Ước bậy trong lễ hội mừng năm mới Nhật Bản và chuyện viết "có ý thức"

Lễ hội mừng năm mới Nhật Bản Ake Ome! 2015 vừa được tổ chức tại Trung tâm Triển lãm Giảng Võ, Hà Nội, có thể xem là sự kiện giao lưu văn hóa sớm nhất của năm mới 2015.

Ngoài ý nghĩa quảng bá nét đẹp văn hóa Nhật Bản, Lễ hội Ake Ome! 2015, xuất phát từ câu tiếng Nhật “Akemashite Omedetou”, nghĩa là ‘‘Chúc mừng năm mới’’, được xem là sân chơi lành mạnh để những người yêu đất nước, con người và nền văn hóa truyền thống của xứ sở hoa anh đào giao lưu và học hỏi.

Một trong những nghi lễ thiêng liêng trong các lễ hội truyền thống của Nhật Bản, là viết và treo bùa gỗ thể hiện những điều ước trong năm mới, cũng được giới thiệu tại sự kiện này, thu hút hàng ngàn bạn trẻ tham gia. Thế nhưng nét đẹp văn hóa và thiêng liêng đầu năm của người Nhật đã biến thành thảm họa giao lưu văn hóa tại Việt Nam khi nhiều lời ước được viết lên với ngôn ngữ phản cảm, nội dung tục tĩu…

1. Tôi đã đọc đi, đọc lại những “điều ước” cực kỳ nhảm nhí, bậy bạ, tục tĩu được viết trên những lá bùa gỗ của Nhật Bản trong lễ hội văn hóa chào đón năm mới Ake Ome! Ake Ome! vừa diễn ra tại Triển lãm Giảng Võ, Hà Nội.

Sau cảm giác phẫn nộ ban đầu, tôi chợt nhận ra một điều còn nguy hiểm hơn: Nó rất giống với những dòng chữ nghệch ngoạc được viết lên những bức tường, nhưng không phải ở các thôn xóm hay các khu phố ngoại ô, mà là những bức tường vô cùng hiện đại, vô cùng thời thượng. Đó là tường Facebook.

Tôi không cho rằng, các bạn trẻ viết ra những câu tục tĩu ấy không có những ước mơ, khát vọng tử tế. Tôi cũng không cho rằng, các bạn ấy vốn là những thanh niên vô văn hóa hay thiếu giáo dục. Là bởi vì khách đến với lễ hội này đa phần là học sinh, sinh viên, trí thức và công chúng tự do yêu thích văn hóa Nhật Bản. Và ngay trong cách đùa cợt của họ cũng chứng tỏ họ có thừa trí thông minh và sự tinh quái.

Nếu như trước đây, những kẻ “hiếu tục” chỉ có thể chọn vỉa hè, quán nước hay bờ tường khu phố để “văng” ra những thứ bậy bạ. Thì nay, họ đã có thể văng mọi thứ lên mạng xã hội.

Nếu bạn tình cờ kết bạn với một nhóm “teen” trên Facebook, bạn phải choáng vì mức độ tục tĩu trong các status, comment của họ. Họ viết tục, chửi tục, bình luận tục tĩu trên đó như một cách thức để xả stress. “Lên mạng chửi nhau đê” là thú vui của không ít bạn trẻ. Lâu dần thành quen. Và trong một cộng đồng toàn những người tục tĩu nói chuyện với nhau, chẳng cần biết trời cao đất rộng là gì (chỉ biết trên là status, dưới là comment) thì sự bậy bạ có tính lây nhiễm và được nhân lên gấp bội.

Môi trường mạng xã hội đang bị nhiễm bẩn bởi sự tự do thái quá của nó. Người xưa nói rất đúng: “Lộng giả thành chân”, “Ở cạnh chợ lâu không biết cá tanh”. Thói quen bừa bãi (thích gì nói đấy), nói văng mạng mà vẫn được Facebook cho lên, khiến dần dà, người ta không còn biết chuẩn mực ở đâu. Còn nhớ, sau khi danh thủ Beckham sang Việt Nam, trên Fanpage của anh có đăng tải bức hình chụp một phụ nữ Việt Nam, một tay vừa lái xe máy, một tay giơ giơ điện thoại chụp Beck trong xe với vẻ mặt hớn hở… Bức ảnh đó đã gây sốt và cộng đồng mạng Việt Nam đã nhảy vào like, comment tán loạn, tranh luận, cãi chửi nhau rất vô văn hóa ngay trên “tường nhà của Beckham” (dĩ nhiên là bằng tiếng Việt), khiến cho nhiều người phải cầu mong Beckham đừng “google translate” những gì cư dân mạng “văng”. Nếu không thì nhục quốc thể.

3. Những lá bùa gỗ là vật linh thiêng theo quan niệm của người Nhật Bản, là nơi để mọi người suy nghĩ và thể hiện ước mơ của mình. Nó cũng là nơi ghi lại lời cầu chúc cho năm mới. Sự khác biệt văn hóa có thể khiến bạn chưa cảm nhận hết điều đó, nhưng chí ít, đó cũng là sản phẩm văn hóa được treo lên nơi công cộng, chứ không phải là bức tường Facebook đầy rác rến. Và ngay cả trên bức tường Facebook, nơi trưng ra với cả thế giới, bạn cũng cần “viết có ý thức” để khỏi làm vấy bẩn nó, và vấy bẩn cả tiếng Việt.

Khi căn bệnh vô ý thức trong lời ăn, tiếng nói, trong suy nghĩ, bình luận… đã nhiễm vào quá sâu trong một bộ phận giới trẻ thì những gì thể hiện ra trên lá bùa gỗ chỉ là hậu quả tất yếu.