Từ phận phu vàng ngập ngụa thuốc phiện đến nông dân làm giàu

Phận phu vàng

Thật khó hình dung, ngồi trước chúng tôi lúc này là người đàn ông từng coi cuộc đời mình như tấm lá gói bánh, theo gió theo mưa mà trôi dạt đẩu đâu trong kiếp phận phu vàng nơi đèo cao gió cả, nơi hun hút tối tăm của những hang quặng, hang vàng.

Từ Khau Âu, Ma Nu đến Kim Hỷ… những vùng vàng có tiếng một thời của tỉnh Bắc Kạn, đâu đâu cũng in dấu chân ông. Rồi mắc nghiện, bị xa lánh, coi khinh, vật vờ như hồn ma; không ít người mặc nhiên coi ông đã không còn tồn tại. Ông bảo, cũng là do mình cả thôi!

Ông Nông Văn Hữu chia sẻ về những hãi hùng của kiếp phận phu vàng.

Chia sẻ với PV Dân Việt, ông Nông Văn Hữu trú tại tổ 1A phường Đức Xuân, TP.Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn cho biết, đến giờ tôi vẫn chưa thể tin mình lại có thể đứng dậy sau những vấp ngã có thể nói, để mà gượng dậy nổi phải cần đến những phép màu.

Hồi những năm 80 của thế kỷ trước, phong trào làm vàng rộ lên, đa phần thanh niên 14-15 tuổi ở Bắc Kạn đều lặng lẽ trốn gia đình bỏ nhà lên lũng (bãi vàng). Một số đi vì khát vọng đổi đời, số nhiều đi vì đua đòi nên đâu hình dung được những hãi hùng mà kiếp phận phu vàng phải gánh chịu.

Kẻ may mắn thì có người thân quen làm bưởng, được ưu ái công việc nhẹ, song đa phần bị bóc lột, đánh đập như nô lệ, có người vài tháng không thấy mặt trời, cơm canh cá mắm chẳng có mà chan, toàn thân lở loét là chuyện thường tình, họ chẳng khác đám chuột chù rúc hang không mấy khi được chòi lên mặt đất.

“Rồi cướp hang, thông lò, đụng cửa đều dùng súng, dùng mìn để giải quyết. Đám “cửu” như chúng tôi luôn phải sẵn sàng cho những cuộc đụng độ. Khắp các bãi vàng đều có những nhóm cướp, hang nào "trúng" đều phải củng cố lực lượng, súng ống để phòng bị.

Ngày đó nổi lên những nhóm như Tiến "vụ" ở Thái Nguyên, Khanh Tụng ở Bắc Kạn... Trong đó, dù là bưởng có số má khi nghe tiếng Khanh Tụng (Nguyễn Công Khanh, sau bị Công an Bắc Kạn bắn hạ ở Cầu Phà, thị xã Bắc Kạn nay là TP.Bắc Kạn - PV) đều phải rùng mình. Chỉ cần nghe tiếng AK xối dưới lán là tự khắc biết đong vàng vào chai mà cống nạp”, ông Hữu nhớ lại.

“Người làm theo thì chỉ ăn vài ba báng súng, kẻ chống đối thì chết hoặc mang tật suốt đời. Chúng tôi đã được nghe kể về vụ Khanh Tụng, đại ca băng cướp Ly Hương xử một bưởng vàng chống lệnh bằng cách nhốt vào thùng phuy cho đàn em dùng búa gõ, khi thả ra thì đã thành dở điên, dở dại”, ông Hữu kể.

Cũng thời gian này, tôi lún sâu vào thuốc phiện, gần như 100% phu vàng đều dùng thuốc vì bị cám dỗ, ép buộc để quản lý, sai khiến. Năm 1994, tôi bỏ vàng về đi nghĩa vụ quân sự, 2 năm lính giúp tôi quên được thuốc. Vậy nhưng ra quân một thời gian, tôi bập vào heroin lúc nào không hay…

“Rũ bùn” đứng dậy

Bà Lộc Thị Ly, vợ ông Hữu cho biết, hồi lấy anh ấy, tôi có biết chuyện chồng tôi dùng thuốc nhưng chỉ nghĩ là chơi bời thôi, không ngờ nghiện nặng vậy. Nếu không sát cánh động viên có lẽ… rồi chị buông lửng câu nói, đưa ánh mắt dịu dàng nhìn về phía chồng.

Để “rũ bùn” đứng dậy được đúng là phải có phép màu, với tôi thì đó là vợ và sự trao niềm tin của chính quyền TP.Bắc Kạn, nếu không có hai “phép màu” này chắc tôi cũng đã xanh cỏ, bạn bè chơi bời ngày đó giờ cũng đã chết gần hết cả rồi! Ông Hữu nói.

Đẩy chén nước về phía tôi, ông hồ hởi, giờ đàn vịt của chúng tôi mỗi sáng cho hơn 2000 trứng. Thành quả này là nỗ lức của tất cả các thành viên trong HTX Đồng Tâm. Rồi ông bắt đầu câu chuyện về những ngày đầu đứng dậy sau vấp ngã.

Khi mắc nghiện, tôi kiếm tiền chỉ để nuôi cơn, còn vợ quần quật kiếm tiền nuôi con, kinh tế kiệt quệ. Năm 2016, Phòng Kinh tế TP.Bắc Kạn chọn thí điểm mô hình Nuôi vịt theo hướng lấy trứng. Ngày đó nhà tôi cũng đã chăn nuôi nhưng ít lắm, một hai con lợn với hơn 10 con gà đẻ thôi.

Cả TP.Bắc Kạn có 3 hộ được chọn thử nghiệm mô hình, trong đó có gia đình tôi, đêm nằm đắn đo mãi, sợ không làm nổi, lại thêm nhiều mặc cảm tự ti. Được các cán bộ trên Phòng Kinh tế động viên, và được đi tập huấn, tôi mới vững dạ để nhận.

Trừ lúc đi uống methadone, ông Hữu dành hết thời gian còn lại cho đàn vịt hơn 1.500 con của gia đình.

“Họ cấp cho tôi 200 con vịt con cùng thức ăn đủ cho 5 tháng, sau 100 ngày, vịt bắt đầu cho trứng, hồi đó giá trứng cao, mỗi tháng gia đình tôi thu nhập 18-20 triệu đồng. Vậy là tự tin, vậy là nhân đàn lên hơn 1500 con như hiện nay”, ông Hữu nói.

Ngày đó, cán bộ Phòng Kinh tế TP.Bắc Kạn hằng tuần đều qua theo dõi, kiểm tra, đích thân ông Đinh Quang Tuyên, Chủ tịch UBND TP.Bắc Kạn (nay là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn) cũng đã đến thăm 2 lần rồi động viên thành lập Hợp tác xã (HTX). Tôi thấy còn nhiều tự ti vì mình làm được chưa nhiều. Sau cũng mạnh dạn thành lập.

Việc thành lập HTX giúp chúng tôi thuận lợi khi xin làm đại lý thức ăn gia cầm, không phải mua thức ăn qua trung gian nên cũng tiết kiệm được phần nào chi phí, các thành viên cũng vững tin mà tăng đàn. Tuy nhiên với nhân lực và nguồn lực về đất đai, tôi có thể mở rộng quy mô gấp 5 lần hiện nay, song chưa dám vì đầu ra vẫn còn nhiều hạn chế.

“Chúng tôi chủ yếu cung cấp trứng cho các trường mẫu giáo và tiểu học trên địa bàn TP.Bắc Kạn. Dịp nghỉ hè, đầu ra khá khó khăn nên phải đổ mối ở các chợ. Giá thì bằng trứng vịt dưới xuôi thôi chứ không được cao như trước, hiện nay chúng tôi đang bỏ mối 2500đ/quả”, ông Hữu cho biết.

Với đàn vịt hơn 1.500 con này, mỗi sáng ông Hữu đã có hơn 1.000 quả trứng, tương đương với số tiền hơn 2.500.000đ/ngày.

Chỉ riêng đàn vịt của ông Hữu, mỗi ngày cho hơn 1000 trứng đã cho thu nhập hơn 2500.000đ/ngày. Ông bảo, mình cũng mê chăn nuôi, khi có thành quả nhất định rồi lại càng say. Cũng nhờ có những người cùng sát cánh, nhờ có chính quyền trao niềm tin và có thuốc methadone thay thế nên mới "đứng dậy" được, mình đi uống thuốc thay thế mỗi sáng rồi về lao đầu vào công việc, ông Hữu chia sẻ.

Từ những nỗ lực để “rũ bùn” đứng dậy và sự thành công của mô hình nuôi vịt siêu đẻ lấy trứng, ông Hữu có tiền nuôi con ăn học, cậu con trai Nông Thanh Hải đã tốt nghiệp ĐH Khoa học tự nhiên, ĐH Thái Nguyên, còn cô con gái út đang học lớp 7.

Không những vậy, năm 2017, ông Nông Văn Hữu còn được UBND Thành phố Bắc Kạn trao Giấy khen Gương điển hình làm kinh tế giỏi. Năm 2018 ông vào danh sách 108 người được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Bắc Kạn mời tham dự Lễ kỷ niệm 70 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi thi đua ái quốc.

Tiễn chúng tôi ra cổng, ông dúi vào tay chục trứng làm quà. Xe nổ máy, ngôi nhà hai tầng rộng rãi khang trang lùi dần phía sau mà tiếng vịt vẫn càng cạc rộn rã như thúc giục, như tỏ bày cùng niềm hân hoan của gia chủ với nỗ lực “rũ bùn” mà đứng dậy sau những vấp ngã cuộc đời .