Vướng mắc với quy định kiểm tra chi tiết 100% lô hàng Danh mục CITES

Nhằm tăng cường kiểm soát với hàng hóa XNK nằm trong Danh mục CITES, ngày 8/2/2022, Tổng cục Hải quan ban hành Văn bản 383/TCHQ-GSQL hướng dẫn.

Theo đó, Tổng cục Hải quan yêu cầu Cục Hải quan các tỉnh, thành trong quá trình thực hiện thủ tục XNK chú ý một số nội dung như: Công chức hải quan thực hiện kiểm tra Giấy phép CITES đảm bảo Giấy phép CITES phải được ghi đầy đủ thông tin (số giấy phép, ngày cấp phép, chủng loại (tên loài), số lượng, mục đích, trường hợp xuất khẩu hàng hóa đã nhập khẩu thì ghi rõ hàng xuất khẩu là hàng nhập khẩu của tờ khai hải quan nào trước đây); dán tem CITES hoặc mã hóa; ký và đóng dấu của Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam. Thông tin ghi trên giấy phép CITES thống nhất với thông tin ghi tờ khai Hải quan.

Doanh nghiệp phản ánh việc kiểm tra 100% lô hàng trong doanh mục CITES là rào cản khó thực hiện. Ảnh minh họa. 

Bên cạnh đó còn có yêu cầu khi kiểm tra thực tế, chuyển luồng kiểm tra thực tế với các lô hàng thuộc danh mục CITES xuất khẩu có nguồn gốc từ hàng hóa nhập khẩu, đảm bảo hàng hóa xuất khẩu là hàng hóa đã được nhập khẩu trước đây. 

Trường hợp qua kiểm tra thực tế, nếu nghi ngờ lô hàng tái xuất không đúng Giấy phép CITES, không đúng là hàng đã nhập khẩu thì tiến hành điều tra xác minh.

Tiếp theo công văn kể trên, ngày 29/4/2022 Tổng cục Hải quan ban hành công văn số 1552/TCHQ-GSQL về việc kiểm tra Giấy phép CITES hàng xuất khẩu. 

Đối với trường hợp hàng hóa xuất khẩu thuộc danh mục CITES có nguồn gốc từ hàng hóa nhập khẩu, đề nghị: Hướng dẫn người khaiải quan khai số tờ khai nhập khẩu trên ô "Ghi chú" của tờ khai hải quan điện tử hoặc ô "Ghi chép khác" của tờ khai hải quan giấy.

Khi kiểm tra hồ sơ hải quan, công chức hải quan ghi rõ số tờ khai hải quan nhập khẩu trên ô số 15 của Giấy phép CITES hàng tái xuất. 

Có Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực XNK gỗ phản ánh văn bản hướng dẫn trên có điểm chưa phù hợp, vô tình trở thành rào cản, gây khó khăn với hoạt động kinh doanh bình thường của doanh nghiệp. 

Bà Nguyễn Thị Hoan - Giám đốc Công ty TNHH MTV Anh - Pháp - Việt (huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An) cho rằng, hơn 10 năm qua, doanh nghiệp của bà là một trong số các doanh nghiệp nhập khẩu gỗ trắc thuộc Danh mục quản lý CITES từ Lào về. 

Đến nay số gỗ tồn đọng lớn, không thể làm thủ tục xuất khẩu sang Trung Quốc là thị trường chính tiêu thụ mặt hàng này vì những vướng mắc trong công văn hướng dẫn kể trên.

Cụ thể, mặt hàng nằm trong danh mục CITES phải quản lý chặt chẽ về khối lượng, trọng lượng là cần thiết; nhưng quy định đưa ra cũng cần thực tế và tránh tình trạng gây khó khăn cho doanh nghiệp. 

Văn bản 383/TCHQ-GSQL hướng dẫn các Cục Hải quan kiểm tra chi tiết 100% lô hàng thuộc Danh mục CITES đang là một rào cản mà doanh nghiệp XNK gỗ không thể vượt qua để hoạt động như bình thường.

Bà Hoan nói: “Có đa dạng của các thanh, cành, ngọn, khúc, lóng gỗ trong từng lô hàng; với hướng dẫn mới, cơ quan Hải quan phải dùng thước đo chi tiết từng lóng gỗ, đối chiếu bản kê chi tiết (khoảng 700 lóng gỗ cho 1 container) rất mất thời gian. 

Hơn nữa, khi đối chiếu có một phần nhỏ lóng gỗ không phù hợp với bản kê thì theo hướng dẫn là không cho phép thông quan, dù lô hàng hoàn toàn chính xác về khối lượng và trọng lượng”.

Trên thực tế nhiều doanh nghiệp nhập khẩu qua nhiều năm, gỗ tồn đọng khá lớn, trong quá trình lưu giữ phải bảo quản, phun khử côn trùng, xáo trộn vị trí các lô hàng theo kích cỡ các lóng gỗ; nên việc xác định chính xác các lóng gỗ trong cùng một lô hàng nhập khẩu trước đó theo bản kê chi tiết như yêu cầu của TCHQ là “không thể thực hiện”.

“Quy định hiện nay như một “vòng kim cô” treo trên đầu DN, lúc nào chúng tôi cũng nơm nớp sợ bị quy là vi phạm pháp luật do sai số đo đạc chiều dài hay đường kính lóng gỗ, đo ở gốc hay ngọn. Chúng tôi nhập khẩu đúng quy định, thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ, không gian lận về thuế. Việc tìm được đối tác mua hàng đã khó, nay với quy định trên có thể không được làm thủ tục hải quan để xuất khẩu”, bà Hoan nói.

Trong đơn kiến nghị gửi đến một số cơ quan, Cty TNHH MTV Anh - Pháp - Việt mong muốn Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Bộ NN&PTNT và Cơ quan CITES có ý kiến, xem xét tháo gỡ quy định trên theo hướng: Thay vì đo đếm chi tiết từng lóng gỗ thì cho phép cơ quan quản lý xác định chủng loại trọng lượng lô hàng nhân với tỷ trọng để tính ra khối lượng cụ thể với các lô hàng. 

“Điều này cũng hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế. Tôi được biết phía Hải quan Trung Quốc cũng thực hiện việc kiểm tra trọng lượng lô hàng, không kiểm đếm chi tiết từng thanh gỗ”, bà Hoan đề nghị.

Nhiều năm trước, các doanh nghiệp tạm nhập tái xuất gỗ trắc cũng đã phản ánh khó khăn trong xuất khẩu gỗ khi thực hiện các điều kiện của Công ước CITES.

Dù gỗ có nguồn gốc hợp pháp, các doanh nghiệp từ Nghệ An, Hà Tĩnh phải ra Hà Nội để xin chứng chỉ CITES. Doanh nghiệp cho rằng luợng gỗ nhập về từ trước khi bị hạn chế bởi công ước CITES nên thủ tục đã làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu.