Ukraine giữa ngã tư đường: Chấm dứt chiến tranh hay thất bại quân sự?

Ukraine có một cánh cửa rất hẹp để xoay chuyển động lực của cuộc chiến theo hướng có lợi cho mình. Ngay cả khi đó, người Nga vẫn đang nắm giữ phần lớn quân bài.

Viết trên tờ National Interest, tác giả Daniel Davis biết, ông đã cảnh báo ngay từ đầu rằng "không có con đường nào, dù có nguồn lực tốt đến đâu, để Ukraine có thể gây ra một thất bại quân sự hoàn toàn đối với Nga trong tương lai gần. Nga quá lớn, quá có nguồn lực và quân số tốt để Ukraine có thể đánh bại".

Theo tác giả, Nga là một gã khổng lồ có nhiều điểm mạnh: nguồn tài nguyên thiên nhiên khổng lồ, một số đồng minh quan trọng có thể cung cấp vật liệu chiến tranh, một cơ sở công nghiệp quân sự lớn và đang mở rộng, và số lượng nam giới trong độ tuổi quân sự nhiều hơn gấp ba lần so với Ukraine. Về mặt lịch sử, Nga đã phải chịu tỷ lệ thương vong khủng khiếp trong nhiều cuộc chiến tranh và vẫn duy trì sự ủng hộ hoặc chấp thuận của công chúng. 

Nếu so sánh về nguồn lực và sự ủng hộ của công chúng, tác giả cho rằng: "Ukraine có những hạn chế nghiêm trọng về nguồn cung cấp tài nguyên thiên nhiên và chỉ bằng một phần nhỏ năng lực sản xuất nội địa của Nga. Nếu không có sự hỗ trợ ngoại giao và vật chất to lớn và bền vững từ phần còn lại của thế giới, Ukraine không thể tiến hành một cuộc chiến tiêu hao lâu dài. Ngay cả với sự hỗ trợ từ bên ngoài đó, Kyiv có thể không thể giành chiến thắng vì điểm yếu quan trọng nhất: nhân lực".

Theo đó, nhân lực quân sự không chỉ đơn giản là một quốc gia có thể có bao nhiêu người mặc quân phục mà còn có nghĩa là có bao nhiêu chuyên gia được đào tạo có thể huy động vào các đơn vị chiến đấu có tổ chức và hiệu quả. Tuy nhiên Ukraine đang thiếu hụt nghiêm trọng các tân binh và những người họ nhận được đều không được đào tạo bài bản. 

Ở vế thứ hai, sự ủng hộ dành cho Zelensky giảm sút nhanh chóng cả ở trong nước và cả phương Tây. Viện trợ quốc tế, dù được đổ vào gần đây, đang hết dần trước chiến lược tiêu hao của Nga. "Cánh cửa cơ hội để Kiev lật ngược tình thế đang nhanh chóng đóng lại. Những hành động táo bạo, quyết đoán là cần thiết – và nhanh chóng – nếu Ukraine có cơ hội đạt được thành công" - tác giả viết.

Song theo tác giả, "một chiến thắng quân sự hoàn toàn dành cho Kyiv hiện gần như bằng không so với bất kỳ nỗ lực nào của con người. Nga có quá nhiều quyền lực (và một con át chủ bài hạt nhân) không thể vượt qua được trong hoàn cảnh hiện tại'. 

Tác giả nhắc lại, Tổng thống Nga Putin đưa ra những yêu cầu tối thiểu của mình hôm 14/6 khi nói rằng để chấm dứt chiến tranh, Ukraine phải giao nộp 4 tỉnh đã sáp nhập với Nga năm 2022, rút toàn bộ quân đội Ukraine khỏi các vùng lãnh thổ đó và áp dụng "tình trạng trung lập, không liên kết, phi hạt nhân". Zelensky coi danh sách yêu cầu này là "tối hậu thư" đầu hàng. 

Tác giả đặt câu hỏi: Vậy làm thế nào Ukraine có thể tránh được kết quả không mong muốn này và Zelensky có thể tạo ra điều gì với sự mất cân bằng lực lượng hiện tại?

Tác giả cho rằng, "nếu không có những thay đổi lớn trong mục tiêu chiến tranh của phương Tây và Ukraine, "tối hậu thư" của Putin có khả năng được thông qua rất cao. Hy vọng thực tế nhất của Ukraine là tìm cách giữ lại tất cả các vùng lãnh thổ mà nước này hiện có, không nhượng lại thêm bất kỳ vùng đất nào và đàm phán để chấm dứt chiến sự. Nhưng chúng ta phải thừa nhận rằng có thể đã quá muộn để mong đợi kết quả hạn chế đó".

Theo tác giả, nếu Ukraine không tăng cường ồ ạt các mục tiêu huy động và NATO cung cấp nhiều hơn những gì họ đưa ra hiện nay thì ngay cả mục tiêu hạn chế này cũng có rất ít cơ hội thành công. Trong trường hợp đó, Ukraine sẽ được hưởng lợi tốt hơn nhiều nếu thay đổi mục tiêu của mình. Điều này sẽ đòi hỏi một chính sách mà ít người phương Tây và không ai trong chính quyền của Zelensky muốn xem xét: ngừng bắn ngay lập tức theo những gì thủ tướng Hungary Viktor Orban đã đề xuất và một giải pháp thương lượng theo các điều khoản tốt nhất có thể.

NATO chỉ muốn tìm kiếm một chiến thắng cho Ukraine và một tổn thất cho Nga. Tuy nhiên, phân tích tỉnh táo cho thấy đây là kết quả không thể đạt được ở hiện tại hoặc trong tương lai. Nếu phương Tây không chịu chấp nhận thực tế, kết quả có thể xảy ra nhất đối với Ukraine là một thất bại quân sự, thậm chí có thể bao gồm việc mất Odesa và Kharkiv và nhiều lãnh thổ hơn cả tối hậu thư vào tháng 6 năm 2024 của Putin.

Đó là một lựa chọn khủng khiếp, nhưng vào thời điểm này, tốt hơn hết là cả Ukraine và châu Âu nên tìm kiếm một giải pháp thương lượng khó chấp nhận nhưng có thể đạt được thay vì phớt lờ thực tế và cuối cùng phải chịu nỗi nhục nhã của một thất bại quân sự quyết định.