TS Lê Xuân Nghĩa: Xanh hóa ngành ô tô Việt Nam cần chi phí lớn và nhiều công cụ hỗ trợ chiến lược

Sáng 29/8, Báo Đầu tư tổ chức Hội thảo "Giảm phát thải ngành ô tô: Nhiều lối đi - Một đích đến", đóng góp thêm ý kiến, kiến nghị giúp cơ quan soạn thảo Chiến lược Phát triển các ngành ô tô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 có góc nhìn đa chiều về giảm thải carbon từ ngành ô tô.

Tham luận về chủ đề này, TS Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, cho rằng đây là xu hướng chung của thế giới. Theo đó, Việt Nam có tới 6,5 triệu ô tô và 74 triệu xe máy là một trong những quốc gia phát thải khí nhà kính thông qua vận tải đường bộ cao thứ nhì Đông Nam Á, sau Indonesia và tốc độ tăng phát thải bằng phương tiện đường bộ rất nhanh.

Bình quân trong vòng 10 năm khoảng 15%/năm trong khi đó, xu hướng lớn của các nước đã và đang tìm mọi cách để cắt giảm phát thải khí nhà kính thông qua việc sử dụng năng lượng sơ cấp trên nền tảng động cơ đốt trong.

"Nói đến giảm phát thải khí nhà kính của ngành ô tô phải nói đến 2 nguồn năng lượng: Một là, pin; hai là, hydrogen. Với hydrogen, các nghiên cứu gần đây cho thấy đã có những thành công bước đầu nhưng để có thể sử dụng đại trà loại năng lượng này cần phải có thời gian. Vì cất trữ và vận chuyển năng lượng nói trên rất khó khăn, chi phí rất lớn và nguy cơ cháy nổ rất cao", TS Lê Xuân Nghĩa phân tích.

"Năng lượng hiện nay đang được phát triển rất mạnh và có thị phần rất lớn ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc là xe điện. Ưu điểm của xe điện là nhẹ, có thể lưu thông trên những con đường ngắn và dài, có thể bố trí các trạm sạc hoặc thay pin lưu động. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất của loại năng lượng này là xử lý pin phế liệu có thể gây ô nhiễm môi trường lớn và hiện nay nhiều nước đang nghiên cứu công nghệ tạo ra pin xe điện có độ bền rất cao có thể lên tới 20-30 năm. Vì vậy, xe điện cũng là một loại phương tiện giảm phát thải khí nhà kính đầy triển vọng trong những thập kỷ tới".

Việt Nam có một thị trường lớn để có thể phát triển ô tô điện và xe máy điện đồng thời cũng có nguồn tài nguyên đất hiếm để sản xuất pin. Tuy nhiên, nhà nước và doanh nghiệp cần phải có chính sách và chiến lược phát triển dài hạn để làm giảm phát thải khí nhà kính, vừa phát triển ngành công nghiệp cơ khí chế tạo hùng mạnh, ứng dụng được cho cả tiêu dùng vận tải, vận chuyển và quốc phòng.

Tuy nhiên ông Nghĩa cho rằng, để phát triển được ô tô điện, khó khăn lớn nhất hiện nay là nguồn vốn, cần phải có khối lượng tín dụng lên đến hàng trăm triệu đô la Mỹ thậm chí hàng tỷ đô la Mỹ với lãi vay thấp và kỳ hạn vay dài cho một lần đầu tư. Đây có thể coi là một trong những thách thức lớn của các doanh nghiệp ô tô ở Việt Nam.

Ngoài các giải pháp về vốn, phát triển hạ tầng, mở cửa thị trường, ông Nghĩa cũng nhắc đến một số chính sách khác như thuế tiêu thụ đặc biệt, VAT, phí cầu đường, cơ sở hạ tầng cho các trạm sạc điện để đảm bảo doanh nghiệp có thể phát triển trạm sạc ở nhiều nơi với địa điểm thuận tiện cùng chi phí thấp nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp ô tô điện giảm thiểu được chi phí trạm sạc, duy tu, bảo trì sửa chữa pin…

Rõ ràng, sử dụng ô tô giảm phát thải khí nhà kính có tác dụng làm sạch môi trường, giảm cả khói bụi carbon và tiếng ồn tuy nhiên chuyên gia kinh tế Lê Xuân Nghĩa cho rằng chi phí đầu tư cho loại hình công nghiệp này khá lớn. 

Ngoài nỗ lực của doanh nghiệp trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt cần có chính sách hỗ trợ của Chính phủ với một chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô và ngành cơ khí chế tạo lưỡng dụng cho cả kinh tế tiêu dùng và quốc phòng.

Đồng thời, thông qua đó để đào tạo một đội ngũ kỹ sư cho cả công nghiệp và quốc phòng kể cả những ngành đang có vai trò quyết định thời đại công nghệ, an ninh quốc phòng mới. Ví dụ như Robot, AI đều đang dựa trên nền tảng công nghệ cơ khí hùng mạnh và đội ngũ kỹ sư lành nghề đủ khả năng chuyển giao, nghiên cứu và phát triển công nghệ mới của riêng Việt Nam.