Tạo cảm hứng cho dân

Báo chí cũng đã nói nhiều nhưng ngành văn hóa không chịu nghe và chúng ta vẫn phải thất vọng khi gặp những nhà văn hóa biến tướng thành quán nhậu, quán bia hay nhà trọ hoặc những "khu phố văn hóa" không thiếu thứ gì từ cờ bạc, ma túy đến mại dâm.

"Khu phố, ấp, xã văn hóa" nghe thì có lý, rất có lý như một giấc mơ. Vì ai chẳng mơ xã tôi, ấp tôi, khu phố tôi mọi người đều hòa thuận như thời Nghiêu Thuấn, không có đánh chửi trong cộng đồng, không bạo lực gia đình, không chích choác, đĩ điếm, không rác thải, ô nhiễm, đâu cũng sạch như lau như ly. Nhưng giấc mơ "văn hóa" ấy quá xa vời và nếu có gia đình nào đó, nơi nào đó đạt được tiêu chuẩn thì cũng như sao buổi sáng mà thôi.

Vậy là, người ta bất chấp hiện thực, đã đăng ký là phải có thành tích, cho nên mới nhà nhà văn hóa, nơi nơi văn hóa, xã nào cũng cố xin hay góp tiền xây cho được nhà văn hóa. Có lẽ đến 90% đều được gắn biển "văn hóa" và mọi người vui vẻ nhắm mắt xoa tay ăn mừng giấc mơ thành hiện thực. Chúng ta chỉ mải "make-up" bề nổi mà buông thả bề sâu. Nói thẳng mất lòng nhưng văn hóa nông thôn đang cần kêu S.O.S, hỡi các nhà văn hóa và Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch!

Xin mạo muội nghĩ rằng, những phương thuốc để cứu vãn nhà văn hóa đều không tưởng và nếu có hiệu quả thì sẽ hướng hoạt động của nó theo một chiều hướng khác, nhiều khi chẳng mấy dính dáng đến văn hóa. Đình hiện đại ư? Đã là đình thì phải có Thành Hoàng, có thần là người tập hợp, người phán xử và ban phước cho cuộc sống làng. Lấy đâu ra một vị thần ấy cho mỗi làng bây giờ ?

Đúng là nhân dân, không chỉ xã mà làng, xóm, khu phố đều cần một cái "nhà rông" để hội họp, để tổ chức những cuộc gặp đông đảo của cộng đồng. Ngoài ngôi đình cổ, cũng cần một ngôi nhà như thế thích hợp với cuộc sống mới.

Nhưng văn hóa không thể đưa từ ngoài cấy vào cuộc sống của người dân. Văn hóa là từ dân, từ nhu cầu của dân. Tùy theo sự phát triển và nhu cầu ấy mà nhân dân đòi có một kiểu "nhà văn hóa" thích hợp. Thay vì cúng bái Thành Hoàng, nhà văn hóa xã cũng cần cảm hứng và đức tin. Như đình làng đã rất đông vui trong những ngày Cách mạng Tháng Tám.

Chừng nào chưa xây dựng được niềm tin và cảm hứng cho dân làng thì nhà văn hóa vẫn chưa thể khởi sắc, mọi tiền của, công sức đổ vào chỉ là muối bỏ bể mà thôi! Vậy thì hãy tạm chấp nhận nhà văn hóa xã khiêm tốn như là một nhà họp để khỏi thất vọng về nó!

Nguyễn Quang Thân