ê kíp của mình không dàn dựng vụ "tự ám sát", nhưng ê kíp vận động tranh cử của ông Trump sẽ lái vụ này theo một hướng khác. Đó là cho rằng việc ê kíp vận động tranh cử của ông Biden đả kích cá nhân ông Trump đã gây ra "sự căm ghét" của những phần tử cực đoan đối với ông Trump, dẫn đến việc ông ấy bị ám sát.

Mặc dù Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ra tuyên bố lên án vụ nổ súng. "Mỹ không có chỗ cho loại bạo lực này. Chúng ta phải đoàn kết để lên án nó"; đồng thời ông còn bày tỏ "nhẹ lòng khi biết ông Trump an toàn và khỏe mạnh". Nhưng đây có phải là cái cớ để ông Trump dùng ca ngợi chính sách xây "bức tường biên giới" của mình và khoét sâu vào cái mà ông Trump cho rằng Tổng thống Biden đã phá vỡ chính sách này khiến bạo lực gia tăng?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Ông Trump đang cưỡi trên làn sóng cực hữu của cử tri bảo thủ Mỹ cho nên ông sẽ tiếp tục nêu vấn đề di cư bất hợp pháp ở biên giới phía nam Hoa Kỳ. Dù Tổng thống Biden có nhắn nhủ gì thì ông Trump sẽ vẫn giữ nhiệt độ công phá đảng Dân chủ và ông Biden. Hy vọng là ông Trump không giận dữ quá vì vụ việc này mà nên coi đó như là một tiếng chuông cảnh tỉnh về hậu quả tai hại khó lường của chiến dịch khích động quần chúng qua các chiêu bài mang nặng tinh thần dân túy cực đoan mà ông Trump vẫn từng theo đuổi.

Tuổi tác và trí nhớ là vấn đề đối với Biden

Tuổi tác là một trong những vấn đề được cử tri Mỹ rất quan tâm. GS nhận xét như thế nào về vấn đề này. Dư luận và nhiều nghị sĩ đảng Dân chủ đang đòi thay ông Biden bằng một ứng cử viên khác. Liệu điều này có khả thi vào lúc này? Nếu tiếp tục tranh cử thì Liệu đây có phải là điểm trừ của đương kim TT Biden?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Cả hai ứng viên Biden và Trump đều đã lớn tuổi - dù ông Trump trông có vẻ nhiều sinh lực và nhanh nhẹn hơn ông Biden nhiều. Nhìn ông Biden đi đứng lọm khọm, chậm chạp, nói năng vấp váp đã làm cho cử tri đảng Dân chủ lo rằng nếu để ông Bden tiếp tục tranh cử thì ông Trump sẽ bảo đảm thắng cử. Vạn sự tùy ông Biden có rút lui hay không. Tôi không nghĩ là ông Biden sẽ bỏ cuộc. Tình hình hiện nay cũng giống như hồi 1968 khi ứng viên Dân chủ Humphrey và đảng của ông bị chia rẽ trầm trọng vì Mỹ tham chiến ở Việt Nam, rốt cuộc ứng viên Nixon của đảng Cộng hòa đã thắng cử vẻ vang. Nếu không có gì thay đồi thì sang năm Hoa Kỳ sẽ có vị tổng thống mới.

Trong các cuộc diễn thuyết trước đám đông gần đây cả hai ứng cử viên đều ca ngợi về kinh tế thời mình làm Tổng thống và đổ lỗi cho người kia vè sự yếu kém. GS đánh gia như thế nào về nền kinh tế Mỹ dưới thời Trump và Biden? Điểm công về vấn đề này cho ai?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Kinh tế giữa hai thời Trump và Biden đều có điểm cộng và trừ. Ông Trump thì kinh tế bị dịch Covid làm cho trì trệ. Ông Biden thì lạm phát vì các chính sách cứu vãn quá rộng rãi và tốn kém. Thực ra kinh tế Hoa Kỳ vẫn ổn định suốt tám năm qua dù đôi khi lên xuống theo chu ký tự nhiên, không có gì đáng lo ngại.

Cuộc chiến Nga- Ukraine: giải pháp nào?

Hai ứng cử viên thường có quan điểm khác nhau về giải quyết cuộc chiến Nga- Ukraine. Ông Trump nói rằng ngay sau khi ông trúng cử ông sẽ chấm dứt ngay cuộc chiến này, mặc dù ông không nói rõ sẽ chấm dứt bằng cách nào. Cử tri Mỹ có tin vào lời ông Trump về vấn đề này không, theo GS? Còn đối với đương kim TT Bden, liệu ông ấy có giải pháp, quyết sách gì mạnh mẽ hơn để làm xoay chuyển cục diện cuộc chiến Nga- Ukraine trong mấy tháng tới để lấy điểm của cử tri, khi mà dường như ông đang bị chỉ trích trong vấn đề Nga- Ukraine?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Về cuộc chiến Nga-Ukraine tôi nghĩ là ông Trump sẽ có thể nói chuyện thẳng với ông Putin để khuyên ông Putin nên chịu nhượng bộ, đồng thời áp lực Ucraina cắt đi ít nhiều lãnh thổ nhằm đi đến một giải pháp mà cả hai đều phải hy sinh phần mình. Trong khi đó, ông Biden thì sẽ tiếp tục dùng sức mạnh quân sự để làm cho Nga nhụt chí mà phải rút lui. Ngôn ngữ tranh cử của ông Trump thì nhiều phần không đáng tin cậy lắm.

Ông Trump hay nói những chuyện qúa khích, nhưng khi tại vị, nếu đảng Dân chủ nắm quốc hội, thì ông Trump cũng khó mà tự tung, tự tác. Tôi tin rằng trong nhiệm kỳ tới, dù Trump hay Biden, cuộc chiến Nga-Ukraine cũng sẽ kết thúc vì Nga không thể thắng, Ukraine thì kiệt sức. Đó là lúc hai bên sẽ phải đi đến một thỏa hiệp hòa bình.

Thời gian đến cuộc bầu cử TT Mỹ 2024 (vào tháng 11 tới), vẫn còn đủ để thay đổi cục diện cuộc đua. Nếu đưa ra dự đoán "Ai sẽ là TT Mỹ 47 của Hoa Kỳ" thì lựa chọn của GS sẽ là Trump hay Biden?

GS Nguyễn Hữu Liêm: Cho đến giờ nầy thì tôi nghĩ là Trump sẽ thắng. Nếu ông Biden rút lui và một ứng viên Dân chủ khác lên thay, thì cơ hội cho phía Dân chủ sẽ tăng lên vài phần trăm. Nếu đánh cá cược thì tôi nghĩ là ông Trump sẽ là vị tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ. Nhưng từ đây đến đó còn hơn ba tháng, nhiều chuyện có thể xẫy ra và không ai có thể đoan chắc được.

Xin cảm ơn Giáo sư!

Lê Thọ Bình

(thực hiện)