Trồng một rừng tếch, chỉ có giàu trở lên

Nếu có dịp vào Buôn Ma Thuột, bạn sẽ được đi qua một cánh rừng tếch tươi tốt. Cây lên thẳng tắp, cao tới 15-20m, đường kính thân có cây tới 50-60cm. Chúng rất dễ nhận bởi lá của chúng rất lớn. Có lá rỗng và dài hơn 30cm.

Gần đây, tôi lên Sơn La. Khi đi ngang Yên Châu, chúng tôi được chứng kiến nhiều rừng tếch, nương tếch mọc rất tốt. Họ trồng quanh nhà, ven đường và trồng trên đồi, trên núi. Ngay ở đỉnh đồi, tếch cũng mọc rất đẹp. Hình như nó là loại cây lâm nghiệp mọc tốt nhất ở đây. Mà có lẽ nó dễ trồng nên nhà nào cũng có. Khắp nơi đều thấy tếch...

Tếch là loại gỗ quý. Gỗ của nó không bị mối, mọt... Nó lại dẻo, dễ uốn cong, chịu lực cao. Nó được dùng để đóng thuyền, đóng thân ô tô, toa tàu hỏa, làm cầu cống, bến cảng, làm tà vẹt, xây nhà cửa và làm gỗ dán lạng rất tốt. Gỗ tếch được nhiều nơi thu mua. Thị trường thế giới cũng rất cần nhiều tếch. Nếu ai có một rừng tếch thì... chỉ có giàu trở lên.

Trên thế giới, tếch được trồng ở nhiều nước vùng châu Á như: Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Lào, Indonesia và Việt Nam. Nó ưa nơi có tầng canh tác dày, đất đủ ẩm nhưng thoát nước tốt, lượng mưa từ 1.300-1.600mm. Khí hậu cần có một mùa khô rõ rệt. Nó là cây ưa sáng hoàn toàn và chịu nóng, chịu rét đều tốt.

Tếch được đưa vào Việt Nam trồng cách đây hơn 100 năm. Hiện nay, những vùng ở ta trồng được tếch tốt là Tây Ninh, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đăk Lăk, Kon Tum, Sơn La, Điện Biên, Tuyên Quang và nhiều nơi khác. Ngay tại nhiều công viên ở các thành phố lớn, người ta cũng đưa tếch vào trồng làm cảnh, làm cây bóng mát.

Ở Myanmar, người ta chọn cây tếch là cây đầu tiên để trồng rừng theo phương thức nông lâm kết hợp. Kết quả rất tốt, ta nên học tập.

Để trồng tếch, bà con có thể liên hệ với các công ty giống lâm nghiệp ở địa phương để mua cây giống hoặc tự thu quả, lấy hạt và gieo thẳng.

Quả tếch lớn, đường kính 2cm. Mỗi quả có từ 1-3 hạt. Nên tìm những cây tếch đã có tuổi từ 20-30 năm để thu quả. Quả chín vào tháng 11 đến tháng 3. Lúc đó, vỏ quả chuyển sang màu vàng nhạt, ta tách lấy hạt. Chọn hạt tốt, phơi nắng và cất giữ ở nơi thoáng mát. Khi gieo, cần xử lý 3 sôi, 2 lạnh, ngâm cả đêm rồi vớt ra phơi nắng. Hôm sau, lại ngâm tiếp với nhiệt độ ấy 1 đêm nữa rồi mới mang đi gieo. Nên gieo vào đầu mùa mưa. Phải 1 năm sau, cây mới mang đi trồng được.

Riêng với cây tếch, các chuyên gia cho biết, trồng nó bằng cây con thân cụt (hay còn gọi là stump) là tốt nhất: Ta chọn cây đủ tiêu chuẩn và dùng dao sắc cắt thân theo một góc nghiêng 45o so với trục thân, cách gốc khoảng 20cm. Trồng lúc nào, cắt lúc ấy.

Tếch có thể trồng dày với mật độ 2.200 cây/ha (1,5mx3m). Nhưng tốt nhất, nên trồng xen với cây nông nghiệp để giữ mật độ 1.000cây/ha (2,4mx4m). Trước khi trồng nên phát dọn thực bì cho quang đãng và đào hố (30x30x30cm). Cũng giống như các cây lâm nghiệp khác, khi cây còn nhỏ (3-4 năm đầu) phải tiến hành phát dọn cây dại xâm lấn và vun gốc cho cây 1-3 lần/năm.

Tếch không được thu hoạch. Phải trồng tới vài chục năm mới được thu. Nhưng khi thu là ta thu được một khoản tiền rất lớn. Vì vậy, cần cân nhắc trước khi trồng.

Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng