Ai trách nhiệm với ai?

Sau khi một cuốn sách được nhà văn viết ra, nhà xuất bản nào đó, do nhu cầu lợi nhuận kinh doanh hoặc những mục đích khác, thấy cái này có thể bán được thì bỏ vốn đưa in, dù sau đó có thể lãi hoặc lỗ. Những người phát hành tham gia vào khâu cuối cùng, đưa sách tận tay người muốn đọc.

Vậy là, để có được một cuốn sách để trên giá, chỉ cần sự tham gia của ba người. Đầu tiên là người viết, sau đến là nhà xuất bản rồi sau nữa là người phát hành. Không cần một ai khác. Đương nhiên, cả ba người đều phải tuân thủ pháp luật. Pháp luật luôn có người theo dõi kẻ vi phạm, viết sách cũng như việc khác.

Vì sách là sản phẩm tinh thần vô cùng quan trọng với xã hội nên pháp luật có quy định rõ ràng, viết như thế nào, in như thế nào là phạm pháp, tùy mức độ mà xử lý hành chính hay hình sự.

Ra tòa cố cãi hay thuê luật sư, đuối lý thì chớ kêu oan. Sau pháp luật, là trách nhiệm và uy tín đối với công luận và người đọc. Làm sai, làm dở thì tự hủy hoại tên tuổi, cố viết nữa thì sau này không ai thèm ngó tới. Nhà xuất bản, có thể phá sản. Vô trách nhiệm thì sẽ bị tẩy chay, bán gì cũng không ai mua.

Trong những xã hội lành mạnh và có kỷ cương, sự coi trọng trách nhiệm với pháp luật và người đọc sẽ tạo nên những nhà xuất bản thịnh vượng, những tác phẩm giá trị.

Tự thấy cơ cấu bộ máy để xuất bản một cuốn sách ở nước ta sao mà không giống ai, thật quá nhiêu khê. Đáng lẽ “ba” thì chơi đến năm, bảy tầng. Nhưng bộ máy cồng kềnh tưởng con kiến chui không lọt ấy đã đẻ ra những gì trong nhiều năm qua? Một nền văn học ốm nhom, thơ và văn đều lẹt đẹt.

Nhiều cuốn sách, nhất là thơ, đã nhảy từ sọt rác vào thị trường do tác giả quá giàu nhưng lại khát danh hão. Cho nên thơ con cóc mới thành thơ thần thơ thánh. Nhiều cuốn sách phạm pháp: In cờ Trung Quốc cho trẻ em học, in thiếu hay gọi theo tên Trung Quốc các vùng biển và đảo của ta...

Tại sao chúng ta không làm một phép rút gọn trong hệ thống xuất bản? Chắc chắn những tác giả biết tự trọng, những nhà xuất bản có tay nghề rồi sẽ có trách nhiệm hơn với bản thân và pháp luật, xã hội sẽ có sách hay, sẽ bớt được những thiếu sót chết người.

Nguyễn Quang Thân