Vài suy nghĩ về chiếc “bánh giầy” 3 tấn dâng tiến vua Hùng

Một là sao dân của một tỉnh luôn xin tiền cứu đói mà cứ thích làm bánh to với tiền tỷ để giải quyết khâu “oai”? Mới năm ngoái người ta khui chiếc bánh chưng mấy tấn ra còn thấy bên trong toàn xốp (https://tuoitre.vn/banh-giay-khong-lo-lam-bang-bot-va-mut-xop-253091.htm), không biết năm nay, người ta dâng vua Hùng lễ vật để làm gì?

Hai là về vấn đề ngôn ngữ bánh dày hay “bánh giầy”? Sau khi một số nhà giáo phản ứng, báo Tuổi Trẻ đăng bài viết có phỏng vấn một vị thầy ngôn ngữ học và có thêm vài bằng chứng tra từ điển.

Nhưng ngay cả tra từ điển, tờ báo được cho là uy tín này cũng đưa ra toàn bằng chứng về từ điển có giải nghĩa “bánh giầy” là đúng. Vì vậy tôi tìm thử một số từ điển khác do những soạn giả uy tín như Cuốn Việt Nam Tự Điển của Lê Văn Đức cùng một nhóm văn hữu soạn do Lê Ngọc Trụ hiệu đính. Trong cuốn từ điển chi tiết này, mục từ “Dày” được giải nghĩa: chỉ bề cao của mặt phẳng cao thấp thế nào (trái với mỏng). Bề dày, ván dày… Ơn dày, công dày, đức dày… “Gừng già gừng rụi gừng cay/ Anh hùng càng cực càng dày nghĩa nhơn”… Tên thứ bánh bằng bột nếp hấp: Bánh dày.

Chiếc bánh giày khổng lồ dâng Tổ Hùng Vương hồi năm ngoái. Ảnh: TL

Nói lại, nói thêm để tham khảo, tôi không có ý gì tranh luận đúng sai ở đây. Nhưng từ ngữ tiếng Việt, không thể làm ẩu, viết ẩu được. Mà nên tìm cái đáng tin cậy nhất để đưa ra nhiều luận cứ khác nhau cho người đọc hiểu được.

Sa đà vào ngôn ngữ, trở lại với vấn đề tâm linh, tín ngưỡng và tôn giáo, đây đã là lần thứ “rất nhiều” mỗi đầu năm, người ta lại nhắc lời các vị thầy này, thầy kia để chỉ ra cho công chúng đông đảo phân biệt được ba điều trên. Thậm chí có người “cáu” quá nói luôn: “Đến chùa lạy Phật phần lớn là xin xỏ. Sao không về nhà lạy cha mẹ kìa, họ bỏ bao nhiêu công đức cho mình mà mình không lạy, cứ lạy một bức tượng rỗng rồi xin, rồi hứa, rồi cúng để rồi lại làm điều xấu xa, gian dối, lường gạt, gian tà”.

Đầu năm du xuân đến một ngôi làng nhỏ nằm dưới chân ngọn núi có tên là Hòn Chảo. Từ đầu làng đến cuối làng Mỹ Thôn (Vạn Lương, Vạn Ninh, Khánh Hoà) đi bộ khoảng sáu cây số. Cứ đi khoảng một, hai cây số tôi lại dừng chân nghỉ trong một quán nước. Dọc đường đi, ngôi làng phía núi này nhà cửa thấp và sân nào cũng sạch, nhưng rất ít chưng hoa mai thật. Có nhà thấy để đằng trước cành mai rất to mà lại gắn hoa giả. Cũng là trưng bày mùa xuân trong nhà.

Người Việt đón tết bằng hoa, thế nên mới có chuyện cứ đến mùa tết lại rộ mùa hoa. Nhưng phải là đặc trưng các hoa màu vàng đỏ như cúc vàng, thược dược đỏ… thi thoảng bắt gặp chậu thược dược hồng đẹp quá cứ ngẩn người ra.

Đi khoảng bốn cây số từ đầu làng, chợt nhớ có người bạn nói ở đây có chùa cổ. Chẳng nhớ tên gì nhưng muốn vào chùa phải đi thêm đoạn đường ngang qua ruộng, thấy chùa ẩn mình là muốn đi tìm, nên ngang qua cánh đồng, nhìn cò trắng đang đứng một chân trên ruộng xanh thấy mát quá, đứng lại coi thì cò bay mất. Cò chắc không phải sợ người mà sợ mùi lạ.

Tôi tự vào chánh điện thắp nhang, rồi bước ra khỏi cửa, gặp một cô độ ngoài 50 hỏi thăm thầy trụ trì. Cô nói thầy đi Nha Trang chạy thận tuần ba lần. Nếu muốn gặp coi quẻ đầu năm thì đến thứ sáu là thầy ở nhà. Tôi tò mò hỏi thầy coi hay lắm hả: “Thầy coi nổi tiếng mà, mỗi lần thầy ở nhà coi bói là chùa đông khách lắm”.

Tôi rời khỏi chùa, nắng trưa đã gắt hơn một chút, đầu trần, tôi đưa tay vuốt má, chắc về nhà dưỡng da vài ba ngày là hết đen thôi. Tôi nhìn thấy cổng chùa phía bên trong có ghi câu: “Phàm làm việc gì phải nghĩ đến hậu quả của nó”.

Tôi ghi lòng tạc dạ câu này và coi như đã có một lời khuyên răn của cổ nhân nhắc lại cho mình. Với tôi, văn hoá đơn giản là như vậy. Sống có văn hoá là sống biết suy nghĩ trước sau, biết luôn tự nhắc mình “Phàm làm việc gì phải nghĩ đến hậu quả của nó”, dù điều này ai cũng biết, nhưng không phải ai cũng nhớ, cũng sống như vậy.