Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhìn thẳng, nói thật về sở hữu chéo, thao túng ngân hàng

Ngày 18/9, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành xem xét việc thực hiện của các cơ quan liên quan tới 21 lĩnh vực được nêu trong 04 nghị quyết về giám sát chuyên đề , 01 nghị quyết về chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV và 02 nghị quyết về giám sát chuyên đề , 03 nghị quyết về chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XV.

Báo cáo tại Phiên họp về nội dung thẩm tra của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, Phó Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Thị Thúy Ngần nêu rõ kết quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện của các cơ quan liên quan tới 21 lĩnh vực, bao gồm: Lĩnh vực kế hoạch và đầu tư; Lĩnh vực tài chính; Lĩnh vực ngân hàng; Lĩnh vực công thương; Lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn; Lĩnh vực giao thông vận tải; Lĩnh vực xây dựng; Lĩnh vực tài nguyên và môi trường; Lĩnh vực thông tin và truyền thông; Lĩnh vực lao động, thương binh và xã hội; Lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch; Lĩnh vực khoa học và công nghệ; Lĩnh vực giáo dục và đào tạo; Lĩnh vực y tế; Lĩnh vực nội vụ; Lĩnh vực thuộc trách nhiệm của Bộ Tư pháp; Lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội;...

Còn tình trạng sở hữu chéo?

Trong đó, đối với lĩnh vực ngân hàng (được yêu cầu thực hiện tại Nghị quyết số 134/2020/QH14 và Nghị quyết số 62/2022/QH15), theo đánh giá của Phó Tổng Thư ký Quốc hội, các nội dung yêu cầu cơ bản đã được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ. 

Trong đó, các giải pháp thu hút ngoại tệ, tăng dự trữ ngoại hối nhà nước được triển khai tích cực. Các hoạt động thanh tra, giám sát được tăng cường, đổi mới. Xử lý có hiệu quả vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng. Kết quả xử lý nợ xấu đạt kết quả tích cực. Tín dụng tăng trưởng khá hợp lý, chất lượng tín dụng được cải thiện.

"Tuy nhiên, việc hoàn thiện pháp luật về cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu còn chậm. Thiếu chính sách ưu đãi, khuyến khích nhà đầu tư tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu. Việc tìm kiếm, đàm phán ngân hàng thương mại nhận chuyển giao bắt buộc đối với ngân hàng yếu kém còn gặp nhiều khó khăn", bà Ngần nêu đánh giá.

Đặt câu hỏi về tiến độ xử lý vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng hiện nay, ông Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội cũng bày tỏ băn khoăn rằng, hiện trên thực tế có còn tình trạng sở hữu chéo hay không và có tác động gì đối với các chính sách trong luật các tổ chức tín dụng sửa đổi tới đây, và đặc biệt, có tác động gì đối với sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế của chúng ta hiện nay?

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng thời gian qua đã được kiểm soát một phần. Mặc dù vậy, việc tổng kết để đưa vào dự luật các tổ chức tín dụng sửa đổi các quy định, cơ chế đảm bảo xử lý dứt điểm việc thao túng, chi phối qua sở hữu chéo hay không thì vẫn chưa khẳng định được. Do đó, ông Thanh đề nghị Thống đốc Nguyễn Thị Hồng làm rõ những vấn đề được đề cập.

Sẽ không bao giờ có một quy định nào xử lý triệt sở hữu chéo

Lên tiếng về vấn đề này, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, trên hồ sơ đến nay sở hữu chéo đã được khắc phục, nhưng trong thực tế tổ chức cá nhân đứng tên hoặc nhờ người khác đứng tên hộ về sở hữu cổ phần/hoặc trong hoạt động thực tiễn thành lập các doanh nghiệp trong hệ sinh thái,… để có thể vay vốn ngân hàng. Những vấn đề này qua điều tra và qua các vụ việc vừa qua mới phát hiện. Đây là vấn đề Ngân hàng Nhà nước (NHNN) rất quan tâm, vì vậy trong dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng, việc khắc phục tình trạng sở hữu chéo, thao túng ngân hàng cũng là vấn đề trọng tâm khi thiết kế các quy định trong dự thảo luận. Dự thảo cũng đã thiết kế trong một nhóm vấn đề nhằm giảm hiện tượng sở hữu chéo nh mở rộng phạm vi khái niệm có liên quan, giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần tại các tổ chức tín dụng, giảm tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng. Tuy nhiên, trong quá trình lấy ý kiến cũng còn ý kiến băn khoăn ví dụ như quy định này có xử lý triệt để vấn đề sở hữu chéo, thao túng không?.

Qua thảo luận, báo cáo, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, NHNN thấy rằng nếu chờ một quy định xử lý triệt để thì sẽ không bao giờ có quy định nào để xử lý triệt để được. Mà các quy định cần phải hướng đến không chỉ trong luật các tổ chức tín dụng mà trong các văn bản pháp luật khác, các lĩnh vực khác có các quy định để làm sao mà hoạt động của doanh nghiệp và người dân ngày càng minh bạch.

Ngoài ra, vấn đề thực thi luật cũng quan trọng. "Quy định như vậy nhưng rõ ràng doanh nghiệp và người dân phải tuân thủ", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.

Với lo ngại quy định trong luật tác động tới thị trường chứng khoán, tăng chi phí, thủ tục, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho rằng, đây là vấn đề cần quan tâm và đánh giá tác động xây dựng luật. Khi xây dựng luật các tổ chức tín dụng, vấn đề ưu tiên là đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng và kiểm soát được rủi ro. Do đó, việc phân tích đánh giá tác động cần đánh giá trong bức tranh lớn hơn đó là vai trò của tổ chức tín dụng, ngân hàng trong nền kinh tế.

Hay về chi phí, thủ tục để kiểm soát rủi ro thì đương nhiên các tổ chức tín dụng phải tăng chi phí là cần thiết và chúng ta được lớn hơn đó là kiểm soát, đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng.

Về vấn đề nợ xấu, Thống đốc lý giải, nghe thì tưởng của hệ thống ngân hàng, nhưng thực ra là các khoản nợ của doanh nghiệp, cá nhân vay của ngân hàng, khi không có khả năng trả nợ thì trở thành nợ xấu.

Thống đốc cho rằng, nợ xấu phụ thuộc nhiều vào các điều kiện thực tiễn của hoàn cảnh kinh tế. Trước kia, kinh tế khó khăn, nợ xấu tăng rất cao. Năm 2011 – 2012, nợ xấu lên đến 17,2%; năm 2017 nợ xấu cũng trên 10%. Sau đó, nợ xấu giảm, nhưng từ 2020, tiếp tục gặp khó khăn, nợ xấu hiện nay đang tăng lên. Bà Hồng khẳng định, thời gian tới, NHNN sẽ sử dụng các biện pháp, tiếp tục xử lý nợ xấu theo quy định.