Vẫn khó bồi thường nếu tai biến do vaccine

Đây là nội dung nổi bật trong dự thảo nghị định quy định về hoạt động tiêm chủng mà Bộ Y tế đang lấy ý kiến.

Trấn an nhân viên y tế

Số tiền 34,5 triệu đồng được tính bao gồm chi phí khám chữa bệnh, các di chứng khiến nạn nhân bị tàn tật. Còn nếu xảy ra tử vong thì nạn nhân chỉ được hưởng chi phí mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở (11,5 triệu đồng). Những người thân có thân nhân tử vong do tai biến vaccine cũng sẽ được hưởng thêm mức bồi thường tổn thất tinh thần bằng 10 lần mức lương cơ sở.

Tiêm chủng tại Trung tâm Y tế dự phòng (Hà Nội) - (Ảnh chỉ có tính minh họa, nguồn: Đàm Duy)

PGS-TS Trần Đắc Phu - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, 2 điều kiện bắt buộc để Nhà nước có bồi thường là người dân phải sử dụng vaccine nằm trong Chương trình tiêm chủng mở rộng, tiêm (uống) tại các buổi tiêm tập trung, miễn phí do Nhà nước quy định. Đồng thời, các tai biến nặng sau tiêm phải được Hội đồng do Sở Y tế thành lập, điều tra, khẳng định nguyên nhân do vaccine thì mới nhận được bồi thường. Nếu người dân bỏ tiền ra tiêm các vaccine khác mà xảy ra tai biến thì trách nhiệm thuộc về các cơ sở y tế mà người dân đến tiêm.

Ông Nguyễn Lương Tâm - Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Hà Tĩnh nhận định, nếu như có nghị định quy định rõ quy trình quản lý vaccine, tiêm chủng và xác định trách nhiệm của các bên thì cán bộ y tế sẽ yên tâm hơn. Ông Tâm phân tích, chương trình tiêm chủng mở rộng phục vụ cho hàng trăm ngàn trẻ em, cơ địa của mỗi trẻ lại khác nhau, khó tránh được các phản ứng, thậm chí là tai biến sau tiêm. Tại tỉnh Hà Tĩnh đã có vài vụ việc người dân khi có con tai biến nặng ngay sau tiêm, chưa cần làm rõ nguyên nhân đã kiện cáo, đe dọa rùm beng, khiến cán bộ tiêm chủng cũng sợ hãi, lo lắng. “Mỗi đợt tiêm chủng, chúng tôi lại căng thẳng, lo lắng. Tiền lương thì thấp, trách nhiệm thì quá lớn. Nếu có văn bản quy định rõ ràng cũng sẽ dễ giải thích cho dân, chúng tôi sẽ yên tâm làm việc hơn” – ông Tâm cho biết.

Khó xác định nguyên nhân

Nhìn từ thực tế các vụ tai biến sau tiêm vaccine gần đây thì hầu hết đều xác định nguyên nhân không phải do vaccine. Mới nhất là vụ một bé 13 ngày tuổi tử vong ngày 7.5 sau tiêm vaccine phòng bệnh lao ở Thọ Xuân (Thanh Hóa) hay bé 3 tháng tuổi tử vong ngày 29.6 sau tiêm vaccine Quinvaxem ở Đà Nẵng thì kết luận tử vong đều ngoại trừ nguyên nhân vaccine.  Bác sĩ Nguyễn Trọng An - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo phát triển cộng đồng (thuộc Hội Liên hiệp Khoa học kỹ thuật Việt Nam) xác nhận những vụ tai biến được xác định liên quan đến vaccine và quy trình tiêm chủng hầu như rất hiếm gặp. Cũng có nhiều lý do khiến việc điều tra nguyên nhân tử vong như gia đình từ chối mổ tử thi; trẻ tiêm xong vài ngày sau mới tử vong, trẻ nhiễm một bệnh khác rồi tử vong… Việc tìm bằng chứng liên quan giữa chất lượng vaccine và các bệnh lý trùng hợp ngẫu nhiên như sặc sữa, tim bẩm sinh, suy hô hấp… rất khó.

Một cán bộ y tế cũng cho rằng, lâu nay, do nguyên nhân xác định không rõ ràng nên một số gia đình có con tử vong sau tiêm chủng thường nhận được sự hỗ trợ “chia sẻ” của cơ sở y tế. Điều này khiến cho các nghi án “do vaccine hay không phải do vaccine” càng nhập nhằng, khiến dư luận càng nghi ngại hơn với vaccine. Nếu có quy trình tiêm chủng rõ ràng, xác định rõ nguyên nhân, bồi thường minh bạch thì không gây thiệt thòi cho các trường hợp thực sự bị tai biến do vaccine. Đồng thời, vaccine và cán bộ y tế không bị hiểu lầm theo kiểu “vơ đũa cả nắm” đối với các vụ việc tử vong do bệnh lý trùng hợp.