Thanh tra Tổng Cty Vận tải thủy: Bộ GTVT phải làm rõ khoản lỗ 13,8 tỷ đồng chưa rõ nguyên nhân

Phát hiện cả loạt sai phạm

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa, thoái vốn tại Tổng công ty Vận tải thủy. Thời điểm thanh tra từ thời điểm bắt đầu thực hiện cổ phần hóa đến thời điểm thoái hết vốn Nhà nước tại Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP; khi cần thiết có thể thanh tra trước hoặc sau thời kỳ trên.

Tổng công ty Vận tải thủy tiền thân là Tổng công ty Đường sông Miền Bắc, được thành lập năm 1996 của Bộ Giao thông Vận tải, trên cơ sở tách 12 đơn vị sản xuất, kinh doanh của Cục Đường sông Việt Nam (nay là Cục Đường thủy nội địa Việt Nam).

Ngày 28/12/2011, Thủ tướng Chính phủ có văn bản phê duyệt phương án sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thuộc Bộ Giao thông Vận tải, trong đó có việc cổ phần hóa Tổng công ty Vận tải thủy (VIVASO).

Năm 2013, Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt danh sách doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa và thành lập Ban Chỉ đạo cổ phần hóa công ty mẹ - VIVASO. Bộ Giao thông Vận tải sau đó có Quyết định 3131, ngày 14/10/2013 phê duyệt giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa tại thời điểm 30/6/2013 là hơn 784 tỷ đồng, giá trị thực tế phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp là hơn 327 tỷ đồng.

Trụ sở Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP. Ảnh: MĐ

Thủ tướng Chính phủ sau đó có quyết định phê duyệt phương án cổ phần hóa công ty mẹ - VIVASO, quyết định phát hành hơn 32 triệu cổ phần: Nhà nước chiếm 49% vốn điều lệ, bán đấu giá công khai là hơn 15 triệu cổ phần, chiếm 46,31% vốn điều lệ, trong đó cơ cấu cổ phần phát hành lần đầu là Nhà nước nắm giữ 49% vốn điều lệ; bán ưu đãi cho người lao động 4,69% vốn điều lệ.

Ngày 19/6/2014, VIVASO được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (thay đổi lần thứ 6), chuyển từ Tổng công ty Vận tải thủy sang Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP; ngày 22/5/2012, công ty mẹ - Tổng công ty Vận tải thủy và Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP có biên bản bàn giao nguyên trạng toàn bộ tài sản, đất đai, nguồn vốn và các nguồn lực hiện có của công ty mẹ - Tổng công ty Vận tải thủy cho Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP thời điểm ngày 18/6/2014.

Từ tháng 6/2014 đến 3/2016, Bộ Giao thông Vận tải thực hiện 2 lần thoái vốn Nhà nước tại Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP. Từ tháng 4/2016 đến nay, Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP không còn vốn Nhà nước đầu tư vào hoạt động theo mô hình công ty cổ phần.

Theo Thanh tra Chính phủ, việc xây dựng phương án cổ phần hóa đã có vi phạm. Cụ thể, trong việc kiểm kê đối chiếu công nợ, trước khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, VIVASO phải thực hiện việc xác nhận, đối chiếu công nợ và phải được khách nợ, chủ nợ ký biên bản, nhưng trong hồ sơ xác định giá trị doanh nghiệp VIVASO xác nhận, đối chiếu cả những khoản công nợ khi chưa được khách nợ, chủ nợ ký biên bản đối chiếu, việc này là vi phạm.

Cảng Hà Nội không theo dõi khoản công nợ phải thu của Công ty TNHH Sao Nam Sông Hồng trên sổ sách kế toán với số tiền hơn 16 tỷ đồng, dẫn đến việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, thoái vốn sai mất vốn Nhà nước hơn 16 tỷ đồng cần phải được xử lý theo quy định.

Với cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc, Thanh tra Chính phủ nhận thấy, Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt dự án phát triển giao thông vận tải khu vực đồng bằng Bắc Bộ nhưng không có phương án bồi thường giải phóng mặt bằng, phương án khai thác sử dụng của dự án.

Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam, VIVASO thực hiện kiểm kê, phân loại tài sản, thiếu danh mục cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc (dự án WB6); chưa xử lý dứt điểm tài sản với quyền sử dụng đất.

Cảng Hà Nội đã không theo dõi khoản công nợ phải thu của Công ty TNHH Sao Nam Sông Hồng trên sổ sách kế toán với số tiền hơn 16 tỷ đồng, dẫn đến việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, thoái vốn sai mất vốn Nhà nước hơn 16 tỷ đồng. Ảnh: CTV/DT

Ban Chỉ đạo cổ phần hóa, Bộ Giao thông Vận tải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án cổ phần hóa nhưng thiếu trách nhiệm, không phát hiện hoặc cố tình không báo cáo Thủ tướng việc không thể đồng thời thực hiện cổ phần hóa VIVASO và Công ty TNHH MTV Vận tải và Xếp dỡ đường thủy nội địa với việc đầu tư nâng cấp cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc bằng nguồn vốn WB6.

Còn Tổng công ty Vận tải thủy – CTCP khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép đã tự ý khai thác, sử dụng một phần cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc (giai đoạn 2015 – 2020), cần phải được các cơ quan chức năng xem xét xử lý theo quy định, thu về ngân sách Nhà nước khoản lợi nhuận thu được do sử dụng.

Kiến nghị Bộ Công an vào cuộc điều tra sai phạm

Theo Thanh tra Chính phủ, những việc làm trên đã dẫn đến hậu quả là phương án cổ phần hóa của VIVASO thiếu chính xác, tài sản cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc đã hoàn thành từ năm 2015 nhưng đến nay chưa được bàn giao đưa vào khai thác, sử dụng, nguy cơ lãng phí vốn đầu tư với số tiền khoảng hơn 134 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao vào cuộc sau khi thanh tra việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa, thoái vốn tại Tổng công ty Vận tải thủy. Ảnh: TA

Để xảy ra tồn tại và hậu quả trên thuộc trách nhiệm của Ban Quản lý dự án, Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, Bộ Giao thông Vận tải khi thực hiện đầu tư xây dựng; VIVASO, tổ giúp việc, đơn vị tư vấn, Ban chỉ đạo cổ phần hóa khi thực hiện kiểm kê, phân loại tài sản và báo cáo Thủ tướng về phương án cổ phần hóa không đúng quy định.

Thanh tra Chính phủ cũng nhận thấy, trong các việc xác định giá trị của doanh nghiệp để cổ phần hóa; tổ chức thực hiện phương án cổ phần hóa và chuyển doanh nghiệp thành công ty cổ phần; việc thoái vốn Nhà nước, ở khâu nào cũng có vấn đề.

Về xử lý trách nhiệm, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông Vận tải phối hợp các bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường xác định phương án xử lý đối với các tài sản hình thành từ việc sử dụng nguồn vốn WB6 với tổng giá trị khoảng hơn 134 tỷ đồng.

Đồng thời giao Bộ Giao thông Vận tải chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính đề xuất phương án thu hồi về ngân sách Nhà nước hơn 50 tỷ đồng là giá trị doanh nghiệp của VIVASO xác định chưa đúng quy định, làm giảm giá trị vốn Nhà nước tại thời điểm cổ phần hóa và thoái vốn.

Bộ Giao thông Vận tải phải làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm khoản lỗ 13,8 tỷ đồng của Công ty TNHH MTV Vận tải và Xếp dỡ đường thủy nội địa để xử lý theo quy định. 

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái yêu cầu các đơn vị liên quan thực hiện nghiêm túc kết luận thanh tra Tổng công ty Vận tải thủy do Thanh tra Chính phủ ban hành và xử lý nghiêm các sai phạm. Ảnh: QH

Bởi trước đó Thanh tra Chính phủ nhận thấy, việc xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa đã xác định giá trị khoản đầu tư của Tổng công ty Vận tải thủy vào Công ty TNHH MTV Vận tải và Xếp dỡ đường thủy nội địa giảm 13,8 tỷ đồng nhưng chưa làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân cũng như việc xử lý cán bộ có liên quan là vi phạm.

Bộ này cũng phải xem xét, xử lý trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm trong xây dựng cổ phần hóa, xác định giá trị của doanh nghiệp để cổ phần hóa, xác định giá trị vốn Nhà nước tại thời điểm chuyển sang công ty cổ phần…

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao tiếp nhận hồ sơ từ cơ quan Thanh tra Chính phủ về nội dung cổ phần hóa đối với các tài sản hình thành từ việc sử dụng nguồn vốn WB6 (cảng Việt Trì, Ninh Phúc) với tổng giá trị đầu tư hơn 134 tỷ đồng; việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, thoái vốn sai mất vốn Nhà nước tại cảng Hà Nội với số tiền hơn 16 tỷ đồng để điều tra, xử lý.

Trước các kiến nghị này, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã có ý kiến, giao các bộ: Giao thông Vận tải, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, công an và UBND các tỉnh (Hà Nội, Hòa Bình, Phú Thọ, Ninh Bình, Quảng Ninh) nghiêm túc thực hiện kết luận thanh tra; xử lý nghiêm các sai phạm, khắc phục các tồn tại…