Bakhmut: Tại sao Nga và Ukraine đang chiến đấu hết mình vì một thành phố nhỏ?

Sau gần 8 tháng chiến tranh, Lực lượng Ukraine bị bao vây ba mặt, các tuyến đường tiếp tế của Kiev đang bị suy yếu và Moscow chỉ kiểm soát được gần một nửa Bakhmut. Tuy nhiên, Ukraine đã cam kết tăng gấp đôi khả năng phòng thủ của thành phố ngay cả khi cả hai bên đều chịu thương vong nặng nề.

Một số nhà phân tích quân sự hàng đầu của phương Tây đã gợi ý rằng việc các lực lượng Ukraine quay trở lại tuyến phòng thủ kiên cố mới có thể hợp lý, nhưng Kiev hiện không có dấu hiệu sẽ làm điều đó.

Tổng thống Ukraine Zelensky đã miêu tả "Pháo đài Bakhmut" như một biểu tượng của sự thách thức đang làm cạn kiệt quân đội Nga.

Đối với Moscow, sự sụp đổ của thành phố mà họ gọi bằng cái tên Artyomovsk thời Liên Xô, sẽ là chiến thắng lớn đầu tiên kể từ giữa năm 2022 và thúc đẩy cuộc chiến rộng lớn hơn chống lại Ukraine. Nga cũng tuyên bố đang tiêu diệt lực lượng Ukraine.

Bakhmut có gì?

Thành phố này nằm ở Donetsk của Ukraine, một phần của khu vực Donbass công nghiệp hóa chủ yếu nói tiếng Nga mà Moscow muốn sáp nhập với "chiến dịch quân sự đặc biệt".

Bakhmut có dân số trước chiến tranh là 70.000-80.000, nhưng Phó Thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk cho biết trong tháng này rằng ít hơn 4.000 thường dân, bao gồm 38 trẻ em, được cho là vẫn còn ở đó.

Gợi nhớ đến Chiến tranh thế giới thứ nhất, trận chiến giành Bakhmut đã diễn ra từ các chiến hào với các cuộc tấn công bằng pháo và tên lửa không ngừng trên một chiến trường rải đầy mìn được các chỉ huy của cả hai bên mô tả là "máy xay thịt". 

Thành phố này từng chứng kiến cảnh tàn sát trước đây: trong Thế chiến thứ hai, quân đội Đức Quốc xã khi chiếm đóng đã dồn 3.000 người Do Thái vào một hầm mỏ gần đó và xây dựng nó bằng gạch, khiến họ chết ngạt.

Vùng chết?

Những hình ảnh về chiến trường rải đầy xác chết của cả hai bên đã xuất hiện trên mạng xã hội và Yevgeny Prigozhin, người sáng lập lực lượng lính đánh thuê Wagner của Nga, lực lượng đang tham gia phần lớn cuộc chiến, đã công bố một bức ảnh về những chiến binh Wagner đã chết.

Con số thương vong được giữ bí mật, nhưng các quan chức Mỹ ước tính rằng hàng chục nghìn binh sĩ Nga - nhiều người trong số họ là tù nhân do Wagner tuyển mộ - đã thiệt mạng. Hàng nghìn binh sĩ Ukraine được cho là cũng đã thiệt mạng.

Ông Zelensky cho biết hôm Chủ nhật (12/3) rằng quân đội của ông đã giết hơn 1.100 người Nga gần Bakhmut trong tuần qua và làm bị thương thêm 1.500 người. Cùng ngày hôm đó, Bộ Quốc phòng Nga cho biết lực lượng của họ đã giết chết hơn 220 binh sĩ Ukraine ở miền đông Ukraine trong vòng 24 giờ.

Reuters không thể xác minh số liệu thương vong chiến trường.

Mykhailo Podolyak, trợ lý của Tổng thống Zelensky cho biết, Ukraine đang chiến đấu ở Bakhmut vì trận chiến đang kìm hãm các đơn vị tốt nhất của Nga và làm suy yếu họ trước một cuộc phản công mùa xuân đã được lên kế hoạch của Ukraine.

Konrad Muzyka, một nhà phân tích quân sự người Ba Lan, người gần đây đã đến thăm khu vực Bakhmut cùng với các đồng nghiệp cho biết, ông nghĩ rằng việc giữ thành phố không còn ý nghĩa quân sự nữa.

"Quyết định bảo vệ Bakhmut bây giờ là quyết định chính trị chứ không phải quân sự", Muzyka nói với Reuters, đồng thời cho biết quy mô và chi phí thiệt hại của Ukraine hiện vượt xa lợi ích của việc giữ thành phố từ quan điểm quân sự.

Rob Lee, người có cùng chuyến đi, viết trên Twitter rằng mặc dù vẫn có những lý do chính đáng để Ukraine tiếp tục bảo vệ Bakhmut, nhưng khả năng gây tổn thất nặng nề hơn cho kẻ thù của họ đã yếu đi sau khi lực lượng Nga chiếm được sườn phía bắc vào tháng trước.

Đòn bẩy cho Nga?

Là một trung tâm giao thông và hậu cần khu vực, Bakhmut sẽ hữu ích cho các lực lượng Nga mặc dù điều đó phụ thuộc vào mức độ cơ sở hạ tầng của nó còn nguyên vẹn.

Quan trọng hơn, Bakhmut sẽ tạo bàn đạp để Nga tiến tới hai thành phố lớn hơn ở khu vực Donetsk là Kramatorsk và Sloviansk.

Cả hai đều nằm trong tầm bắn dễ dàng của pháo binh Nga. Moscow cần kiểm soát cả hai để hoàn thành cái mà họ gọi là "giải phóng" "Cộng hòa Nhân dân Donetsk".

Zelensky nói với CNN trong tháng này rằng ông sợ các lực lượng Nga sẽ có "một con đường rộng mở" tới hai thành phố nếu họ chiếm Bakhmut, và nói rằng lệnh của ông giữ nó là một quyết định chiến thuật.

Thị trấn Chasiv Yar gần đó, phía tây Bakhmut, có thể sẽ là mục tiêu tiếp theo bị Nga tấn công, mặc dù thị trấn này nằm trên vùng đất cao hơn và lực lượng Ukraine được cho là đã xây dựng các công sự phòng thủ gần đó.

Các nhà phân tích và nhà ngoại giao phương Tây nghi ngờ rằng các lực lượng Nga có thể nhanh chóng tận dụng việc chiếm được Bakhmut sau khoảng thời gian họ chiến đấu ở đó - pháo kích thành phố kể từ tháng 5 và tiến hành một cuộc tấn công trên bộ vào tháng 8.

Cuộc rút quân hỗn loạn của Nga khỏi đông bắc Ukraine vào năm ngoái cũng tước đoạt lãnh thổ mà lẽ ra sẽ giúp các lực lượng của họ dễ dàng chiếm giữ các thành phố như Sloviansk một khi họ đã kiểm soát được Bakhmut.

Liều thuốc tinh thần?

Đối với Nga, Bakhmut sẽ là một chiến thắng trên chiến trường khích lệ tinh thần sau chuỗi thất bại vào năm ngoái.

Đối với Ukraine, việc mất Bakhmut có thể làm suy giảm tinh thần, ngay cả khi - như các đồng minh của họ nói - nó có thể không tạo ra nhiều khác biệt chiến lược.

Cả người đứng đầu Lầu Năm Góc Lloyd Austin và người đứng đầu NATO Jens Stoltenberg đều coi khả năng Bakhmut sụp đổ là biểu tượng, cũng như các chuyên gia quân sự phương Tây.

Trong một dấu hiệu cho thấy tầm quan trọng của Bakhmut đối với Kiev, ông Zelensky đã trao tặng Quốc hội Mỹ một lá cờ chiến đấu có chữ ký của những người bảo vệ thành phố khi ông đến thăm Mỹ vào tháng 12.

Theo Michael Kofman, một chuyên gia về quân đội Nga tại tổ chức tư vấn CAN có trụ sở tại Mỹ, việc giữ lại thành phố giúp duy trì sự hỗ trợ từ các nước phương Tây, chứng tỏ điều đó đang tạo ra sự khác biệt.

Nếu thành phố này thất thủ, Ukraine có thể yên tâm rằng họ đã cầm chân lực lượng Nga quá lâu và phải trả giá đắt như vậy cho Bakhmut, cho thấy bất kỳ nỗ lực nào của Nga nhằm chiếm thêm lãnh thổ cũng sẽ phải trả giá đắt tương tự.

Chiến thắng cho Wagner?

Việc chiếm được thành phố sẽ là động lực cho nhóm lính đánh thuê nổi tiếng nhất của Nga - Tập đoàn Wagner - và người sáng lập Prigozhin.

Trong khi ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy Điện Kremlin đã hành động để hạn chế điều mà họ coi là ảnh hưởng chính trị quá mức của ông Prigozhin, không ai có thể phủ nhận rằng lính đánh thuê của Wagner, bao gồm cả những tù nhân do Prigozhin tuyển mộ, đã đóng vai trò chính như những đội quân tấn công.

Một số chuyên gia quân sự phương Tây tin rằng mục tiêu của Ukraine là tiêu diệt Wagner với tư cách là một lực lượng chiến đấu ở Bakhmut và lực lượng này sẽ không thể nhanh chóng bổ sung hàng ngũ để sớm gây ra mối đe dọa ở những nơi khác.

Muzyka, nhà phân tích Ba Lan cho biết: "Nếu Bakhmut bị chiếm, Wagner sẽ là một lực lượng bị suy giảm đáng kể và khả năng duy trì các cuộc tấn công vào các vị trí của Ukraine sẽ bị nghi ngờ".

Đại tướng Oleksandr Syrskyi, chỉ huy lực lượng mặt đất của Ukraine, cho biết hôm thứ Bảy trong chuyến thăm Bakhmut rằng Kiev có lý do chính đáng để giữ thành phố.

"Những anh hùng thực sự bây giờ là những người bảo vệ giữ mặt trận phía đông trên vai và gây tổn thất tối đa cho kẻ thù", ông nói với các binh sĩ đang chiến đấu ở đó.

"Việc phòng thủ Bakhmut cho chúng ta cơ hội tích lũy lực lượng dự trữ và chuẩn bị cho cuộc phản công mùa xuân sắp diễn ra không xa".