Vì sao lại khởi tố vụ Đồng Tâm?

Hôm nay (15.6) là hết thời hạn 45 ngày thanh tra vụ việc Đồng Tâm. Trước đó 2 ngày, Công an TP. Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án Đồng Tâm.

Tôi xin lỗi khi viết rằng “Khởi tố vụ án Đồng Tâm” là không chuẩn xác, là cách viết cho gọn, nếu đúng ra là phải “Khởi tố vụ án hình sự liên quan việc bắt giữ 38 người thi hành công vụ tại thôn Hoành (xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức) để điều tra về tội Bắt, giữ hoặc Giam người trái pháp luật (Điều 123 Bộ luật Hình sự) và Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (điều 143 Bộ luật Hình sự)”.

Mấy ngày nay, thông tin về việc này dày đặc trên báo chính thống và cả trên mạng xã hội.

Ủng hộ, đồng thuận và phân tích có lý, có lẽ trên cơ sở pháp luật có mà chửi bới, suy diễn tiêu cực, kích động, lăng mạ chính quyền… cũng không ít.

Trước hết, phải thấy rõ rằng, việc người dân bắt giữ 38 người thi hành công vụ và đập phá một số tài sản công là có và là hành vi vi phạm pháp luật.

Nhưng để làm cho rõ “trắng - đen”, nghĩa là: Điều tra tìm cho ra nguyên nhân, động cơ gây án; Trách nhiệm của từng cá nhân là cầm đầu, chủ mưu như thế nào? Rồi tìm cho ra sự thật là: Tại sao lại xảy ra vụ này; Dân sai tới đâu; Chính quyền sai tới đâu; Các cơ quan tố tụng sai tới đâu, từ đó có kết luận thỏa đáng, đúng lý, hợp tình…

Do đó phải có “Khởi tố điều tra vụ án”. Việc khởi tố điều tra vụ án do cơ quan công an thực hiện sẽ được chuyển cho Viện kiểm sát để Viện kiểm sát thực hiện kiểm sát việc khởi tố.

Đúng 14 giờ 30 phút ngày 22.4, tại nhà văn hoá thôn Hoành, xã Đồng Tâm (huyện Mỹ Đức, Hà Nội), toàn bộ 19 cán bộ, chiến sĩ bị giữ ở đây đã được thả (Trong ảnh là 1 chiến sỹ chào cảm tạ bà con nhân dân).

Chỉ khi vụ án được khởi tố điều tra, thì cơ quan điều tra mới được quyền xác minh, điều tra bằng nhiều biện pháp (thu thập tài liệu chứng cứ; thẩm vấn những người có liên quan…). Sau quá trình điều tra, nếu thấy có đủ căn cứ chứng minh hành vi vi phạm pháp luật của cá nhân thì sẽ tiến hành các bước tiếp theo là khởi tố bị can và áp dụng các biện pháp ngăn chặn như bắt giam, hoặc cấm đi khỏi nơi cư trú…

Việc khởi tố bị can phải được sự phê chuẩn của Viện Kiểm sát cùng cấp. Còn trong trường hợp điều tra thấy có nhiều tình tiết giảm nhẹ hoặc thấy không cần thiết phải khởi tố bị can xét theo nhiều yếu tố, cân nhắc lợi hại về nhiều mặt, cơ quan điều tra sẽ ra kết luận miễn truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đình chỉ điều tra…

Trong vụ Đồng Tâm, việc Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Nguyễn Đức Chung ký vào bản cam kết “Không truy cứu trách nhiệm hình sự với nhân dân xã Đồng Tâm” thì điều đó không có nghĩa là “không khởi tố”. Khởi tố điều tra để làm rõ ai đúng - ai sai và từ đó có căn cứ để “miễn truy cứu trách nhiệm hình sự” là việc làm cần thiết và đúng luật.

Trong tình thế phải bằng mọi giá cứu được những người bị bắt giữ, không để xảy ra gây rối, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng khác, Chủ tịch Chung đã ký. Và lúc đó, ưu tiên hàng đầu là cứu những người bị giữ.

Chủ tịch Nguyễn Đức Chung chào hỏi bà con nhân dân Đồng Tâm khi về đối thoại.

Dư luận cho rằng, việc Công an Hà Nội khởi tố điều tra vụ án trong lúc này là “thiếu khôn ngoan” và “thiếu nhạy cảm chính trị”. Hơn nữa, lẽ ra trước khi khởi tố, thì phải giải thích cho nhân dân Đồng Tâm hiểu là tại sao phải khởi tố? Khởi tố nhằm mục đích gì? Và người dân phải có trách nhiệm hợp tác điều tra với cơ quan công an ra sao?

Và để minh bạch, sòng phẳng thì lẽ ra cũng phải điều tra, làm rõ trách nhiệm của những người chỉ đạo, thực hiện vụ khởi tố và bắt người ở Đồng Tâm.

Tất nhiên, đến giờ này thì Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao sẽ điều tra việc vi phạm các quy định về tố tụng của Công an Hà Nội. Tóm lại là việc khởi tố vụ Đồng Tâm chỉ là giai đoạn đầu của vụ án. Sẽ còn nhiều phức tạp và việc điều tra còn mất nhiều thời gian.

Và cách hành xử khôn ngoan nhất của người dân Đồng Tâm lúc này như lời nhắn của Chủ tịch Nguyễn Đức Chung với cụ Lê Đình Kình là bình tĩnh, hợp tác tốt với cơ quan điều tra, cung cấp những chứng cứ cần thiết, và mỗi người phải tự là một luật sư, tự biện luận cho hành vi của mình.