Vua tự đức

Đoàn Hữu Trưng kết giao với những người cùng chí hướng, lập nên "Đông Sơn thi tửu hội" núp bóng hoạt động văn chương để chuẩn bị cho cuộc nổi dậy phế truất vua Tự Đức.

Thấy nhiều quan lạm dụng chức quyền xử án không đúng, dùng nhục hình với phạm nhân, vua Tự Đức (1829-1883) đã cải cách pháp luật để trừng trị.

Chém đầu, treo cổ... là những hình phạt dành cho kẻ trộm ngang nhiên tấn công lại chủ nhà, hay tái phạm tới lần thứ 3.

Ngay khi vào giường nhìn kỹ cháu, ông ngoại đã lập tức hô hoán bắt cha dượng của đứa trẻ.

Vào thời nhà Nguyễn, triều đình đã đưa 9 điều quy định về tội gian dâm và giao cho Bộ Hình thực thi hình phạt với những người vi phạm.

17 phạm nhân bị tử hình, 25 kẻ lưu đày, 12 người phải làm lao dịch, 8 người nhận phạt đánh gậy và cách chức. Đây là vụ án nhận hối lộ lớn nhất lịch sử phong kiến nước ta.

Cụ Võ Trường Toản, danh sĩ đất Gia Định, đã không ra làm quan với nhà Tây Sơn trong thời gian họ chiếm đóng vùng đất này. Cụ mở trường dạy học, thu nhận hàng trăm học trò, trong đó có ba người về sau rất hiển đạt dưới triều Gia Long, được người đời sau phong là “Gia Định tam gia”.

Nhà Nguyễn đặt ra cửu giai để phân chia thứ bậc cho các phi, tần, mỹ nữ. Hoàng quý phi là người đứng đầu các bà phi, là vợ chính của nhà vua, được hưởng nhiều quyền lợi hơn cả.

Lâu nay, chuyện "thâm cung bí sử” của nhà vua thường chỉ được biết qua sách sử. Tuy nhiên lần đầu tiên, Charles-Édouard Hocquard - một thầy thuốc quân y kiêm nghệ sĩ nhiếp ảnh người Pháp đã hé lộ nhiều chuyện về phi tần, thị nữ của vua Tự Đức.

Biết cha bị oan, vị tiến sĩ này đã viết thư lên quan xin được đi tù thay. Hành động hiếu thảo đó được ca ngợi trong sử sách. Đó là một trong nhiều nhân vật nổi tiếng sử Việt có hiếu với cha mẹ.