Vụ Xuyên Việt Oil: Vì sao công an kiến nghị giao một cơ quan duy nhất quản lý Quỹ bình ổn xăng dầu?

Đưa hối lộ hàng triệu USD cho loạt quan chức trong vụ Xuyên Việt Oil

Nội dung nêu tại kết luận điều tra, đề nghị truy tố 15 bị can trong vụ án xảy ra tại Công ty Xuyên Việt Oil do Cục An ninh điều tra (A09) Bộ Công an, ban hành ngày 27/8.

Tại kết luận, Mai Thị Hồng Hạnh, Giám đốc kiêm Chủ tịch Xuyên Việt Oil đã vi phạm quy định về trích lập, quản lý và sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu (Quỹ BOG); vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tiền thuế bảo vệ môi trường, gây thất thoát tổng số tiền 1.463 tỷ đồng.

Bị can Hạnh còn trực tiếp hoặc đưa tiền cho cấp dưới đi hối lộ loạt quan chức với tổng số 1.265.000 USD như ông Lê Đức Thọ, cựu Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre nhận hối lộ 600.000 USD cùng nhiều quà tặng giá trị lớn; ông Đỗ Thắng Hải, cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương, nhận hối lộ 50.000 USD…

Chủ tịch Xuyên Việt Oil Mai Thị Hồng Hạnh (trái) và cấp dưới Nguyễn Thị Như Phương.

Phía điều tra đánh giá đây là vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ liên quan đến lĩnh vực an ninh năng lượng, an ninh tài chính, ngân hàng xảy ra từ Trung ương đến địa phương, có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp và gây thất thoát tài sản Nhà nước.

Những nguyên nhân chính dẫn tới hành vi phạm tội trong vụ Xuyên Việt Oil

A09 cho rằng có 4 nguyên nhân chính dẫn đến hành vi phạm tội. Thứ nhất, Quỹ bình ổn xăng dầu (BOG) không được quản lý tập trung mà được để tại doanh nghiệp thương nhân đầu mối kinh doanh và giao doanh nghiệp tự quản lý, chủ động trích lập, sử dụng và báo cáo số dư về cơ quan quản lý.

Pháp luật hiện hành không quy định cụ thể phương pháp, cách thức quản lý, kiểm tra thực tế số dư Quỹ BOG mà doanh nghiệp đã trích lập trong từng kỳ báo cáo dẫn tới chủ doanh nghiệp lợi dụng được giao quản lý, sử dụng Quỹ BOG để chiếm dụng, sử dụng trái phép.

Tiếp theo, công tác quản lý, thu tiền thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu dù quan trọng nhưng được giao cho thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thu hộ. Trong khi đó, tiền thu hộ không được hạch toán, nộp vào tài khoản định danh riêng biệt nên bị chiếm dụng.

Nguyên nhân thứ 3, công tác cấp giấy phép kinh doanh xuất - nhập khẩu xăng dầu chưa chặt chẽ, rõ ràng về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền cấp phép sau khi đã ban hành giấy phép. Công tác "tiền kiểm" và "hậu kiểm" lại thuộc 2 đơn vị khác nhau, dẫn đến việc móc nối, hướng dẫn doanh nghiệp hoặc hợp thức hóa hồ sơ cho doanh nghiệp không duy trì đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu.

Nguyên nhân cuối, vì động cơ vụ lợi nên nhiều cán bộ, lãnh đạo thiếu gương mẫu, suy thoái đạo đức, lối sống đã lợi dụng việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, thuế, ngân hàng để trụ lợi, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng và nhà nước.

Từ 4 nguyên nhân trên, phía điều tra kiến nghị với quỹ BOG, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc trích lập, sử dụng và yêu cầu thương nhân đầu mối xăng dầu phải công khai số dư kèm tài liệu, chứng từ chứng minh theo định kỳ hằng tháng để đảm bảo chặt chẽ, minh bạch.

"Cần quy định rõ ràng trách nhiệm của từng cơ quan quản lý nhà nước và cần thiết giao một cơ quan duy nhất có quyền hạn, trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, giám sát Quỹ BOG hoặc chuyển Quỹ BOG về cơ quan nhà nước quản lý trực tiếp", A09 kiến nghị.

Với công tác quản lý, thu tiền thuế bảo vệ môi trường, phía điều tra kiến nghị cần quy định thời gian cụ thể mà doanh nghiệp phải nộp số tiền đã thu hộ vào ngân sách Nhà nước và trách nhiệm hình sự trong trường hợp không thực hiện việc này.

Cơ quan thuế cũng cần tăng cường công tác thanh tra, giám sát và chỉ đạo các tổ chức, cá nhân về việc chấp hành pháp luật về thuế tại doanh nghiệp kinh doanh xăng dâu và kịp thời có biện pháp xử lý hoặc kiến nghị xử lý. Trường hợp để xảy ra sai phạm về thời gian chuyển nộp tiền thuế bảo vệ môi trường vào ngân sách nhà nước thì người đứng đầu cơ quan thuế và doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Kiến nghị tiếp theo, A09 cho rằng cần quy định trách nhiệm, chế tài nghiêm khắc đối với đơn vị, người có thẩm quyền cấp phép sau khi cấp phép kinh doanh xăng dầu. Trường hợp doanh nghiệp không duy trì điều kiện cấp phép, phải kiến nghị thu hồi giấy phép và có hình thức phạt nghiêm.

Đối với các vấn đề, lĩnh vực khác có liên quan trong vụ án, A09 kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền liên quan cần khẩn trương rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định về lĩnh vực, ngành chuyên môn phụ trách và quy định chế tài xử lý nghiêm, có tính răn đe, giáo dục nhằm phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi sai phạm, tham nhũng, gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước.