Bời lời đỏ “đuổi” phá rừng

8 năm trước, khi vợ chồng anh Rơ Châm H'líu (làng Pok, xã Ia Khươil) ra ở riêng, cha mẹ anh để lại cho 8ha đất rẫy làm vốn lận lưng. Không có vốn liếng để trồng cao su, cà phê, vợ chồng anh vào rừng đào rễ cây bời lời đỏ mang về trồng trên đám rẫy. Giờ đây bời lời đỏ đã phủ kín đất đai nhà H'líu.

Anh H'líu bên vườn cây bời lời đỏ hơn 5 năm tuổi của gia đình.

Cây của người nghèo

Nhà H'líu là hộ trồng nhiều bời lời nhất ở xã Ia Khươil. Nhờ bời lời đỏ, căn nhà sàn hàng trăm triệu đồng đã mọc lên cùng những phương tiện phục vụ cuộc sống, sản xuất hiện đại, đắt tiền được anh lần lượt tậu về.

Theo H'líu, so với các cây khác, bời lời đỏ rất dễ trồng, đất bạc màu cũng tốt mà gặp hạn hán cây cũng xanh rì. Đầu tư ban đầu chẳng bao nhiêu, chỉ năm đầu tiên trồng là cần bón ít phân vi sinh hoặc phân chuồng. Khi cây đã bén rễ chỉ phải mất một mùa làm cỏ để tránh tình trạng cây chậm phát triển vì bị tranh dinh dưỡng. Khi cây phủ bóng chẳng phải chăm sóc gì nữa. Trồng đến năm thứ 4 là có thể khai thác.

Hiện tại, mỗi năm vợ chồng H'líu khai thác 1ha bời lời, bán cho tư thương cũng được từ 130-160 triệu đồng. Trong thời gian chờ cây tái sinh (khoảng hơn 1 năm sau khi cưa gốc, cây mới lại cao hơn đầu người), anh trồng xen các nông sản ngắn ngày và có thêm khoản thu không nhỏ. Anh H'líu cho biết, bời lời không phụ thuộc mùa vụ nên không sợ bị tư thương ép giá. Lúc nào thấy được giá thì bán, cây càng nhiều năm thì giá càng cao.

Gia đình anh Rơ Châm Khinh (làng Yăng 2, xã Ia Phí) trồng 4ha bời lời đỏ cách đây 5 năm và đang chuẩn bị khai thác. Hiện tại, 1kg vỏ, lá bời lời khô giá từ 23.000 - 25.000 đồng; một khối gỗ (cả vỏ) giá 1,5 triệu đồng. Theo tính toán của anh, đợt thu hoạch đầu tiên này, bán 2ha bời lời gia đình cầm chắc trong tay 300 triệu đồng.

Anh đúc rút: Bời lời chịu hạn tốt, ít tốn công, phân bón, không phải phun thuốc bảo vệ thực vật. Mỗi ha chỉ phải đầu tư khoảng 3-4 triệu đồng, rất phù hợp với điều kiện kinh tế của những hộ yếu vốn. Ưu điểm của bời lời, tất cả lá, cành, vỏ, thân gỗ, hạt đều có thể bán được, khả năng tái sinh cây là vô hạn.

“Vũ khí” đuổi phá rừng

Chính quyền, các ngành chức năng huyện Chư Pah đang xem bời lời là "vũ khí” để đánh đuổi nạn phá rừng trồng sắn ồ ạt bất chấp quy hoạch (do giá sắn hiện nay cao ngất ngưởng). Ông Nguyễn Ngọc Quang - Phó Chủ tịch UBND huyện Chư Pah cho biết, hiện, toàn huyện có gần 1.000ha bời lời đỏ, tập trung chủ yếu ở các xã Ia Phí, Ia Khươil, Ia Mơ Nông, Hoà Phú…

Như vậy, bình quân mỗi năm các hộ ND nơi đây chỉ cần thu hoạch luân phiên khoảng 100ha, tính sơ sơ cũng thu nhập từ 10 - 15 tỷ đồng. Kế hoạch từ nay đến năm 2015, huyện nâng diện tích bời lời đỏ lên 2.000ha. Theo đó, huyện sẽ đầu tư hơn 2 tỷ đồng hỗ trợ giống, kỹ thuật cho người trồng. Song song với đó, cơ quan chức năng của huyện cũng đang tiến hành làm thủ tục để xây dựng thương hiệu bời lời đỏ Chư Pah.

“Chúng tôi sẽ xây dựng vườn giống cung cấp bời lời đỏ chất lượng cao cho ND. Nhu cầu tiêu thụ bời lời đỏ trên thị trường rất lớn. Với thổ nhưỡng đặc thù của địa phương, bời lời đỏ sẽ là một trong những cây xoá nghèo bền vững, làm giàu cho ND; đồng thời góp phần nhanh chóng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc”- ông Quang khẳng định.

Thanh Luận