Xây đường cao tốc ngầm và hầm chống ngập dọc sông Tô Lịch: Chuyên gia lên tiếng

Hệ thống hầm ngầm chống ngập kết hợp cao tốc ở sông Tô Lịch

Liên quan đến "Dự án cải tạo sông Tô Lịch thành công viên lịch sử - văn hóa - tâm linh và các thiết chế văn hóa, hệ thống hầm ngầm chống ngập kết hợp cao tốc ngầm dọc sông Tô Lịch", ông Nguyễn Tuấn Anh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Môi trường Việt Nhật (JVE Group) - đơn vị đề xuất dự án cho biết: Dự án có tổng chiều dài 12,6km, bắt đầu từ nơi hợp lưu của 5 trục đường giao nhau là: Hoàng Quốc Việt - Lạc Long Quân - Võ Chí Công (đường trên cao) - Hoàng Hoa Thám - Chợ Bưởi (thượng lưu), chạy dài dọc theo sông đến điểm cuối là đập Thanh Liệt (hạ lưu).

Quy mô dự án gồm 2 hạng mục: Hợp phần hệ thống hầm ngầm chống ngập kết hợp cao tốc ngầm (ở phía dưới mặt đất) và cải tạo sông Tô Lịch thành "Công viên lịch sử - văn hóa - tâm linh" (ở phía trên sông Tô Lịch).

Phương án tài chính dự kiến đề xuất chủ yếu sử dụng nguồn vốn vay ưu đãi ODA của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và một phần vốn đối ứng trong nước...

Nói về lý do đề xuất dự án, ông Nguyễn Tuấn Anh cho rằng, thực hiện Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị về phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác định: Hà Nội cần phải xây dựng một số công trình văn hóa tiêu biểu, khai thác được hệ giá trị văn hóa 1.000 năm Thăng Long.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng, Hà Nội đang thiếu một điểm nhấn văn hóa. Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết 09 về phát triển văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Để Hà Nội phát triển công nghiệp văn hóa như các quốc gia Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc... thì phải có công trình sản phẩm văn hóa mang tầm cỡ, đủ sức cạnh tranh.

"Có giáo sư nói rằng, trên thế giới thủ đô có tuổi đời 1.000 năm là rất hiếm. Trong khi đó, Thủ đô Hà Nội nghìn năm văn hiến lại không có công trình mang giá trị văn hóa, lịch sử tầm cỡ thì thật tiếc", ông Tuấn Anh nói.

Đề cập đến công trình là giải pháp chống ngập cho Thủ đô Hà Nội, ông Tuấn Anh cho hay, sông sông Tô Lịch là dòng sông hở, khi mưa lớn không riêng mực nước sông Tô Lịch dâng cao, mà các dòng sông khác cũng dâng lên dẫn đến nước không thoát kịp xuống hạ lưu, nước từ các cửa cống đổ ra dòng sông này bị ứ lại gây ngập úng cục bộ tại các khu dân cư.

"Khi có hệ thống hầm ngầm chống ngập kết hợp cao tốc, mưa lớn nước sẽ chảy vào hệ thống này và thoát nhanh xuống, không liên quan đến mực nước của dòng sông.

Hệ thống hầm ngầm này giống như dòng sông ngầm ở dưới sông Tô Lịch có tác dụng tích trữ nước, khi mưa bão đi qua mới bơm nước ra ngoài.

Từ đó sẽ khắc phục được tình trạng mưa ngập như hiện nay ở Hà Nội. Giải pháp chống ngập này đã được xây dựng ở Nhật Bản và đem lại hiệu quả rất cao", ông Tuấn Anh giải thích.

Táo báo nhưng cần phải nghiên cứu kỹ

Bàn về đề xuất này của JVE, trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sỹ - Kiến trúc sư (TS-KTS) Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội bày tỏ đánh giá cao ý tưởng cải tạo sông Tô Lịch thành công viên văn hóa bởi dòng sông đã gắn liền với những sự kiện lịch sử, truyền thuyết và đi vào thơ ca, văn học nghệ thuật.

"Sông Tô Lịch không chỉ mang yếu tố cảnh quan của TP mà nó còn mang trong mình yếu tố văn hóa truyền thống, có chức năng cấp nước phục vụ nông nghiệp. Nếu được triển khai, dự án không chỉ góp phần giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, làm sạch không khí, làm sạch dòng nước… mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng tầm giá trị truyền thống, văn hóa của Hà Nội", TS-KTS Đào Ngọc Nghiêm nói.

Song, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội cho rằng, Dự án cải tạo là một tư tưởng mạnh mẽ nhưng cũng cần thống nhất lại quan điểm rằng đây không phải vấn đề mới. Cách đây gần 30 năm, Hà Nội đã đặt ra và đã có định hướng. Với dự án lần này, chúng ta đã "tái khởi động" những dự án đã có từ trước, vậy nên tất cả đều rất đáng hoan nghênh.

"Năm 1998, Thủ tướng phê duyệt Quyết định có câu: "Sớm nghiên cứu để tổ chức các không gian xanh, sinh thái, văn hóa truyền thống bên các dòng sông", như Sông Tô Lịch, Sông Đáy, Sông Hồng", ông Nghiêm nhớ lại và cho rằng, như vậy, vị thế của Sông Tô Lịch đã được hình thành từ rất lâu.

Vẫn theo TS-KTS Đào Ngọc Nghiêm, trong suốt quá trình vừa qua, Hà Nội đã xây dựng được rất nhiều không gian xanh, khu công cộng đô thị như khu đô thị Yên Hoà, Trung Yên, như những không gian mở, hành lang bảo vệ và kết nối quanh khu vực sông Tô Lịch, sẵn sàng đón nhận những dự án mới.

Do đó, việc JVE đưa ra tiêu chí cho Đề án là không tác động tới cư dân 2 bên sông, không giải phóng mặt bằng để đưa hết công trình ngầm là không hợp lý.

"Bởi phải có sự kế thừa truyền thống từ các công trình ở giai đoạn trước đã thực hiện, đến nay vẫn còn tồn tại như các công trình đô thị mở, thì đề xuất mạnh dạn này của JVE mới có tính khả thi", vị chuyên gia nhấn mạnh và cho hay, các nhà khoa học ghi nhận rằng ý tưởng của đề án này rất táo bạo, khả thi song còn cần phải bàn bạc kỹ lưỡng, kết hợp ý kiến của các chuyên gia liên ngành bởi thực tế, sông Tô Lịch là điểm hẹn của rất nhiều các nghiên cứu nhưng đều chưa được thực hiện trọn vẹn. Nguyên nhân lớn nhất là do chưa đưa ra được phương án giải quyết những vấn đề tổng thể của cả hệ thống.

Theo đó TS-KTS Đào Ngọc Nghiêm cho rằng dự án Công viên lịch sử-văn hóa-tâm linh Tô Lịch cần kế thừa những điểm mạnh, điểm yếu của các công trình trước đó để rút ra kinh nghiệm và thích ứng với hoàn cảnh hiện tại, đặc biệt là vấn đề biến đổi khí hậu.

Riêng về ý tưởng xây đường cao tốc ngầm và hầm chống ngập dọc sông Tô Lịch, ông Nghiêm cho rằng chưa nên bàn vội mà phải xác định mục tiêu và nguồn vốn cụ thể. Ngoài ra, lãnh đạo TP.Hà Nội phải tính đến việc kết nối sông Tô Lịch với các sông hồ khác để tăng khả năng thoát nước, giải quyết vấn đề úng ngập.

Về các thiết chế văn hóa trong công viên, ông Nghiêm cho rằng cần lấy ý kiến nhiều chuyên gia văn hóa, lịch sử, dân tộc học để xây dựng các hạng mục đảm bảo thẩm mỹ.

"Trước đây, để dựng tượng đài Vua Lý Thái Tổ bên Hồ Hoàn Kiếm, chúng tôi đã lấy ý kiến rất nhiều chuyên gia, bàn bạc trong nhiều năm mới thống nhất được. Nay, dự án có tham vọng đặt một loạt tượng danh nhân văn hóa các triều đại thì phải nghiên cứu rất kỹ," nguyên KTS trưởng TP.Hà Nội nói.

Đồng tình với ý kiến đó, TS Mai Thanh Hải, Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam-Hàn Quốc cho rằng, tiêu chí tuyển chọn các biểu tượng văn hóa cần được chọn lọc, cân nhắc kỹ lưỡng.

"Tôi cho rằng cần thành lập hội đồng bao gồm các cơ quan có thẩm quyền, các chuyên gia, nhà khoa học để chọn lọc những danh nhân văn hóa thật tiêu biểu của mỗi thời đại", ông Hải nói.

Đóng góp thêm ý kiến cho dự án, ông Hải quan tâm cụm công trình cung cấp năng lượng điện cho các hoạt động văn hóa-nghệ thuật sinh hoạt dân sinh ở dọc hai bên bờ sông.

"Sông Tô Lịch sau khi cải tạo cả không gian trên mặt đất và hệ thống cao tốc ngầm đều cần phải có nguồn điện năng cung cấp liên tục 24/24h. Nguồn điện đó lấy từ đâu trong khi nguồn điện lưới quốc gia còn thiếu hụt. Do vậy, giải pháp duy nhất là xây dựng hệ thống điện năng lượng Mặt trời", TS Mai Thanh Hải gợi mở.