Xác định nguyên nhân gây ra hiện tượng 'lạ' trên sông khiến người dân khốn đốn tại Bình Định

Bùn đất ngổn ngang, người dân bất an

Ngày 13/2/2023, UBND tỉnh Bình Định có Quyết định phê duyệt kết quả thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường Dự án Đầu tư xây dựng nâng cấp bến số 1 – cảng Quy Nhơn, có diện tích gần 190.000m2. 

Với phương án nạo vét: Máy đào gầu dây – sà lan vận chuyển – âu chứa tạm để xả vật chất nạo vét – bơm vật chất nạo vét – 2 khu vực bãi đổ thuộc Khu đô thị mới khu vực Chợ Góc (do Công ty TNHH Phú Gia Riverside tiếp nhận).

Tuy nhiên, nhiều hộ dân sống ở khu vực 4 (phường Nhơn Bình) bức xúc cho biết, nhiều tháng nay, đời sống của họ bị đảo lộn do khúc sông hạ du bị bùn thải bủa vây, nhấn chìm gây tắc nghẽn, ô nhiễm cả vùng cửa sông rộng. 

Đây là bùn đất từ dự án đầu tư xây dựng nâng cấp bến số 1 – cảng Quy Nhơn, đổ về nơi tiếp nhận là dự án Khu đô thị mới khu vực Chợ Góc (phường Nhơn Bình, TP.Quy Nhơn).

Theo ông Lê Quan Tân (70 tuổi, ở khu vực 4), từ khoảng tháng 2/2013, khi Công ty CP cảng Quy Nhơn đặt ống hút bùn nạo vét ở cảng lên phục vụ san nền dự án khu đô thị thì xảy ra tình trạng ô nhiễm. 

Nhà ông Tân có ao nuôi tôm cá, nhưng nhiều tháng qua bùn thải ùa vào nhấn chìm hồ khiến cho cá, tôm chết, thiệt hại nặng nề. 

"Họ nạo vét bùn từ cửa cảng Quy Nhơn về rồi bơm lọc lấy cát thực hiện dự án, còn bùn thải ra ảnh hưởng đến đời sống người dân. Khối lượng bùn tích tụ ngày càng lớn, tràn khắp nơi nghẽn cả dòng sông kèm theo mùi hôi thối rất khó chịu", ông Tân nói.

Theo người dân, trước đây nơi này là một đoạn sông rất thông thoáng, tôm cá nhiều vô kể. Từ ngày họ đổ bùn xuống thì cá, tôm mất sạch. Giờ bước ra đó chỉ toàn là bùn. Có nơi bùn ngập hơn 2m, ai mà rớt xuống đó là chết như chơi, chứ đừng nói là đi bắt tôm bắt cá.

Bà Nguyễn Thị Loan (51 tuổi, ở tổ 28, khu vực 4, Nhơn Bình) cho biết: "Từ khi hút cát thải bùn ra tràn đầy cửa sông thì dòng chảy bị nghẽn, bùn đáy ở sông chất cao gây ra tình trạng ngập lụt. Tối nào nước triều lên thì nhà tôi bị ngập, đồ đạc ướt hư hại, cứ phải di dời chạy ngập miết, khổ lắm".

Còn cụ Trần Thị Quế (83 tuổi, có nhà bên bãi bùn thải) lo ngại: "Bùn chất lún sâu lắm, hôm trước có người đi đánh cá không may sa vào bùn bị lún sâu xuống, may thoát kịp. Bùn thải nhiều gây ô nhiễm, khiến tôm, cá bỏ đi hết, nên giờ quanh sông này chẳng còn gì để dân mưu sinh".

Theo bà Huỳnh Thị Á (68 tuổi) trước đây các đơn vị liên quan, địa phương cam kết với người dân sau khi kết thúc hoạt động nạo vét, các bên sẽ thực hiện các biện pháp phục hồi đa dạng khu vực dự án, thả con giống như: tôm, hàu sữa, cua, cá.

Tuy nhiên, kể từ ngày 31/10 (hạn chót trong cam kết) đến nay, bùn đất vẫn ngổn ngang khắp nơi khiến người dân vô cùng bất an.

"Họ hứa hẹn rồi giờ chẳng thấy ai xuất hiện để cào hết bùn đất đi cho chúng tôi làm ăn, sinh sống. Bây giờ chúng tôi đi nơi khác không được, mà ở lại cũng không xong", bà Á nói.

Yêu cầu xử lý dứt điểm tình trạng bùn thải khiến dòng sông "ngộp thở"

Trao đổi với báo chí, phía công ty TNHH Phú Gia Riverside cho rằng, không có chuyện bùn thải từ phạm vi dự án của đơn vị này chảy ra ngoài. Việc gây ra tình trạng bùn phát tán do phía Công ty CP Cảng Quy Nhơn đóng cọc bê tông tại ngã 3 sông để bao lưới cho sà lan chở vật chất nạo vét quay đầu, đổ vào âu chứa tạm để bơm dự án…

Trong khi đó, đại diện Công ty CP Cảng Quy Nhơn cho biết, những hộ dân bị ảnh hưởng bởi bùn phát tán nằm trong phạm vi dự án của Công ty TNHH Phú Gia Riverside.

"Quá trình thi công sẽ không tránh khỏi tình trạng bùn phát tán ra ngoài. Cảng là đơn vị bơm, Công ty TNHH Phú Gia Riverside là đơn vị tiếp nhận, nên hai bên cũng có liên quan trách nhiệm để cùng khắc phục", đại diện công ty cảng phân trần.

Trước thực trạng trên, Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định) cho biết, đã có văn bản gửi Công ty CP Cảng Quy Nhơn đề nghị phối hợp với Công ty TNHH Phú Hiệp (đơn vị sử dụng vật chất nạo vét để đắp nền khu đô thị mới Chợ Góc) khẩn trương nạo vét bùn đất ở bãi bồi lòng sông.

Việc nạo vét này nhằm để thông thoáng dòng chảy, hoàn trả theo hiện trạng ban đầu tại vị trí khu vực tràn Quy Nhơn 3 và cống Đông Định thuộc hệ thống đê Đông ở khu vực 4 (phường Nhơn Bình), đảm bảo thoát lũ, ổn định đời sống cho người dân.

Bà Hà Thị Thanh Hương - Phó Giám đốc Sở TNMT tỉnh Bình Định cho biết, sau khi người dân và dư luận phản ánh thì đơn vị đã thành lập đoàn công tác để kiểm tra hiện trường và xác định những phản ánh của người dân là chính đáng, chính xác. 

Theo bà Hương, kiểm tra ban đầu thì nhận thấy có 2 nguyên nhân: xuất phát từ âu chứa bùn, vật chất tiếp nhận do Công ty CP cảng Quy Nhơn nạo vét hút lên, còn Công ty TNHH Phú Gia Riverside tiếp nhận vật chất. Việc đầu tư âu chứa kỹ thuật này do bờ âu chứa quá thấp dẫn đến bùn tràn ra, sau nhiều tháng thì tích tụ và phát tán rộng ra cửa sông.

"Trước mắt, chúng tôi yêu cầu 2 công ty trên phải khẩn trương phối hợp, xử lý dứt điểm tình trạng bùn thải trên để thông thoáng dòng chảy, khắc phục ô nhiễm môi trường. Theo báo cáo của các đơn vị, khối lượng bùn khá lớn nên việc khắc phục có thể diễn ra trong 1 tháng", bà Hương thông tin thêm.

Hoạt động nạo vét, tiếp nhận bùn và vật chất trên phục vụ cho 2 dự án, gồm: đầu tư xây dựng nâng cấp bến số 1 - cảng Quy Nhơn (công ty CP cảng Quy Nhơn đầu tư) và dự án khu đô thị mới khu vực Chợ Góc (công ty TNHH Phú Gia Riverside thực hiện).

Bà Hà Thị Thanh Hương cho hay, việc xác định lỗi thuộc về ai phải chờ đơn vị có báo cáo lên UBND tỉnh, sẽ có kết luận cụ thể vụ việc. 

Cơ quan thanh tra cùng các đơn vị liên ngành, địa phương sẽ có đoàn thanh kiểm tra vào cuộc, xác định cụ thể lỗi thuộc về đơn vị nào, mức độ xử lý và cả bồi thường cho người dân.