Vụ "chủ hụi biến mất" ở tỉnh Bình Phước: Tòa nói dấu hiệu hình sự, công an nói "tranh chấp dân sự"

Tòa án nêu dấu hiệu "Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản"

Báo Dân Việt ngày 30/6/2023 đã đăng bài "Bình Phước: Chủ hụi "biến mất" khỏi địa phương, nhiều nông dân nguy cơ mất bay hàng tỷ đồng". 

Nội dung bài báo phản ánh: Gần đây, nhiều hộ nông dân tại ấp Thạch Màng, xã Tân Lợi, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước đã gửi đơn tới các cơ quan luật pháp tố cáo bà Nguyễn Thị Thanh Lan (sinh năm 1985) có dấu hiệu "lừa đảo chiếm đoạt" hàng tỷ đồng.

Hàng chục hộ dân đã đưa tiền cho bà Lan qua việc tổ chức chơi hụi (họ) và vay mượn tiền. 

Tính đến ngày 23/5/2023, theo thống kê của Tòa án nhân dân (TAND) huyện Đồng Phú, đã có 36 đơn của 36 hộ dân nộp tới tòa để khởi kiện, đòi tiền bà Nguyễn Thị Thanh Lan.

Theo các hộ dân phản ánh, việc bà Lan tổ chức chơi hụi và vay tiền của nhiều hộ dân đã diễn ra từ 4-5 năm trước. 

"Do sinh sống cùng ấp Thạch Màng, nhà bà Lan có quán tạp hóa bán buôn lớn; thêm vào đó, bà Lan luôn thể hiện phong cách của người khá giả, chồng lại làm công an viên ở xã; nên rất nhiều người dân tin tưởng chơi các dây hụi do bà Lan lập ra và cho bà Lan vay tiền" – bà Ngô Mỹ Hằng, một trong những nạn nhân nói.

Nhưng cách đây khoảng một năm (tháng 4/2022), bà Lan "biến mất" khỏi địa phương, hàng chục người dân liên quan đến hụi, cho bà Lan vay tiền…, mới vội vã tới nhà bà Lan đòi tiền, nhưng chưa nhận được đồng nào. 

Như Dân Việt đã thông tin, quá trình tiếp nhận đơn tố cáo của các nạn nhân, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Phước - cho rằng: Các giao dịch vay mượn tiền giữa bà Lan với các đương sự, xác định đây là tranh chấp dân sự, do bà Lan không trả tiền đúng cam kết. Do đó, đề nghị các đương sự khởi kiện bà Lan ra tòa.

Khi người dân gửi đơn khởi kiện tại tòa, quan điểm của Tòa án lại khác. 

Cụ thể, ngày 18/5/2023 TAND huyện Đồng Phú có văn bản số 78/CV-TA gửi Công an huyện Đồng Phú, về việc chuyển tin tố giác tội phạm. 

TAND huyện Đồng Phúc xác nhận "đang thụ lý 36 đơn của các hộ dân khởi kiện bà Nguyễn Thị Thanh Lan (SN 1985, cư trú tại ấp Thạch Màng, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước), về việc vay tiền không trả; mua, bán hụi không thanh toán tiền".

TAND huyện Đồng Phú cho rằng, xét thấy hành vi đứng ra làm chủ hụi, vay tiền đến hạn không thanh toán và bỏ trốn khỏi địa phương để chiếm đoạt tài sản của bà Lan có dấu hiệu của "Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" quy định tại Điều 175 – Bộ luật Hình sự , nên Thẩm phán Tòa án nhân dân huyện Đồng Phú đề nghị Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú tiếp nhận, giải quyết theo thẩm quyền.

Công an trả lời "tranh chấp dân sự" (?!)

Ngày 23/5/2023, Thượng tá Phạm Đức Thiện – Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú – đã ký văn bản số 229/ĐTTH, gửi TAND huyện Đồng Phú. 

Theo đó, Công an huyện Đồng Phú cho rằng, qua các tài liệu, chứng cứ và kết quả kiểm tra, xác minh của Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú, các hộ dân đã làm đơn tố cáo bà Lan có hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Song, sau khi các hộ dân làm việc tại Công an tỉnh Bình Phước, các hộ dân đã rút đơn tố cáo để khởi kiện tại TAND huyện Đồng Phú, theo thủ tục dân sự. 

Tuy nhiên, vào cuối tháng 12/2022, các hộ dân tiếp tục làm đơn tố cáo bà Lan có hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, gửi Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú.

Sau khi tiếp nhận đơn, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú đã mời các đương sự làm việc, thu thập tài liệu, chứng cứ; đồng thời, trao đổi, phân loại đơn với Viện kiểm sát nhân dân huyện Đồng Phú và thống nhất nhận định: "Vụ việc các đương sự cho bà Lan vay tiền và mua, bán hụi với bà Lan là tranh chấp dân sự, thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND huyện Đồng Phú".

Ông Trác Tấn Bạch – một nạn nhân trong vụ việc này nêu quan điểm: "Hầu hết nạn nhân của bà Lan trong vụ việc này là nông dân, hiểu biết về luật pháp chưa tốt. Bà Lan đã lợi dụng sự tin tưởng của chúng tôi để chiếm đoạt hàng tỷ đồng của hàng chục người, rồi bỏ trốn khỏi địa phương đã hơn một năm.

Gửi đơn tố cáo lên công an, công an bảo gửi đơn sang tòa án. Tòa bảo dấu hiệu hình sự, chúng tôi lại gửi đơn tố cáo sang công an. Nay, công an lại bảo "tranh chấp dân sự" để tòa giải quyết. 

Người dân chúng tôi không biết đâu mà lần. Hình sự hay dân sự, do cơ quan luật pháp quyết định. Người dân chỉ mong mỏi cơ quan luật pháp sớm đưa bà Lan về để trả tiền cho người dân".

Trong khi đó, luật sư Nguyễn Minh Thuận (Đoàn luật sư TP.HCM): "Nếu bỏ trốn để trốn tránh trách nhiệm trả nợ (không bỏ trốn vì bị đe dọa), thì có dấu hiệu của tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, có thể bị truy tố trách nhiệm hình sự. 

Trong sự vụ này, nếu xác định bà Lan đã bỏ trốn khỏi địa phương hơn một năm là đủ dấu hiệu vi phạm hình sự.

Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú nên tiếp nhận đơn tố cáo và tiến hành các thủ tục tố tụng hình sự. Có như vậy mới sớm giải quyết rốt ráo vụ việc, giúp người dân đòi lại tiền, tránh kéo dài thời gian, đối tượng vi phạm tẩu tán tài sản".