"Cây thị ăn thề" 700 năm gắn với giai thoại vua Lê Lợi được công nhận là Cây Di sản Việt Nam

Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam ra Quyết định 114/QĐ-HMTg công nhận cây thị tại thôn Kim Sơn, xã Kim Hoa, Hương Sơn, (tỉnh Hà Tĩnh) là Cây Di sản Việt Nam.

Cây thị 700 năm tuổi tại thôn Kim Sơn, xã Kim Hoa, Hương Sơn, (tỉnh Hà Tĩnh) gắn với giai thoại vua Lê Lợi được công nhận là Cây Di sản Việt Nam. Ảnh: PV.

Theo lời các cụ cao niên ở thôn Kim Sơn, xã Kim Hoa kể lại, năm 1425 vua Lê Lợi cùng thủ lĩnh nghĩa quân Sơn Cốc Nguyễn Tuấn Thiện đã giết ngựa, cắt tóc ăn thề thể hiện quyết tâm đánh đuổi giặc Minh tại gốc cây thị ở thôn Kim Sơn, xã Kim Hoa,  huyện Hương Sơn (tỉnh Hà Tĩnh).

Cây thị được xác định có tuổi đời hơn 700 năm, tọa lạc trong khu vườn của một gia đình tại thôn Kim Sơn, xã Kim Hoa, huyện Hương Sơn (tỉnh Hà Tĩnh). Dưới gốc thị, người dân địa phương lập đền thờ, đặt tên là "gốc thị sử tích" hay còn gọi là "cây thị ăn thề". Bia đá chỉ rõ gốc thị là chứng tích của một lời tuyên thệ quyết tâm đánh đuổi giặc Minh của nghĩa quân Lam Sơn.

Theo ghi nhận của PV Dân Việt, thân cây thị cao khoảng 25m, tán rộng 30m, chu vi gốc gần 13m, thân thon nhỏ dần lên ngọn. Trải qua hơn 700 năm, lớp vỏ cây có nhiều khối u, đường gân sần sùi. Thân cây có phần được khoét rỗng ruột, cao khoảng 5m, có thể chứa được 4-5 người trưởng thành ẩn nấp được.

Người dân địa phương cho biết, tuy lớn tuổi nhưng cây thị luôn sai quả. Chất lượng quả thị được đánh giá cao, có trọng lượng lớn, vàng chín mọng và có mùi thơm ngào ngạt, đặc biệt hơn so với nhiều giống thị khác.

Thân cây thị cao khoảng 25m, tán rộng 30m, chu vi gốc gần 13m, thân thon nhỏ dần lên ngọn. Trải qua hơn 700 năm, lớp vỏ cây có nhiều khối u, đường gân sần sùi. Ảnh: PV.

Sử sách ghi lại, cây thị cổ gắn liền với rất nhiều truyền thuyết về một thời khai sinh lập quốc của Lê Lợi. Năm 1424, để tránh giặc Minh, vua Lê Lợi và các tướng lĩnh của mình phải vào vùng núi Thiên Nhẫn (giáp ranh hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh) để ẩn nấp, chờ thời cơ.

Có lần bại trận, bị giặc Minh truy đuổi, Lê Lợi đã tìm thấy và ẩn nấp trong hốc của cây thị cổ tại huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh). Nghi ngờ ông ẩn phía trong, giặc liên tiếp dùng giáo xỉa vào cây khiến ông bị thương phải nén đau xé áo băng bó. Đàn chó săn của giặc mang theo cũng liên tục sủa, cắn vào da thịt Lê Lợi.

Bất ngờ, trong hốc cây thị có con cáo trắng chạy ra đánh lạc hướng giặc và đàn chó săn. Nhờ vậy, mà Lê Lợi thoát nạn, từ đó thủ lĩnh nghĩa quân Lam Sơn nhớ ơn đến đất và con người nơi đây.

Năm 1425, tại vùng núi huyện Hương Sơn (tỉnh Hà Tĩnh) có ông Nguyễn Tuấn Thiện đứng lên làm thủ lĩnh nghĩa quân Cốc Sơn khởi nghĩa. Biết tin, Lê Lợi đã tìm đến chiêu quân, kết nghĩa anh em. Sau đó cả hai cùng giết ngựa trắng, cắt tóc ăn thề dưới gốc thị cổ, thể hiện quyết tâm đồng lòng cùng nhau đánh giặc ngoại xâm.

Sau khi đánh đuổi quân Minh, Lê Lợi lên ngôi vua, Nguyễn Tuấn Thiện được phong là khai quốc công thần. Từ đó, người dân địa phương lưu truyền câu thơ: 

Cắt tóc, giết ngựa trắng

Dưới gốc thị thề nguyền

Nguyện đồng tâm đồng chí

Phá giặc xây cơ đồ.

Chị Nguyễn Thị Thanh (trú xóm Kim Sơn II, xã Sơn Phúc) nói: "Đây là cây thị cổ, mọi người trong làng đều có ý thức giữ gìn quét dọn, bảo quản đền thờ và cây thị. Có nhiều khách tham quan từ nhiều tỉnh đã về đây chụp hình lưu niệm, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của "cây thị ăn thề". Thỉnh thoảng các cụ cao niên trong làng vẫn kể về câu chuyện cây thị như là một cách dạy lịch sử, giáo dục truyền thống của cha ông cho con cháu đời sau".

Cứ vào dịp lễ Tết, ngoài thắp hương ở đền thờ, người dân còn thắp hương xung quanh gốc cây thị. Hiện đền thờ gốc thị sử tích đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Trao đổi với PV Dân Việt, ông Phan Văn Đoài -Chủ tịch UBND xã Kim Hoa, cho biết: "Việc gốc thị cổ được công nhận Cây Di sản Việt Nam ngoài giúp bảo vệ đa dạng sinh học, sự phong phú của hệ thực vật thì còn có ý nghĩa quảng bá lịch sử văn hóa của địa phương. Sắp tới chính quyền sẽ có chính sách bảo vệ tốt hơn để cây trường tồn với thời gian. Ngoài ý nghĩa lịch sử, cây thị còn có ý nghĩa tâm linh rất lớn, luôn bảo vệ, che chở cho người dân nơi đây".