Tăng thuế bảo vệ môi trường với xăng: “Ngụy biện và không thỏa đáng”

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long- nguyên Phó Viện trưởng Viện Quản lý giá cả (Bộ Tài chính) đã khẳng định như vậy khi trả lời phỏng vấn NTNN.

Thưa ông, ông nghĩ sao khi Bộ Tài chính cho rằng, việc điều chỉnh tăng thuế BVMT sẽ không làm tăng giá xăng, dầu trong nước?

- Muốn hay không thì trong mặt hàng xăng dầu hiện nay đang phải chịu “cứng” 4 loại thuế, gồm thuế nhập khẩu, thuế BVMT, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng. Các loại thuế này đều là cố định, trong đó thuế nhập khẩu do Bộ Tài chính quyết, thuế BVMT do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết, hai loại thuế còn lại do Quốc hội quyết. Giảm thuế nhập khẩu xăng dầu thì phải tăng thuế BVMT lên là cơ sở để Bộ Tài chính dựa vào mà làm.

Người dân phường Liên Mạc (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) dùng máy phát điện chạy xăng để vận hành máy xẻ gỗ. LHT

Liệu có phải do phải giảm thuế này mà dẫn tới phải tăng thuế BVMT với mặt hàng xăng lên tới 300% so với hiện hành, thưa ông?

- Nếu lấy số liệu năm 2014 để phân tích thì thấy năm qua chúng ta nhập khẩu khoảng 8 triệu tấn xăng dầu song lượng xăng dầu nhập khẩu từ khu vực ASEAN, Trung Quốc, Hàn Quốc chỉ vào khoảng 3,4 triệu tấn, còn lại nhập từ các khu vực khác là 4,6 triệu tấn. Như vậy, khu vực được giảm thuế hiện chỉ chiếm trên 40% tổng lượng xăng dầu nhập khẩu. Nói vậy để thấy, lập luận tăng thuế BVMT là do thuế nhập khẩu giảm của Bộ Tài chính rõ ràng là chưa thỏa đáng.

Nguyên tắc tăng thu thuế nào thì cũng sẽ làm cơ cấu giá của mặt hàng đó tăng lên, ở đây lại lấy việc giảm thuế nhập khẩu là cớ để tăng thu thuế khác là khập khiễng vì như tôi đã nói ở trên không phải tất cả xăng dầu chúng ta nhập khẩu đều được giảm thuế cả.

Bộ Tài chính là cơ quan nắm hầu bao, lẽ ra thu chi phải đúng theo nguyên tắc, chế độ tài chính nhưng qua việc quyết định tăng thu thuế BVMT này cho thấy chính Bộ Tài chính còn thực hiện chưa chuẩn: Thất thu thuế nhập khẩu cho ngân sách thì tăng thu thuế BVMT. Do vậy, trong đợt giải trình trước Ủy ban Thường vụ vừa rồi, Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Sinh Hùng đã phải lên tiếng rằng thuế BVMT phải được thu chi đúng mục đích, không được lấy tiền thuế này để chi cho các khoản khác không đúng.

Vậy theo những phân tích của ông thì thuế BVMT sẽ tác động như thế nào tới mặt hàng xăng dầu?

- Thuế BVMT lần này tôi cho là tăng rất cao, thêm 2.000 đồng/lít xăng (tăng 300% là rất ghê gớm) tính ra là tăng trên 10% trong cơ cấu giá bán mặt hàng này. Giá xăng vừa tăng thêm 1.600 đồng/lít đã ”choáng” với người tiêu dùng. Nếu thuế này tăng lên tới đây chắc chắn sẽ tác động không nhỏ tới mặt hàng này.

Tôi cho lẽ ra ngân sách thất thu thì chúng ta phải thắt chặt chi tiêu, chi tiêu hiệu quả hơn nữa chứ không chỉ nhăm nhăm tăng thu các khoản thuế khác bù vào. Bởi suy cho cùng thuế nào cũng đều đánh lên đầu người tiêu dùng.

Tôi xin khẳng định cùng lúc chúng ta tăng cả thuế và giá xăng dầu nhiều như vậy là quá bất hợp lý với người tiêu dùng. Cụ thể tác động, tôi cho chúng ta còn phải tính xem lượng xăng dầu nhập khẩu năm nay ra sao, nhập ở khu vực giảm thuế bao nhiêu, khu vực không giảm thuế bao nhiêu. Giá xăng dầu tới đây ảnh hưởng như thế nào hoàn toàn phụ thuộc vào các yếu tố này.

Xin cảm ơn ông!