Ukraine chào đón chiến thắng của ông Trump bằng lời khen công khai và lo lắng riêng tư

Tổng thống Ukraine Zelensky trong cuộc gặp với ông Trump hồi tháng 9. Ảnh BBC

Ông Zelensky đã ca ngợi chiến thắng của ông Trump trên mạng xã hội X và hoan nghênh những gì ông mô tả là cam kết của ông Trump trong việc đạt được "hòa bình thông qua sức mạnh".

Nhưng ở góc độ riêng tư, các quan chức Ukraine gần như chắc chắn đang bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về việc nhiệm kỳ tổng thống của Trump có thể có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc chiến của đất nước này chống lại lực lượng Nga, những người đang nhanh chóng chiếm giữ hàng trăm km vuông ở phía đông nam Ukraine, khi họ tiến quân với tốc độ nhanh nhất trong hơn một năm.

"Nói thẳng ra, người Ukraine đang ở trong một tình thế rất khó khăn", Michael Cox, giáo sư danh dự về quan hệ quốc tế tại Trường Kinh tế London, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với CBC News.

"Người ta phải hình dung rằng chính phủ của Tổng thống Zelensky và những người khác sẽ phải chịu áp lực lớn hơn để đi đến một sự thỏa hiệp nào đó… một thỏa thuận với Nga mà không hoàn toàn có lợi cho Ukraine", ông Cox nhận định.

Các quan chức Ukraine trước đây đã bày tỏ sự thất vọng với chính quyền Tổng thống Biden vì những gì họ coi là chậm giao vũ khí và hạn chế về cách sử dụng, vì lo ngại sẽ gây bất bình với Nga. Nhưng ông Trump có thể làm chậm hoặc dừng hoàn toàn việc chuyển giao.

Ông Trump thường xuyên chỉ trích hàng chục tỷ đô la tiền vũ khí và viện trợ tài chính mà Mỹ đã gửi cho Ukraine và ông đã thề với tư cách là tổng thống sẽ chấm dứt chiến tranh, thậm chí còn hứa sẽ thực hiện điều đó chỉ trong vòng 24 giờ.

Nhưng ông Trump chưa bao giờ nêu rõ ông sẽ thực hiện điều đó bằng cách nào, nhưng tính cách khó đoán và thường xuyên chỉ trích Tổng thống Zelenskyy của ông, cùng với những gì ông Trump gọi là "mối quan hệ tốt" của ông với Tổng thống Nga Vladimir Putin, đã làm dấy lên lo ngại rằng Ukraine có thể bị buộc phải đàm phán.

Căng thẳng về chi tiêu quốc phòng

Trong khi các nhà lãnh đạo châu Âu và NATO đã hứa sẽ tăng chi tiêu quốc phòng, bao gồm cả hỗ trợ cho Ukraine, Mỹvẫn là quốc gia tài trợ lớn nhất, gửi hơn 55 tỷ đô la Mỹ thiết bị quân sự cho Ukraine kể từ cuối tháng 1/2022.

Đầu năm nay, đảng Cộng hòa tại Quốc hội đã trì hoãn việc thông qua gói viện trợ của chính phủ Mỹ cho Ukraine, tạo ra tình trạng mà các nhà phân tích quân sự cho là thiếu hụt nghiêm trọng pháo binh và các loại vũ khí khác trên chiến trường.

Với việc Nga có thể tăng cường sản xuất quân sự và củng cố lực lượng của mình bằng hơn 10.000 quân Triều Tiên, hiện tại Nga dường như đang ở vị thế mạnh hơn so với nhiều tháng trước. Việc ông Trump đắc cử càng làm tăng thêm sự bất ổn cho Ukraine.

Volodymyr Fesenko, một nhà phân tích chính trị tại Kiev và là giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính trị, lo ngại Trump sẽ gây sức ép buộc Ukraine phải đàm phán, nhưng ông nghi ngờ ông Trump sẽ thúc đẩy chấp nhận một thỏa thuận hoàn toàn theo các điều khoản của Nga.

"Điều này có vẻ như là một thất bại đối với Mỹ và các cố vấn của ông ấy, thậm chí cả chính ông Trump đều hiểu điều này", Fesenko nói.

Trong khi ông Trump chưa tiết lộ kế hoạch hòa bình của ông dành cho Ukraine như thế nào, phó tướng của của ông là JD Vance đã nêu rõ tầm nhìn của mình trong một cuộc phỏng vấn trên chương trình phát thanh vào tháng 9.

Ông cho biết ông nghĩ rằng một thỏa thuận sẽ dẫn đến việc đóng băng xung đột dọc theo các tuyến chiến đấu hiện tại, với việc Nga giữ lại lãnh thổ Ukraine mà nước này đã chiếm được và một khu vực phi quân sự được thiết lập dọc theo mặt trận.   

Tư cách thành viên NATO đang bị đe dọa

Ông Trump trước đây đã chỉ trích NATO và cảnh báo các thành viên của liên minh rằng Mỹ sẽ chỉ hỗ trợ châu Âu trong trường hợp xảy ra tấn công trong tương lai nếu họ chi nhiều hơn cho quốc phòng.

Fesenko cho biết: "Rất có khả năng ông Trump sẽ đóng (cánh cửa) tư cách thành viên NATO của Ukraine, điều này chắc chắn sẽ gây ra phản ứng tiêu cực từ ông Zelensky".

Ông Zelenskyy đã gặp cả ông Trump và ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ Kamala Harris trong chuyến đi tới Mỹ vào tháng 9 để bán kế hoạch hòa bình của mình, trong đó lặp lại yêu cầu lâu dài của Ukraine về việc sử dụng vũ khí tầm xa của Mỹ để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.

Mặc dù đã cầu xin sự cho phép trong nhiều tháng, chính quyền ông Biden vẫn chưa bật đèn xanh cho Kiev.

Ông Trump, người nhiều lần gọi ông Zelensky là "người bán hàng" vì đã thuyết phục Mỹ gửi hàng chục tỷ đô la vũ khí và chỉ trích ông vì không đàm phán với Nga ngay từ đầu, cho biết ông có mối quan hệ tốt với ông Zelensky khi họ đứng cạnh nhau trước các phóng viên vào ngày 27/9.

Ông Trump cũng cho biết ông có mối quan hệ tốt với ông Putin và ông sẽ giải quyết cuộc chiến "rất nhanh chóng".

Mức độ mối quan hệ giữa ông Trump và ông Putin vẫn chưa rõ ràng. Một cuốn sách mới xuất bản của nhà báo Mỹ Bob Woodward tuyên bố ông Trump đã nói chuyện với ông Putin nhiều lần kể từ khi rời nhiệm sở sau nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên. Điện Kremlin phủ nhận những cáo buộc đó, nhưng ông Trump thì không, đồng thời nói thêm rằng nếu ông nói chuyện với Putin thì đó sẽ là "điều khôn ngoan" nên làm.

Sau khi ông Trump tuyên bố chiến thắng vào thứ Ba, Điện Kremlin cho biết Mỹ có thể đóng vai trò trong việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, nhưng điều đó không thể xảy ra "trong một sớm một chiều".