Tổng thống Biden cắt ngắn chuyến thăm Trung Đông, Ai Cập mở cửa khẩu chuyển viện trợ cho Gaza

"Vụ 11/9" của Israel

"Tôi hiểu. Nhiều người Mỹ hiểu” - ông  Biden nói khi kết thúc chuyến thăm Tel Aviv, ví cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10 với cuộc tấn công chống lại nước Mỹ 11/92001 khiến gần 3.000 người thiệt mạng. “Bạn không thể nhìn vào những gì đã xảy ra ở đây... mà không hét lên đòi công lý”.

Ông cũng cảnh báo Israel chớ để cơn thịnh nộ khiến họ mất kiểm soát: “Nhưng tôi cảnh báo điều này: Khi bạn cảm thấy cơn thịnh nộ đó, đừng để nó tiêu diệt mình. Sau ngày 11/9, chúng tôi rất tức giận ở Hoa Kỳ. Và trong khi chúng tôi tìm kiếm công lý và có được công lý, chúng tôi cũng đã phạm sai lầm”.

Ông Biden kêu gọi Israel lùi bước khỏi bờ vực chiến tranh, không chỉ để giảm bớt căng thẳng đang gia tăng ở Trung Đông có nguy cơ dẫn đến một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn, mà còn để trấn an một thế giới đang rung chuyển bởi những hình ảnh tàn sát và đau khổ, ở cả Israel và Gaza. 

Theo Liên Hợp Quốc, một triệu người đã phải di dời trong khoảng 10 ngày qua

Viện trợ cho Gaza

Nhiệm vụ của Tổng thống Biden là thể hiện quyết tâm đối với Israel và giảm thiểu khả năng xảy ra một cuộc chiến tranh rộng hơn, đồng thời đưa ra sự đảm bảo rằng ông không bỏ qua tình hình nhân đạo ngày càng nghiêm trọng ở Gaza. Trên chuyến bay trở về Washington, ông Biden đã đạt được tiến bộ khi nói chuyện qua điện thoại với Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sissi, người đã đồng ý mở lại cửa khẩu biên giới kín của đất nước ông với Gaza và cho phép tối đa 20 xe tải chở hàng viện trợ nhân đạo đi qua.

Israel đã cắt dòng viện trợ và nhiên liệu tới Dải Gaza, khiến khủng hoảng nhân đạo đang có nguy cơ xảy ra ở đây. 

Phát biểu với các phóng viên trên chiếc Air Force One, Biden cho biết những con đường gần cửa khẩu trước tiên sẽ cần nhiều giờ sửa chữa, nhưng viện trợ đó có thể bắt đầu đến khu vực vào 20/10. Ông gợi ý rằng viện trợ có thể do các quan chức quốc tế phân phối, “việc này có thể mất một chút thời gian”, và nói thêm, “nếu Hamas tịch thu, mọi chuyện sẽ kết thúc. Chúng tôi sẽ không gửi bất kỳ viện trợ nào cho Hamas”.

Việc cho phép viện trợ vào khu vực được các quan chức Mỹ coi là một bước quan trọng hướng tới việc hạ nhiệt căng thẳng ở các quốc gia Ả Rập sau vụ nổ tại bệnh viện ở Gaza khiến hàng trăm người thiệt mạng. “Tôi muốn đảm bảo rằng có một phương tiện, một cơ chế để điều này có thể xảy ra nhanh chóng”, ông Biden nói khi dừng tiếp nhiên liệu tại Căn cứ Không quân Ramstein ở Đức. Ông nói thêm rằng Tổng thống Ai Cập el-Sissi “rất hợp tác” và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng vậy. 

Hủy bỏ hội nghị thượng đỉnh Ả Rập

Song chưa rõ chuyến đi liệu làm được gì nhằm xoa dịu sự chia rẽ đầy biến động ở Trung Đông, đặc biệt là sau khi kế hoạch của ông Biden phải cắt ngắn do vụ nổ bệnh viện ở Gaza và ông hủy bỏ điểm dừng tiếp theo Israel là Jordan, nơi dự kiến ông sẽ tham dự  hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Ả Rập.

Chuyến đi của Tổng thống Biden đến Israel diễn ra  khi các quốc gia trên khắp Trung Đông rung chuyển với các cuộc biểu tình gây ra bởi vụ nổ bệnh viện Gaza hôm 16/10. 

Vụ nổ đã phá hủy kế hoạch của Quốc vương Jordan Abdullah II dự định tiếp đón ông Biden cùng với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas và Tổng thống Ai Cập el-Sissi. Tổng thống  Abbas rút lui để phản đối vụ tấn công bệnh viện; hội nghị thượng đỉnh sau đó đã bị hủy bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên, sự hiện diện của Biden ở Israel đã gây ra làn sóng phẫn nộ mới vì cho rằng Mỹ đang bao che cho Israel. 

Ayman Safadi, Bộ trưởng Ngoại giao Jordan, nói với một mạng lưới truyền hình nhà nước rằng chiến tranh đang “đẩy khu vực đến bờ vực”.

Mỹ "bênh" Israel về vụ nổ bệnh viện

Có những tuyên bố trái ngược nhau về người chịu trách nhiệm vụ tấn công bệnh viện.

Các quan chức ở Gaza khẳng định cuộc không kích của Israel gây ra vụ nổ bệnh viện. Israel phủ nhận họ có liên quan và công bố một loạt video, âm thanh và thông tin khác mà họ cho rằng vụ nổ là do tên lửa của nhóm Hồi giáo Jihad, một nhóm chiến binh khác hoạt động ở Gaza, bắn nhầm tên lửa. Jihad Hồi giáo đã bác bỏ tuyên bố đó. 

Trong khi đó ông Biden cho biết dữ liệu từ Bộ Quốc phòng Mỹ cho thấy vụ nổ không có khả năng do một cuộc không kích của quân đội Israel gây ra. Người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng sau đó đã đăng một bài đăng trên mạng xã hội rằng phân tích “hình ảnh trên không, các hoạt động chặn và thông tin nguồn mở” cho thấy Israel không đứng sau vụ tấn công. Nhưng Mỹ vẫn tiếp tục thu thập bằng chứng.

“Dựa trên những gì tôi đã thấy, có vẻ như nó được thực hiện bởi nhóm khác chứ không phải các vị” - ông Biden nói với ông Netanyahu.

Các nhà lãnh đạo của Ủy ban Tình báo Thượng viện Hoa Kỳ trong một tuyên bố chung cho biết họ cảm thấy tin tưởng rằng vụ nổ là "kết quả của một vụ phóng tên lửa thất bại" của phiến quân chứ không phải một cuộc không kích của Israel.

Khoảng 2.800 người Palestine đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công của Israel ở Gaza. Cơ quan y tế cho biết thêm 1.200 người được cho là bị chôn vùi dưới đống đổ nát, dù còn sống hay đã chết. Những con số đó có trước vụ nổ tại bệnh viện Al-Ahli hôm thứ Ba.

Jordan tuyên bố để tang ba ngày và các quan chức Jordan cho biết hội nghị thượng đỉnh Ả Rập đã bị hủy bỏ sau khi nói chuyện với tất cả các nhà lãnh đạo. Bộ trưởng Ngoại giao Safadi cho biết họ muốn cuộc gặp nhằm chấm dứt chiến tranh, điều mà hiện nay dường như khó xảy ra, và mang lại cho người Palestine sự tôn trọng mà họ xứng đáng.