Xe ô tô đang tấp nập chở sầu riêng từ "cây tiền tỷ" ở Tây Nguyên, ngành chức năng cảnh báo điều gì?

Tỉnh Đắk Lắk có gần 22.500 ha sầu riêng, chiếm 26,4% diện tích sầu riêng của cả nước. Hiện sầu riêng Đắk Lắk nói riêng và các tỉnh Tây Nguyên nói chung đang vào chính vụ. Đây cũng là địa phương hiếm hoi còn sầu riêng tươi để bán nên nhiều vùng trồng ở đây nhộn nhịp kẻ mua, người bán.

Giá tăng, giảm thất thường

Ông Nguyễn Văn Dũng - ngụ huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk - cho biết gia đình ông có 2,1 ha sầu riêng đang vào mùa thu hoạch với sản lượng ước khoảng 50 tấn. 

Từ đầu mùa, có rất nhiều thương lái vào đặt cọc mua nhưng gia đình không nhận. Với giá sầu riêng trung bình hiện nay khoảng 80.000 đồng/kg, sau khi trừ tất cả các loại chi phí (khoảng 300 triệu đồng/ha), gia đình lãi gần 3,5 tỉ đồng. So với vụ trước, lợi nhuận tăng gần gấp đôi.

Còn ông Nguyễn Văn Cường - ngụ huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk - cho biết tháng 6 vừa qua, nhiều thương lái đã đến vườn của gia đình đặt cọc sầu riêng non với giá 60.000 đồng/kg, trong khi năm ngoái giá cao nhất cũng chỉ 50.000 đồng/kg. 

"Sau khi thỏa thuận, tôi đã chốt giá 63.000 đồng/kg. Đến nay, giá sầu riêng tiếp tục tăng vọt nên gia đình tiếc nuối nhưng không thể làm khác được" - ông Cường chia sẻ.

Theo một doanh nghiệp thu mua sầu riêng tại huyện Krông Pắk, sầu riêng hiện đã vào chính vụ nhưng giá cả lên xuống khá đột ngột. Cụ thể, ngày 2-9 giá thu mua tại kho là 98.000 đồng/kg, ngày 3-9 còn 92.000 đồng, đến ngày 4-9 tiếp tục giảm thêm 2.000 đồng nữa.

Cũng theo đại diện doanh nghiệp này, từ đầu vụ đã xảy ra tình trạng tranh mua, tranh bán, đẩy giá lên cao. Để có nguồn hàng, doanh nghiệp phải đặt cọc và cam kết thu mua tại vườn cho người trồng sầu riêng với giá từ 65.000 - 90.000 đồng/kg. 

Với nguy cơ giảm giá trong những ngày tới, doanh nghiệp thu mua sầu riêng sẽ bị lỗ. "Giá sầu riêng tại chợ ở Trung Quốc cũng đang giảm mạnh, tính theo giá mới, doanh nghiệp xuất khẩu có thể lỗ hàng trăm triệu đồng/container" - đại diện doanh nghiệp này nói.

Một doanh nghiệp chuyên gia công sầu riêng xuất khẩu tại Đắk Lắk cũng xác nhận giá sầu riêng năm nay không ổn định. "Công ty chúng tôi đã liên kết với 80 hộ của 5 tổ hợp tác trên địa bàn các huyện. 

Trước tình hình giá sầu riêng bị đẩy lên cao cũng như kỳ vọng của người trồng sầu riêng, doanh nghiệp buộc phải trả lại 3 tổ hợp tác, ảnh hưởng đến mối liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp" - đại diện doanh nghiệp này chia sẻ.

Nhiều hệ lụy

Huyện Krông Pắk là thủ phủ sầu riêng của tỉnh Đắk Lắk với hơn 7.000 ha sầu riêng, trong đó có hơn 3.000 ha đang cho thu hoạch. 

Với thương hiệu sầu riêng đi đầu của tỉnh, từ đầu năm đến nay, hàng loạt doanh nghiệp trong và ngoài nước đã tới huyện Krông Pắk đầu tư xây dựng kho xưởng, chế biến phục vụ hoạt động xuất khẩu sầu riêng của huyện cũng như vùng lân cận.

Điều đáng nói là nhiều doanh nghiệp ngang nhiên vi phạm các quy định của pháp luật về xây dựng. Theo thống kê, tại xã Ea Kênh (huyện Krông Pắk), có hơn 40 kho, vựa sầu riêng nhưng có 20 kho chưa cấp giấy phép xây dựng. 

Tương tự, tại xã Ea Knuếc (huyện Krông Pắk), trong tổng số gần 20 kho, vựa thu mua sầu riêng có 6 cơ sở xây dựng trên đất nông nghiệp, 9 cơ sở vi phạm hành lang giao thông và 1 cơ sở xây dựng sai giấy phép.

Bên cạnh đó, Quốc lộ 26 là tuyến giao thông huyết mạch nối Đắk Lắk với Khánh Hòa, mật độ giao thông đông đúc. Với lưu lượng xe container chở sầu riêng tăng đột biến và nhiều kho thu mua sầu riêng vi phạm hành lang an toàn giao thông, tuyến đường này đã thường xuyên bị ách tắc cục bộ, mất an toàn giao thông.

Tình trạng "cò", bảo kê thu mua sầu riêng cũng đã xuất hiện tại một số địa phương, gây mất an ninh trật tự. Ngày 3-9 vừa qua, Công an huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai đã khởi tố và ra lệnh tạm giam Võ Minh Duy (43 tuổi; ngụ huyện Đắk Đoa, tỉnh Gia Lai) khi người này yêu cầu các thương lái đến thu mua sầu riêng phải đưa số tiền 1.000 đồng/kg.

Ngoài ra, thời gian qua, trên địa bàn các tỉnh Đắk Nông, Đắk Lắk còn liên tiếp xảy ra các vụ trộm cắp sầu riêng. 

Tại Đắk Nông, lực lượng công an đã khởi tố ít nhất 2 vụ án với 4 đối tượng trộm cắp hơn 1 tấn sầu riêng. Thậm chí, khi giá sầu riêng tăng cao, 2 đối tượng Tống Văn Quý (SN 2005) và Đặng Trương Huy (SN 2001, cùng ngụ TP Gia Nghĩa) không ngần ngại thuê taxi để đi trộm sầu riêng.

Trước nạn trộm cắp sầu riêng ngày càng gia tăng, các hộ dân có vườn sầu riêng ở thôn Ea Me (xã Ea Sin, huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk) đã thành lập "xóm sầu riêng" gồm 30 - 40 hộ gia đình theo sự hướng dẫn của công an xã để luân phiên canh giữ vườn, kịp thời phát hiện, truy bắt đối tượng trộm sầu riêng.

Một lãnh đạo Công an huyện Krông Búk cho biết sắp tới, công an huyện sẽ phối hợp với liên ngành tư pháp đưa đối tượng trộm cắp sầu riêng ra xử án điểm để răn đe, phòng ngừa tội phạm sầu riêng trên địa bàn.

Còn ông Y Niêm Êban - ở xã Ea Hđing, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk - đã đầu tư hơn 13 triệu đồng lắp camera giữa vườn để chống trộm.