Trồng tía tô xuất Nhật, cần đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe nào?

Tiềm năng loại rau gia vị mới

Sản phẩm rau tía tô đang được một số đơn vị trồng tại phía Bắc hiện nay không phải là giống tía tô đỏ phổ biến trong các món ăn bình dân của Việt Nam mà là giống tía tô xanh Nhật Bản (còn có tên gọi khác là tía tô mùi tây) được dùng ăn trực tiếp trong ẩm thực sushi của xứ sở hoa anh đào.

Trồng tía tô xanh Nhật Bản trong nhà kính

Mô hình trồng tía tô xanh Nhật Bản mới du nhập vào Việt Nam khoảng 2 - 3 năm trở lại đây, do các doanh nghiệp nước này mang giống cũng như chuyển giao công nghệ sang. Nhưng tại Trung Quốc, họ đã thuê người dân bản địa trồng loại cây gia vị này từ khá lâu.

Nếu chịu khó để ý một chút, chúng ta đều thấy trong các món ăn sushi của Nhật, đều được đựng trên một chiếc lá màu xanh có hình thoi nhọn, đó chính là những chiếc lá tía tô mùi tây mà chúng tôi đề câp trong bài viết này. Qua đó mới thấy, nhu cầu tiêu thụ tía tô xanh tại thị trường Nhật Bản là rất lớn, đặc biệt khi hệ thống các nhà hàng truyền thống Nhật Bản đang trở thành ngành công nghiệp ẩm thực với các chuỗi nhà hàng được mở ra khắp nơi, trong đó có cả thị trường Việt Nam.

Trong những ngày gần đây, ngành nông nghiệp rất bất ngờ khi các phương tiện thông tin đại chúng đăng tải các bài viết về việc Cty CP Tập đoàn May Hồ Gươm vừa xuất khẩu thành công lô tía tô xanh đầu tiên sang thị trường Nhật Bản với giá bán bình quân 500 - 700 đồng/lá. Trên thực tế đã có doanh nghiệp trồng và bán sản phẩm tía tô này sang Nhật Bản từ nhiều năm nay, đó là Cty TNHH Nông nghiệp công nghệ cao Dabaco (Tập đoàn Dabaco Việt Nam).  

Doanh thu cao nhưng đầu tư lớn

Thăm mô hình NNCNC tổng hợp, trong đó có sản phẩm tía tô xanh Nhật Bản của Cty TNHH Nông nghiệp công nghệ cao Dabaco tại huyện Tiên Du, Bắc Ninh, điều đầu tiên chúng tôi nhận thấy, để trồng được tía tô xanh phải đầu tư cơ sở hạ tầng rất lớn.

Theo đó, một trong những điều kiện bắt buộc khi trồng tía tô xanh xuất khẩu phải có hệ thống nhà kính (nhà màng) hiện đại, bởi đây là mặt hàng rau gia vị ăn trực tiếp. Theo giá mặt bằng chung, để xây dựng được một nhà kính khoảng 5.000m2 tại Việt Nam hiện nay, chi phí lên tới hàng trăm triệu đồng, thậm chí nhập nguyên công nghệ của Israel lên tới cả tỷ đồng.

Trao đổi với chúng tôi, GĐ Cty TNHH Nông nghiệp công nghệ cao Dabaco Nguyễn Gia Tài cho biết, từ năm 2016 Dabaco đã xuất bán tía tô xanh sang Nhật Bản với giá bình quân khoảng 500.000 đồng/kg. Nhân lên với năng suất khoảng 15 - 20 tấn/ha, tương đương với giá trị tính trên 1ha lên tới 7,5 - 10 tỷ đồng, gần như ít có loại cây trồng nào tại Việt Nam cho doanh thu lớn đến như vậy.

Công nhân Cty TNHH Nông nghiệp công nghệ cao Dabaco thu hái tía tô xanh Nhật Bản

Cũng theo ông Nguyễn Gia Tài, thực tế việc trồng, chăm sóc giống tía tô xanh Nhật Bản không quá phực tạp, bởi phía Nhật họ có quy trình bài bản, chuẩn xác rồi. Cái khó nhất với các doanh nghiệp Việt Nam khi làm theo đơn đặt hàng của các đối tác Nhật Bản lại nằm ở chi phí nhân công. Theo đó, khi trồng, chăm sóc, thu hái, sơ chế sản phẩm tía tô xanh gần như toàn bộ đều phải làm thủ công bằng tay (trừ khâu làm đất) nên giá nhân công chiếm tỉ trọng rất lớn trong giá thành sản phẩm.

Ông Nguyễn Gia Tài đã tính toán rất kỹ, để vận hành được một khu nhà kính trồng tía tô xanh Nhật Bản phải cần tới gần 100 nhân công lao động. Bình quân mỗi lao động một ngày chỉ hái thủ công bằng tay được khoảng 8kg lá rau tía tô. Đặc biệt, khâu sơ chế, phân loại còn tốn nhân công hơn rất nhiều lần khi người mới học việc chỉ sở chế được khoảng 2kg lá tía tô/ngày, người nào quen tay cũng chỉ nhặt được 3,5 - 4 kg/ngày. Chưa kể nhân công trồng, làm cỏ bằng tay, tỉa lá già, lá sâu, làm đất… Với giá nhân công lao động phổ thông dao động 170.000 - 200.000 đồng/ngày hiện nay, có thể nói trồng rau tía tô xanh Nhật Bản là một trong những ngành nghề có chi phí nhân công cao ngất ngưởng.

Tuy nhiên, nói gì thì nói trồng tía tô xanh Nhật Bản xuất khẩu vẫn là mô hình cho thu nhập cao. Vấn đề còn lại chỉ là việc đàm phán giá cả với phía Nhật Bản sao cho hợp lí hơn nữa, bởi thực tế 1 chiếc lá tía tô xanh này khi lên tới bàn ăn thậm chí nó được tính tiền với giá bằng USD. Ông Nguyễn Gia Tài chia sẻ, tới đây Dabaco sẽ có buổi tiếp xúc, đàm phán với phía Nhật Bản nhằm thỏa thuận lại giá bán nhằm tìm ra phương án tối ưu nhất để hai bên cùng có lợi. Từ đó mới có thể phát triển bền vững và gắn bó lâu dài.