Thẩm định lại

Thời ấy tinh thần thi đua thật là trong sáng. Khẩu hiệu vận động người dân hãy gắng sức mình kiến thiết đất nước cho bằng người.

Khẩu hiệu thời Cụ Hồ ấy, nó thật sự khích lệ tinh thần của người dân, thi đua là mỗi người cố một tí cho đất nước, cho kháng chiến chóng thành công. Hôm nay khẩu hiệu ấy được lặp lại ở đây trong một thời điểm mà con người và không khí đất nước với cuộc sống khác hẳn, cho ta một cảm giác về sự cũ kỹ và nhàm chán. Bây giờ nội hàm thi đua cũng có thể là thế, nhưng cách diễn giải nó phải khác cho hợp thời cuộc. Viết văn còn tránh lặp lại từ nữa là khẩu hiệu vận động. Và đương nhiên sẽ phải có khẩu hiệu khác cho phù hợp hơn.

Khẩu hiệu mà đặt sai chỗ thì tác dụng thấp, có khi có tác dụng ngược lại.

Trong một cuộc gặp mặt đầu xuân, một cán bộ tuyên huấn nọ nói với anh em văn nghệ sĩ: “Các đồng chí hãy luôn xứng đáng là những chiến sĩ trên mặt trận văn hóa”. Một nhà văn thốt lên, ôi, không sai nhưng bây giờ thì đánh đấm ai mà làm chiến sĩ xung kích mãi thế...

Thời kháng chiến, Cụ Hồ kêu gọi thế rất đúng. Toàn bộ lực lượng văn học nghệ thuật đã tập trung hết sức mình cho kháng chiến, mỗi văn nghệ sĩ như một người lính. Tất cả tập hợp thành một mũi nhọn: Chiến thắng!

Nhưng hôm nay đất nước liền một dải, công việc của Đảng, Nhà nước là lãnh đạo đất nước làm kinh tế, an dân, bảo vệ Tổ quốc bình yên để kiến thiết đất nước. Văn học nghệ thuật phải trở về với vị trí thượng tầng kiến trúc, phải quay về cùng dân tộc với chiều sâu văn hóa dân tộc, gánh vai trò nặng nề hơn, là sáng tạo, tiếp tục đóng góp cho văn hiến quốc gia ngày một rực rỡ hơn. Nếu làm người lính mãi thì thu hẹp vai trò của văn học nghệ thuật, và chỉ thực hiện những nhiệm vụ được giao có tính chiến thuật.

Đến giờ mà vẫn nghĩ văn nghệ sĩ là người lính vĩnh viễn thì đúng là dễ dãi.

Rất nhiều cách nhìn nhận về văn hóa, xã hội, chính trị cần được thẩm định lại để nó đi đúng nhịp thời đại.