Tướng Mỹ thăm đền thờ Hai Bà Trưng và góc nhìn ông Dương Trung Quốc

Nhà sử học Dương Trung Quốc giới thiệu với các vị khách về đền Đồng Nhân (ảnh báo Người lao động).

Chuyện một vị Đại tướng của Mỹ đến thăm ngôi đền thờ hai nữ anh hùng dân tộc ta, là một Nhà sử học ông có suy nghĩ gì?

- Nếu chúng ta liên hệ tới bài diễn văn của Tổng thống Mỹ Donald Trump cuối năm 2017 khi ông sang Việt Nam dự Hội nghị APEC, đồng thời là lần đầu thăm chính thức nước ta, ông có nhắc tới Hai Bà Trưng. Ông nói đối với nước Mỹ giá trị lớn nhất là tinh thần độc lập. Tổng thống Mỹ cũng nói rằng, người Việt Nam trước đó hàng nghìn năm, Hai Bà Trưng cũng thể hiện tinh thần đó. Theo suy nghĩ của tôi, có lẽ trong bài phát biểu của Tổng thống Trump đã nhắc tới Hai Bà Trưng nên Đại tướng Robert B.Brown trước khi dự lễ đón tiếp chính thức của Bộ Quốc phòng Việt Nam, ông đã cùng Đại sứ Mỹ đến thăm đền Đồng Nhân (Hà Nội), đây là ngôi đền nổi tiếng, gắn với việc thờ phụng hai vị nữ anh hùng dân tộc.

Là người tham gia Đoàn và giới thiệu về lịch sử cho Đại tướng và Đại sứ của Mỹ, trong chuyến thăm này điều gì ông cảm thấy ấn tượng, thưa ông?

- Trước hết phải coi việc thăm đền thờ Hai Bà Trưng của Đại tướng Robert B.Brown là một thông điệp. Nhớ lại bài diễn văn trước đây của Tổng thống Trump như đã nói ở trên, thông điệp đó đã được thể hiện trong chuyến thăm này, đó chính là để gắn kết sự hợp tác giữa hai quốc gia. Vấn đề thứ hai theo tôi là ông Đại tướng của Mỹ cũng muốn tìm hiểu văn hóa của dân tộc ta. Chúng ta nhớ lại câu chuyện quá khứ, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert McNamara khi nhìn nhận lại cuộc chiến tranh tại Việt Nam ông cũng nhận ra rằng: Một trong những điều khiến Mỹ thất bại ở Việt Nam là không hiểu dân tộc này, không hiểu sức mạnh văn hóa, văn hiến của dân tộc này. Phải chăng cũng vì như thế nên Đại tướng Robert B.Brown cũng đi với cách tiếp cận khác để tăng thêm sự hiểu biết về dân tộc Việt Nam.

Khi vào thăm đền thờ Hai Bà Trưng, ông đã giới thiệu những gì cho vị Đại tướng và Đại sứ của Mỹ thưa ông?

- Khi đến đền Đồng Nhân, ông Đại tướng của Mỹ chủ yếu là lắng nghe. Tôi giới thiệu cho các vị khách về lịch sử của Hai Bà Trưng, cũng như biểu tượng sớm nhất của dân tộc Việt Nam chống lại ách đô hộ ngoại bang. Đó là giá trị truyền thống, điều đặc biệt là những người phụ nữ Việt Nam làm nên giá trị đó. Tôi cũng nói về sự tôn vinh của người Việt Nam đối với vị anh hùng của dân tộc, một khía cạnh rất quan trọng của văn hóa Việt.

Cần phải nói thêm điều này, đền Đồng Nhân ngày xưa ở vị trí khác, cách đây khoảng 200 năm được đưa vào phía trong đê (phường Đồng Nhân, quận Hai Bà Trưng), vì ở nơi cũ ngoài đê hay bị lũ lụt. Khi về đây có điều rất hay là ba thiết chế quan trọng nhất của làng xã truyền thống Việt Nam là đình – đền – chùa cùng tồn tại trong một không gian. Nhân đó tôi cũng giới thiệu với những vị khách Mỹ về đặc trưng của xã hội truyền thống Việt Nam. Ngôi đình là nơi sinh hoạt cộng đồng và thực hiện nghĩa vụ công dân đối với nhà nước, ở đấy cũng thờ thành hoàng làng, người có công với dân ở làng đó; ngôi chùa là nơi đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng; ngôi đền là nơi thờ phụng người có công, đặc biệt những người chống ngoại xâm.

Tôi cũng nói với Đại tướng Robert B.Brown và những người cùng đi, trong xã hội hiện đại còn được bổ sung, như ở đó bia tưởng niệm. Vị Đại tướng này có hỏi tôi đó là tấm bia gì. Tôi nói đó là bia tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và bảo vệ độc lập dân tộc. Cuộc đấu tranh này còn kéo dài tới thời hiện đại, kể cả trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc.

Sau khi nghe giới thiệu, Đại tướng Robert B.Brown rất chủ động đến xem tấm bia tưởng niệm và chia sẻ với chúng tôi. Thái độ của ông và những vị khách Mỹ rất trân trọng, lắng nghe, thiện chí, chia sẻ với những nét riêng của văn hóa Việt Nam.

Sau này khi kết thúc chuyến thăm, báo chí có phỏng vấn cả ông Đại tướng và ông Đại sứ Mỹ, thái độ của họ rất cởi mở.

Xin cảm ơn ông (!)