Tăng hỗ trợ cho HTX nông nghiệp

Vẫn tranh luận về bản chất HTX

HTX trong dự thảo lần này được định nghĩa là: Tổ chức kinh tế tập thể, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 7 thành viên tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, đồng sở hữu, bình đẳng và dân chủ.

Nhiều ĐBQH cho rằng, dự thảo luật cần có một chương quy định về HTX nông nghiệp.

Tuy nhiên, ngay cả vấn đề cơ bản nhất này vẫn chưa có tiếng nói chung. ĐB Nguyễn Ngọc Hòa (TP.HCM), Chủ tịch HĐQT Liên hiệp HTX Thương mại TP.HCM (Sài Gòn Co.op) đề nghị: “Cần xác định HTX là một loại hình doanh nghiệp kinh doanh hợp tác; vì nếu không kinh doanh hiệu quả, HTX không thể lo cho đời sống xã viên”. Cùng chung quan điểm này, Chủ nhiệm HTX Chiến Công (ĐB Thái Nguyên) cho rằng: “Cần xem HTX hoạt động như một loại hình doanh nghiệp; có thể là doanh nghiệp tập thể, hay loại hình HTX đặc thù”.

Không đồng tình, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Quốc Cường (Bắc Giang) “bác” quan điểm này: “Điểm khác biệt giữa HTX và doanh nghiệp chính là mục đích hoạt động. HTX vì lợi ích của xã viên, còn doanh nghiệp là lợi ích của doanh nghiệp. Nếu quy định HTX là doanh nghiệp đặc thù, doanh nghiệp tập thể thì HTX sẽ là tổ chức lưỡng tính. Như vậy, HTX vừa chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp lại vừa chịu sự điều chỉnh của Luật HTX; điều này sẽ gây nên sự phức tạp, chồng chéo” (xem bài phát biểu bên cạnh).

Tăng hỗ trợ cho HTX nông nghiệp

Dù được xem là mô hình kinh tế đang gặp khó khăn nhưng các ĐB cho rằng, ý nghĩa của HTX là rất lớn, hỗ trợ người yếu thế, đặc biệt là nông dân, góp phần thúc đẩy xây dựng nông thôn mới. Vì vậy, các ĐB đề nghị cần hỗ trợ thêm cho các HTX ở khu vực nông thôn. ĐB Danh Út cho rằng, ngoài các HTX về nông, lâm, ngư và diêm nghiệp, dự thảo cần đưa HTX hoạt động trong lĩnh vực chế biến, thương mại nông sản vào danh mục HTX được hỗ trợ.

Về các nội dung hỗ trợ, ĐB Bùi Văn Phương (Ninh Bình) cho rằng, việc không đưa nội dung hỗ trợ vốn vào dự thảo là chưa thỏa đáng vì khó khăn lớn nhất của HTX hiện nay chính là ở điểm này. ĐB Phương cũng đề nghị việc hỗ trợ hạ tầng cho HTX phải quy định cụ thể hơn như hỗ trợ về trụ sở hay nhà kho. ĐB Phương nói: “Quy định hỗ trợ hạ tầng không khác gì hỗ trợ cho nông thôn mới hiện nay”. Một số ĐB cũng cho rằng, việc hỗ trợ về thuế cũng cần quy định cụ thể luôn trong luật. ĐB Đặng Thị Kim Chi (Phú Yên) đề nghị miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho các HTX trong lĩnh vực sản xuất và chế biến nông sản.

Theo một số đại biểu, với vai trò, ý nghĩa của HTX nông nghiệp hiện nay (khoảng 10.000 HTX nông nghiệp/16.000 HTX), dự thảo cần dành một chương riêng về HTX nông nghiệp. Về lâu dài, cần xây dựng một luật riêng về HTX nông nghiệp như một số nước đã làm.

ĐBQH, Chủ tịch t.ư Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Quốc Cường: Không thể coi HTX là doanh nghiệp

Nếu định nghĩa không đúng bản chất của HTX sẽ gây ra rất nhiều hệ lụy, tạo ra nhiều phức tạp, khó khăn trong quá trình thực hiện. HTX và doanh nghiệp đều là các tổ chức kinh tế. Các tổ chức kinh tế này đều có các yếu tố đan xen nhau. HTX đan xen nhiều yếu tố của doanh nghiệp, ngược lại, doanh nghiệp cũng mang nhiều yếu tố của HTX. Nhưng có những điểm khác nhau về bản chất, trong đó điểm quan trọng đầu tiên chính là mục đích hoạt động. Mục đích hoạt động của HTX là nhằm đem lại lợi ích của các xã viên hợp tác xã. Còn mục đích hoạt động của doanh nghiệp là nhằm đạt tới lợi nhuận của doanh nghiệp. Do đó, về bản chất là khác nhau, nên không thể quy định HTX là doanh nghiệp.

Như vậy, việc tiếp thu của Ủy ban Thường vụ QH thể hiện như trong dự thảo luật là đúng. Mặt khác, nếu quy định doanh nghiệp là HTX tập thể, hoặc là doanh nghiệp đặc thù; hoặc xem hoạt động của HTX như một loại hình doanh nghiệp thì vô hình trung, chúng ta quy HTX như một tổ chức lưỡng tính, vừa là HTX, vừa là doanh nghiệp. Và như vậy, trong quá trình hoạt động, việc xác định quyền lợi trách nhiệm là rất khó khăn. Lúc nào theo Luật HTX, lúc nào theo Luật Doanh nghiệp? Điều này sẽ gây nên phức tạp, chồng chéo, rất dễ bị lợi dụng.

Luật HTX 2003 quy định HTX hoạt động như một loại hình doanh nghiệp. Thực tế, thời gian vừa qua, dư luận cũng như tại nhiều hội thảo phản ánh rằng đã có không ít doanh nghiệp khoác áo, mang danh HTX để khai thác các ưu đãi hỗ trợ của Nhà nước, tạo nên sự không công bằng trong hoạt động của doanh nghiệp và HTX. Vì thế, tôi đồng tình với nhiều ý kiến thể hiện bản chất của HTX như đã thể hiện trong dự thảo luật lần này.

Bảo An (ghi)

Sỹ Lực